واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
زنبور ملکه، لاروها را واکسینه میکند زنبورهای عسل نیز مانند انسانها در معرض انبوهی از مواد بیماریزا قرار دارند. با این حال بسیاری از این مواد بیماریزا نمیتوانند آسیبی به این حشرات برسانند. در واقع سیستم ایمنی زنبورهای عسل بهطور شگفتانگیزی در برابر این مواد بیماریزا مقاوم است.
سیستم ایمنی بدن انسان با استفاده از انواع واکسن در برابر عوامل بیماریزا مقاوم می شود. همچنین انسان با تزریق انواع واکسن به دام و طیور، آنها را در برابر بیماری های مختلف واگیردار ایمن می کند. اما حشرات داستان دیگری دارند. زنبور عسل تنها حشره ای است که انسان از آن برای تولید محصولات مختلف دامی استفاده می کند و البته هیچ واکسنی نیز برای ایمن سازی این حشره وجود ندارد. در عین حال، این حشره در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم است. دانشمندان سال ها برای شناسایی دلیل قدرتمندی سیستم ایمنی زنبورها در برابر عوامل بیماریزا تلاش کرده بودند، اما سازوکار دقیق این مقاومت همچنان در هاله ای از ابهام بود. خوشبختانه پژوهشی جدید که حاصل بیش از یک دهه بررسی سیستم ایمنی زنبور عسل است، بالاخره سازوکار تقویت سیستم ایمنی این حشره را در برابر عوامل بیماریزا نشان می دهد. این مطالعه حاکی است که زنبور ملکه نقش کلیدی را در این میان بازی می کند. زنبور ملکه وظیفه تولید مثل را در یک کندو به عهده دارد. ملکه بندرت کندو را ترک می کند و به همین دلیل، زنبورهای کارگر وظیفه تامین غذای او را به عهده دارند. زنبورهای کارگر در خارج از کندو به گل ها و گیاهان مختلف سر زده و گرده و شهد آنها را جمع آوری می کنند و این مواد غذایی را به کندو می آورند. سپس این مواد به نوعی ماده دیگر به نام «ژل رویال» (Royal Jelly) که گاهی «شاه انگبین» یا «ژل سلطنتی» هم نامیده می شود، تبدیل می شود. این ژل همان غذای اصلی زنبور ملکه است. گفتنی است ژل رویال دارای خواص دارویی بسیار زیادی برای انسان بوده و قیمت آن نیز در بازار به مراتب بیشتر از عسل طبیعی است. مشکل اینجاست که در دنیای بیرون از کندو، انبوهی از مواد بیماریزا نظیر انواع باکتری وجود دارد که از طریق غذای ملکه یعنی همان ژل سلطنتی به بدن ملکه منتقل می شود. این مواد بیماریزا وارد سیستم گوارش زنبور شده و در نهایت در بخشی از بدن این حشره که مشابه کبد در بدن انسان است ذخیره می شود. در این مکان، این مواد بیماریزا با نوعی پروتئین موجود در آنجا به نام «ویتلوژنین» واکنش نشان می دهند و سپس به تخم هایی که ملکه می گذارد منتقل می شوند. ترکیب عوامل بیماریزا با ویتلوژنین و انتقال این ترکیب به بدن زنبورهای عسل جوان سبب می شود این حشرات در آینده در برابر این مواد ایمنی یابند. این فرآیند کارکردی همانند واکسیناسیون در انسان دارد. در واقع ملکه از طریق سیستم تغذیه ای خود، نسل آینده زنبورهای عسل را واکسینه می کند. کاربردهای احتمالی این کشف صنعت زنبورداری در چنددهه اخیر با آسیب های فراوانی روبه رو شده است. بروز برخی بیماری ها و نیز پدیده ای به نام «اختلال کاهش جمعیت زنبورهای عسل» که هنوز دلیل آن مشخص نیست، سبب شده شمار کندوهای تولیدکننده عسل طبیعی در جهان و نیز زنبورهای موجود در آن بشدت کاهش یابد. یکی از اصلی ترین موانع موجود برای حل این مشکلات، نبود شیوه ای علمی برای واکسیناسیون زنبورهاست. تاکنون انسان از واکسیناسیون برای حفاظت انواع دام و طیور در برابر بیماری های مختلف استفاده کرده است، اما مشخص نبودن نحوه ایمن سازی زنبورها سبب شده بود که نتوان از رویکردهای علمی در این مسیر بهره گرفت. به هر حال، این یافته جدید می تواند خبر خوشی برای زنبورداران باشد. شاید در آینده ای نه چندان دور شاهد ارائه واکسن هایی خوراکی باشیم که بتواند جلوی کاهش هر چه بیشتر جمعیت زنبورهای عسل را بگیرد. امنیت غذایی بیشتر بشر ارائه چنین واکسن هایی فقط به بهبود وضعیت زنبورداری نمی انجامد. زنبورهای عسل نقشی کلیدی در تولید محصولات کشاورزی دارند. این زنبورها با عملیات گرده افشانی موجب افزایش باردهی گیاهان مختلف می شوند. در واقع می توان گفت این حشرات ریزجثه، نقش بسیار مهمی در امنیت غذایی بشر دارند. به همین دلیل شناسایی عملکرد سیستم ایمنی آنها و ارائه رویکردهایی نوین برای ایمن سازی بیشتر آنها، در نهایت به سود تولید موادغذایی مورد نیازمان خواهد بود.
یکی دیگر از جنبه های جالب توجه این پژوهش، به کاربرد این یافته برای ایمن سازی سایر حیوانات مورد استفاده برای تامین غذای انسان مربوط می شود. ویتلوژنین با عوامل بیماری های موجود واکنش می دهد و این ترکیب موجب ایمنی زنبورهای جوان می شود. اما جالب است بدانید این پروتئین در بدن همه گونه های تخمگذار نظیر انواع ماهی ها، پرندگان، خزندگان، حشرات و دوزیستان وجود دارد. به این ترتیب شاید در آینده بتوان با الهام گیری از شیوه واکسیناسیون طبیعی زنبورهای عسل توسط ملکه، به شیوه هایی برای تهیه واکسن های خوراکی به منظور ایمن سازی بیشتر انواع دیگری از موجودات دست یافت. این شیوه شاید در نهایت بتواند برای امنیت غذایی بیشتر بخصوص در کشورهای محرومی که توانایی خرید واکسن های گران قیمت ویژه دام و طیور را ندارند سودمند باشد. منبع: phys.org صالح سپهری فر جام جم
 
پنج شنبه 15 مرداد 1394 ساعت 04:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]