محبوبترینها
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1825810031
راهکارهای نهادینه شدن فرهنگ بخشش در زندگی
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
دکتر امان‌الله قرائی، جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با جام‌جم تبیین کرد راهکارهای نهادینه شدن فرهنگ بخشش در زندگی بخشش و گذشت، یکی از خصلت‌های خوب انسانی است و مورد تاکید بسیار دارد، اما نادیده گرفتن خطای دیگران نیز از حد و مرزی برخوردار است. برخی خطاها که تبعات اجتماعی ندارد، قابل گذشت و اغماض است و می‌توان با گوشزد کردن عواقب کارهای ناشایست به فرد خطاکار، نسبت به اصلاح او اقدام کرد، اما برخی خطاها با توجه به تبعات و تاثیرات فراوان اجتماعی آن قابل گذشت نیست و حتی نادیده گرفتن آن، ممکن است باعث تجری و جسارت و اصرار افراد بر فعل مجرمانه شود. با دکتر امان‌الله قرائی ـ جامعه شناس و استاد دانشگاه ـ درباره حد و مرز بخشش در خانواده و جامعه گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن پیش روی شماست.
فرهنگ بخشش چه جایگاهی در سبک زندگی بومی و ملی ما دارد؟ از گذشته تا امروز، جامعه ایرانی را براساس فرهنگ ملی و اسلامی جامعه ای می شناسند که فرهنگ بخشش در آن نهادینه شده است. در جامعه ای که براساس منابع مکتوب، هر یک از اقشار جامعه اعم از زن و مرد، پیر و جوان و حتی حیوانات از حقوقی مشخص برخوردار بوده اند، طبیعی است که فضیلتی اخلاقی مثل بخشش جایگاه خاص خود را داشته است. تاریخ نشان داده است، در جامعه ما گذشت در برابر افرادی که ظلم و تعدی کرده اند، همیشه یک خصیصه مثبت تلقی می شده است. این مفهوم در کلام آیت الله شهید مطهری هم وجود دارد که در جایی بیان کرده، ایرانیان به طور کلی براساس ارزش ها و هنجارهای سنتی و فرهنگی و ملی گذشت و ایثار کردند. در آثار بسیاری از بزرگان تاریخی، توجه به ایثار و گذشت و فداکاری دیده می شود. جامعه نسبت به جرائم افراد تا چه اندازه می تواند گذشت داشته باشد؟ هر یک از افراد جامعه، یک حقوق فردی دارند، مثل آزادی بیان، اندیشه، حق تعیین شغل و... و یک حقوق اجتماعی. اگر به فردی صدمه ای وارد شود و این صدمه به حال جامعه مضر نبوده باشد، می توان گناهکار را بخشید و از گناهش در گذشت. چنانچه از قدیم گفته اند در عفو لذتی است که در انتقام نیست، اما اگر این صدمه و آزار، تاثیرات اجتماعی داشته باشد و باعث شیوع آن عمل بد شود و حتی جسارت دیگران را برای استمرار آن کار خطا در پی داشته باشد، بخشش باعث جری شدن دیگر مجرمان می شود و حتی آن عمل ناپسند هم برای برخی به منزله یک الگو تلقی می شود. چنین عملی با توجه به این که ضرر اجتماعی زیادی دارد، باید مورد پیگیری قرار بگیرد و در چنین موقعیتی باید دانست این مساله فراتر از حقوق فردی است و پای حقوق اجتماعی به میان می آید و حق جامعه است که از مرتکبان چنین جرائمی بازخواست کند. بنابراین عملی که باعث شیوع یک پدیده بد در جامعه شود، قابل بخشش نیست. اینجاست که پای مدعی العموم برای بررسی فعل صورت می گیرد و با اعلام آن به دادگاه، قاضی باید متناسب با جرمی که صورت گرفته، حق و حقوق جامعه را بازستاند. در چنین مواقعی نمی توان بخشش کرد و گذشت در این شرایط، حد و اندازه ای دارد. اینجا پای حق و حقوق جامعه به میان می آید و حق مردم که در اجتماع باید ادا شود. نادیده گرفتن چنین جرائمی تبعات سیاسی و اجتماعی بسیاری خواهد داشت و میزان مجازات اعمال شده باید در حدی باشد که جواب بدی جرم را بدهد. نبخشیدن جرائم اجتماعی تا چه اندازه میزان جرم و جنایت را کاهش می دهد؟ ما از لحاظ جامعه شناسی دو نوع حقوق داریم؛ یکی حقوق تنبیهی و دوم حقوق ترمیمی یا اصلاحی. حقوق ترمیمی یکی از مباحث ریشه دار جامعه شناسی است که طی صد و ده سال پیش، امیل دورکیم آن را مطرح کرد. در ایران هم آیت الله شاهرودی این موضوع را مطرح کرد که باید به سمت حقوق ترمیمی برویم. ممکن است کسی دانسته یا ندانسته مرتکب جرمی شود که تبعات اجتماعی بر آن مترتب نشود. در چنین مواقعی می توان شرایط مخففه ای برای کار خطا در نظر گرفت و به سمت ترمیم و اصلاح جامعه پیش رفت. مهم ترین اقدام، اصلاح فرد خاطی است و بخشش هم گاه می تواند کارساز باشد. برای بسیاری از خطاهای حقوقی که افراد مرتکب می شوند، ممکن است مجازات زندان در نظر بگیرند، اما در عین حال می بینیم، آمار زندانیان ایران بسیار بالاست. حقوق ترمیمی این موقعیت را فراهم می کند که شرایط تنبیهی دیگری به جای زندان برای فرد خطاکار در نظر گرفته شود و با این کار هم می توان جلوی افزایش تعداد زندانیان را گرفت و هم در حد و اندازه ای که قانون تعیین کرده، شرایط تنبیهی برای فرد خاطی به کار برد. توجه به این نکته هم حائزاهمیت است که حقوق تنبیهی ممکن است به خودی خود مفید نباشد. معنا و مفهوم چنین حرفی، نادیده گرفتن و گذشت و بخشش جرائم نیست. یکی از نکاتی که باید به آن توجه کرد، این است که گاه، جامعه شرایطی را برای پرورش و هدایت فرد به سمت جرم فراهم می آورد. یک فرد از بدو تولدش، به لحاظ ذاتی و فطری مجرم نیست بلکه گاهی این محیط اجتماعی است که افراد را غارتگر بار می آورد. اگر مسئولان جامعه درست آموزش می دادند و برنامه ریزی می کردند، شاید افراد جامعه از امکان کمتری برای ارتکاب جرم برخوردار بودند و دیگر نیازی به بخشش و گذشت خطاهای مجرمانه نبود. در جامعه ای که نشاط و شادابی کمتری دارد، افراد تبهکار فرصت بیشتری برای پیگیری افعال خطاکارانه پیدا می کنند. ما در عرصه اجتماع و خانواده در میدانی قرار داریم که دو نیرو به ما وارد می شود. یک نیرو از طرف ما به اطرافیان و یک نیرو از طرف دیگران به ما وارد می شود. بخشی از این نیروها برانگیزاننده است و باعث هدایت انسان به ارتکاب جرائمی مثل اعتیاد فاحشگی، تجارت و پخش مواد مخدر دزدی و تجاوز می شود. گرسنگی، فقر بیکاری، ناامنی اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جزو نیروهای برانگیزاننده هستند. در کنار این موارد، نیروهای بازدارنده ای مثل پلیس و قوه قضاییه و قانون های شرعی و عرفی داریم. متاسفانه گاهی نیروهای برانگیزاننده به جرم بر نیروهای بازدارنده فزونی دارد و همین باعث می شود اعتیاد و دیگر جرائم اجتماعی شکل گیرد. اگر عوامل آسیب زا در جامعه کم شود، آسیب ها هم کم می شود و تکلیف مردم و جامعه و نهادهای حاکمیتی دربرابر خطاها و میزان بخشش ها و گذشت هایی که باعث ترمیم رفتار و منش افراد خطاکار می شود، مشخص خواهد شد. من معتقدم بزهکار، انسانی بیمار است که جامعه او را بیمار کرده است. چه رفتاری در خانه داشته باشیم که بخشودگی از ویژگی های سبک زندگی فرزندانمان در آینده باشد؟ آیا بخشش نسبت به کار ناشایست و خطای فرزندان حد و اندازه ای دارد؟ اگر می خواهیم بخشش جزو ویژگی های زندگی فرزندان باشد، در درجه اول باید وظیفه مداری و مسئولیت پذیری را به آنان یاد بدهیم. اگر این مسائل درخانواده و در تربیت فرزندان نهادینه شود و کودک و نوجوان با وظایف و تکالیف خود در خانواده آشنا شوند و نسبت به کاری که انجام می دهند، مسئولیت پذیر باشند، آن وقت می شود در باره میزان و حد بخشش نسبت به خطایی که می کنند، حرف زد. این شیوه در نظام تربیتی ایران باستان اجرا می شد و فرزندان مسئولیت پذیر بودند. در همان فرهنگ هم توصیه های فراوانی نسبت به رواج بخشش در سطح روابط خانوادگی وجود داشت چون کودکان مسئولیت کارهایی را که انجام می دادند، می پذیرفتند. در چنین فضایی، مسئولیت مادر به عنوان مهم ترین رکن آموزشی و پرورشی در خانواده بسیار پراهمیت است و میزان تاثیرپذیری فرزندان از مادر هم بالاست. در برخی فرهنگ های غیرایرانی هم این مسئولیت پذیری به فرزندان آموزش داده می شود، اما متاسفانه شرایطی که اکنون برخی خانواده های ایرانی حاکم است، نگران کننده به نظر می رسد. با توجه به تغییر سبک زندگی در جامعه ایرانی، برخی کودکان در شرایطی پرورش می یابند که هر چه بیشتر با فرهنگ ملی بیگانه می شوند. ارتباط افراد خانواده، بیشتر موزاییکی است. مثل موزاییک هایی که با رنگ های مختلف کنار یکدیگر چیده شده اند، اما ارتباطی با همدیگر ندارند. الان در بسیاری از خانواده ها با توجه به گسترش وسایل ارتباطی جدید، حضور افراد خانواده کنار یکدیگر بسیار کمرنگ شده و حتی زمانی که افراد خانواده زیر سقف خانه کنار هم هستند، هر کسی سر در رایانه، لپ تاپ و تلفن همراه خود فروبرده و درگیر سایت ها و شبکه های اجتماعی و چت است و کمتر گفت وگو میان افراد وجود دارد. در چنین محیطی، کودک نه ادب ارتباط با بزرگ تر را درک می کند و نه نسبت به خطای خود مسئولیت پذیر است. این شرایط زنگ ها را برای ما به صدا درآورده است و باید در افکار خود خانه تکانی اساسی انجام دهیم. متاسفانه خیره سری و گستاخی کودکان نسبت به بزرگ ترهای خانواده بیشتر شده و باید برای آن فکر جدی کرد. در چنین فضایی رسمیت یافتن فرهنگ بخشش در خانواده و به تبع آن در جامعه،کار مشکلی است. اگر افراد درست آموزش ببینند، شاید از امکان کمتری برای ارتکاب جرم برخوردار شوند و دیگر نیازی به بخشش و گذشت خطاهای مجرمانه نباشد جمله معروفی وجود دارد که بین برخی ازمردم هم باب شده و آن هم این عبارت است: می بخشم، اما فراموش نمی کنم. آیا از اساس چنین جمله ای درست است و می توان هم بخشید و هم فراموش نکرد؟ بله، من به این جمله اعتقاد دارم چون جامعه یک حافظه دارد که به آن حافظه تاریخی گفته می شود. در تاریخ گذشته ما بسیاری از افراد بودند که در حق این مردم ناسپاسی کردند و خیانتکار بودند. خیانت، پستی و دنائت و وطن فروشی برخی افراد، هیچ گاه از حافظه مردم پاک نمی شود. جامعه ممکن است برخی گناهان را ببخشد و نسبت به برخی اجحاف هایی که در حق اجتماع شده، گذشت کند، اما این به آن معنا نیست که بدی آن کار از یاد و خاطره مردم برود و به فراموشی سپرده شود. حتی ماندگاری برخی اقدامات چنان است که در مقطعی از تاریخ، مردم در شرایط ضعف و سستی از مجازات فرد یا افراد خاطی دست می کشند، اما زمانی که قدرت پیدا می کنند، از خاطیان انتقام می گیرند. یاد و خاطره عملکرد خدمتگزاران و خائنان جامعه همواره در سینه تاریخ می ماند و هیچ گاه از حافظه ها پاک نمی شود. در مسائل خانوادگی نیز چنین است. خداوند در روحیه پدر و مادر عفو و گذشت را قرار داده و آنان در بسیاری مواقع، خطا و ناسپاسی فرزندان را در حق خود می بخشند، اما به این معنا نیست که بدی و تلخی ناسپاسی فرزندان که حرمت بزرگ ترها را نادیده گرفتند، به فراموشی سپرده شود و این سنت همیشگی تاریخ و جامعه است. قرائی: برابر با قوانین جامعه شناسی، هر عملی عکس العملی دارد. گرچه باید به کودکان فرهنگ بخشش را آموزش داد، اما حد و حدود آن را نیز باید در نظر گرفت. خطاها هم انواع و اقسامی دارد. برخی خطاها جزئی است و تاثیر چندانی در آینده کودک ندارد. در چنین مواقعی می توان ضمن صحبت و راهنمایی و گوشزد کردن خطای کودک، از برخی کارهای ناشایستی که انجام می دهد، چشمپوشی کرد و به او یاد داد در آینده هم با ممارست و تمرین می تواند نسبت به اطرافیان و سایر افراد جامعه خطاپوش باشد و نسبت به برخی کارهای ناشایستی که در حق او صورت می گیرد، نگاهی همراه با گذشت داشته باشد اما این بخشش درباره همه خطاها پذیرفتنی نیست. برخی کارهای بد قابل بخشش و نادیده گرفتن نیست و فرد خاطی باید مورد بازخواست قرار گیرد تا نسبت به نتایج و عواقب فعل بد آگاه شود. فتاح غلامی اندیشه
پنج شنبه 22 مرداد 1394 ساعت 01:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]
-
گوناگون
پربازدیدترینها