محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842126896
اینجا انسان کوچک می‌شود
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
شبکه‌های اجتماعی را باید در ساحت فرهنگ فهمید اینجا انسان کوچک می‌شود شبکه‌های اجتماعی دیگر تنها ابزاری نیستند که در ساعاتی محدود از زندگی، وقت خود را با آنها بگذرانیم. آنها تبدیل به فضای زیستی و وجودی ما شده‌اند، پس نه ابزارند و نه محدود. سبک زندگی ما در حال دگرگونی است، بدون این که آداب مواجهه با این سبک جدید را آموخته و آمادگی ذهنی فهم آن را در خود ایجاد کرده باشیم.
با این اوصاف باید از سطحی کلان و عمیق با پدیده ای چون شبکه های اجتماعی مواجه شد وگرنه ممکن است بدون این که متوجه باشیم با تمدنی جدید روبه رو شویم که به رغم زندگی در میان آن، کوچک ترین شناختی از زندگی کردن در آن نداریم. به همین دلیل سراغ دکتر بیژن عبدالکریمی، نویسنده و مدرس فلسفه رفته ایم تا از او درباره شبکه های اجتماعی، کیفیت تاثیر آنها بر زندگی و فواید و مضراتشان بپرسیم.
به نظر شما شبکه های اجتماعی روابط انسانی را دچار تغییر ماهیت می کنند یا خیر؟ حقیقت این است که پاسخ به این پرسش چندان ساده نیست. دلیلش هم این است که پدیده های عالم از جمله پدیده ای مانند شبکه های اجتماعی، تک ارزشی نیستند؛ یعنی صرفا ما نمی توانیم بر اساس یک معیار ارزشی درباره خوبی و بدی و مثبت یا منفی بودن این پدیده ها داوری کنیم. پس باید به سطحی عمیق تر در توضیح این مساله حرکت کنیم. الان دو گرایش کلی در برابر پدیده شبکه اجتماعی وجود دارد که یکی شیفتگی تام است و دیدن نکات مثبت آن و دیگری مطلق نگری در تفسیر وجوه منفی این پدیده. این وجوه منفی و مثبت ناظر به فواید و مضرات این پدیده است، شما این فواید و مضرات را در چه چیزهایی می دانید؟ از وجوه مثبت شروع می کنم، این شبکه ها موجب بسط حضور فرد در جهان شده اند. در گذشته شما برای بسط قدرت خود به عنوان فرد در جهان، نیاز به قدرت داشتید. اما امروز برای رساندن صدای خود به جهان نیاز به قدرت ندارید و آگاهی شما و دیدگاه هایی که در باب مسائل مختلف دارید، مستقل از کانون های بزرگ سیاسی و اقتصادی به واسطه این شبکه ها بیان می شود. این درست خلاف نظم اجتماعی و نسبت انسان با قدرت در گذشته است. در گذشته فرد اگر پشتوانه قدرت و ثروت را نداشت به حاشیه رانده می شد، اما امروز هر نوجوانی خود یک رسانه است و از طریق شبکه های اجتماعی حضور خود را اعلام می کند و حتی می تواند اثر گذار باشد. برای مثال یک عکس ساده از اعمال خشونت غیر اخلاقی یک پلیس به یک سیاهپوست که توسط یک شهروند معمولی ثبت شده، می تواند باعث تحولات بزرگی شود و یک جریان بزرگ اجتماعی و عدالتخواه را به دنبال داشته باشد. اما در همان حال تاکید می کنم به دلیل بسط این شبکه های اجتماعی و مجازی شما شاهد یک نوع بسط سریع پوپولیسم یا عوامگرایی هم هستید یعنی وقتی توده هایی که عمدتا تربیت نشده هستند وارد صحنه می شوند، هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اخلاقی شما یک نوع عوامگرایی و توده ای شدن را می بینید و این به واسطه گستردگی و همه گیرشدن قدرتی است که شبکه های اجتماعی ایجاد کرده اند. یک تناقض در شبکه های اجتماعی وجود دارد ؛ به این معنا که به میزان گسترش آنها عمق فرهنگی کمتر می شود. خب با این معضل چگونه می توان مواجه شد و آن را خنثی کرد؟ شبکه های اجتماعی به پدیده های اجتناب ناپذیر جامعه ما تبدیل شده اند، بنابراین به هیچ وجه چنین نیست که بتوانیم برخوردی اراده گرایانه و انکارکننده با آنها داشته باشیم. یعنی همان طور که انقلاب صنعتی اول امری نبود که ما بتوانیم قرار گرفتن در آن را انتخاب کنیم، انقلاب دوم صنعتی را که در حوزه ارتباطات بود، نمی توانیم انتخاب کنیم ؛ لذا این پدیده زیست جهان و تاریخ ما را دگرگون کرده است. ما با یک امر تمدنی مثل شبکه های اجتماعی نمی توانیم برخوردی دن کیشوتی و حتی پلیسی داشته باشیم. این گونه نمی توانیم جلوی این شبکه ها را بگیریم. این یک رویداد عظیم تاریخی است. این کلیت، امری احاطه کننده است، به گونه ای که زیست ما را تشکیل می دهد و ما نمی توانیم بر آن سیطره داشته باشیم، او بر ما سیطره دارد پس نمی توانیم آن را انکار کنیم. این گونه نیست که فکر کنیم یک ابزار جدید به نام رایانه وارد خانه ها و خانواده ها و شرکت های ما شده، این صرفا یک ابزار نیست؛ بلکه وجود آدمیان با این فناوری دچار تغییر شده است. عبدالکریمی: انسان آنلاین با میراث نسبتی ندارد، لذا گذشته ندارد و از سوی دیگر آرمانشهری ندارد، پس آینده هم ندارد. تمام زندگی انسان آنلاین در زمان حال است، پس نه گذشته دارد و نه آینده انسان ها دهه های پیش از نوعی هستی برخوردار بودند که انسان حاضر که می توان نامش را انسان آنلاین گذاشت، از آن هستی برخوردار نیست؛ لذا به دلیل تفاوت فضای زیستی اش، انسانی سراسر متفاوت است. اما غیر از عوامگرایی و سطحی شدن چه مضرات دیگری را می توان در این شبکه دید؟ ببینید این فناوری با سطح خاصی از آگاهی ارتباط دارد که صرفا اطلاعات است. تمدن جدید دانش محور نیست. این تعبیر، تعبیری غلط است؛ در واقع تمدن جدید با شبکه های اجتماعی، «اطلاعات محور» شده است؛ چراکه سرعت اطلاعات زیاد شده و شما فقط در جهان انسان آنلاین، اطلاعات می بینید. این سرعت تولید و انتقال اطلاعات هم با هیچ دوره دیگری از حضور بشر در این کره خاکی قابل مقایسه نیست، اما نکته مهم این است که جان بشر تنها نیازمند به اطلاعات نیست. اطلاعات باید پردازش شود و به آگاهی و خودآگاهی نیاز دارد. خطر دیگر بحث زمان در شبکه است، شبکه یعنی بسط زمان حال. انسان آنلاین با میراث نسبتی ندارد، لذا گذشته ندارد و از سوی دیگر آرمانشهری ندارد، پس آینده هم ندارد. تمام زندگی انسان آنلاین در زمان حال است، پس نه گذشته دارد و نه آینده. این زندگی صرف در زمان حال یعنی چه و چطور می توان آن را توضیح داد و ایرادش کجاست؟ این را می توان با مثال فوتبال خوب توضیح داد. درست مثل یک بازی فوتبال که صرفا در زمان حال جریان دارد، انسان در شبکه هم منحصر در زمان حال است. شما به عنوان اولین معضل در برابر «اطلاعات محور» شدن انسان در شبکه های اجتماعی به فقدان خودآگاهی اشاره کردید. این خودآگاهی به چه معناست؟ این خودآگاهی آن چیزی است که افلاطون به آن دانش شاهانه می گفت. یونانیان به این خودآگاهی می گفتند سوفیا و هندیان می گفتند ویدیا و ما ایرانی ها به آن می گفتیم حکمت؛ حکمت مجموعه ای از اطلاعات نیست. این حکمت به زبان صفر و یک رایانه ای ترجمه نمی شود. این سیستم های ارتباطات و اطلاعات تنها آگاهی های خاصی را می توانند منتقل کنند. بشر بدون این حکمت جانش گرم نمی شود، زیستش معنادار نمی شود و فقدان این حکمت در میان اطلاعات به معنا و وجود بشر در جهان لطمه می زند. به نظر می رسد شما مساله خودآگاهی را به عنوان راهکاری برای جلوگیری از سطحی شدن به وسیله شبکه های اجتماعی مطرح می کنید، اما خود این خودآگاهی را چگونه می توان ایجاد کرد و گسترش داد؟ ببینید به نظر من خلأ در فهم خود صورت مساله است، باید فهمی وجودشناختی به وجود بیاید. بحث های ما گاه در مورد مساله شبکه های اجتماعی سطحی و مبتذل است. با چند مقاله فلسفی نمی توان حکمت و خودآگاهی ایجاد کرد. بودریار معتقد بود که شبکه یعنی انفجار بی معنایی و نهیلیسم. ما باید این را بفهمیم و در زیست انسانی این خلل را جبران کنیم. مشکل دیگری که شما مطرح کردید مساله انسان «آموزش ندیده» یا «تربیت نشده» است و فروریزی سلسله مراتب، اما این آموزش آن طور که فهمیدم از نظر شما توسط خود این شبکه ها نمی تواند ایجاد شود، پس چگونه باید این تربیت را ممکن کرد تا کاربرانی آموزش دیده داشت؟ مساله آموزش نیست. اساسا در سطح آموزش نمی توان این معضلات را حل کرد. مساله این نیست که با صرف آموزش بتوانیم این خودآگاهی و حکمت را ایجاد کنیم و به انسان گیر افتاده در حال، تاریخ و آینده نگری بیاموزیم. اینها مسائلی تمدنی است که با راه حل های مهندسی و بروکراتیک نه می توان آنها را نقد و بررسی کرد و نه می توان برایشان راه حل پیدا کرد. اول باید مساله را درک کرد، خود درک موضوع می تواند افقی را برای ما روشن کند. تأکید من بر درک مساله است، آن هم نه در ساحت سیاست، بلکه در ساحت فرهنگ. درک مساله در ساحت فرهنگ چگونه اتفاق می افتد؟ اول باید خود فرهنگ را از یک مساله دسته دوم و ثانویه خارج کنیم. امروز زندگی، بی کیفیت و مصرفی شده است و همین فرهنگ را به حاشیه برده است. کتاب و کتابخوانی دارد روز به روز ضعیف تر می شود. دانشگاه دیگر بستری برای کسب خودآگاهی و حقیقت نیست، بلکه محلی برای گرفتن مدرک شده است تا از طریق آن مدرک موقعیتی در جامعه پیدا کنیم که بهتر و بیشتر مصرف کنیم. شما دیگر نمی بینید که در جامعه و حتی در قشر دانشجو و علم پژوه آن نوع طلب و مجاهده برای حقیقت همچون گذشته وجود داشته باشد؛ لذا نوعی معرفت خطی بر همه چیز سیطره پیدا کرده است. به نظر می رسد شما این مساله را صرفا بومی نمی بینید، یعنی این را مساله ای جهانی می دانید و انتقادات تان همه بشر را در بر می گیرد. در وضعی زندگی می کنیم که ظهور تاریخ جهانی شدت گرفته است. امروز تاریخ های محلی و بومی روبه زوال است و تاریخ جهانی شروع شده است. اگر زمانی در هر گوشه، تاریخی وجود داشته است امروز زندگی ما فقط مربوط به حوزه بومی و محلی ما نیست. در آن سوی جهان اتفاقی می افتد و تأثیرش را در زندگی هر روزه ما می گذارد ؛ لذا راه حل های بومی و محلی آنچنان کارساز نیست. اما کشورهایی مثل کشور ما در این مساله با دو خطر مواجه هستند؛ اول خطر عدم تحلیل مسائل خود با تحولات جهانی و دیگر این که چنان جهانی ببینیم که معضلات خاص بومی را در مواجهه با پدیده های جهانی نبینیم. به اعتقاد بسیاری از جامعه شناسان معاصر، ما باید دیالکتیک مساله بومی و جهانی را ببینیم و نه فقط در بومی گرایی زندانی شویم و نه فقط به همه مسائل در گستره جهانی نگاه کنیم. مساله وجود ما در جهان فراتر از تضاد بومی گرایی و جهان نگری است. به طور کلی ما دچار مشکلات و بحران های مضاعف هستیم. مسائلی مثل بسط سیطره زمان حال، سطحی شدن توده ها و دیگر معضلاتی که اشاره کردم، جهانی اند. این جهانی بودن، به جای خود، اما ما در سطح محلی با بحران های مضاعفی مواجه هستیم و دلیلش این است که ما با تأخر تاریخی رو به روییم؛ بنابراین مسائل دیرتر و با تأخیر به ما می رسد و این مواجهه مدیران ما را اغلب دچار مشکل می کند، چون آنها همسطح و همزمان با جهان با مساله مواجه نمی شوند و ممکن است با تصمیمات شتابزده و گاه سلبی بحران را عمیق تر کنند. آیا شما معتقدید ما در جایگاهی قرار داریم که بهترین مواجهه ای که می توانیم داشته باشیم این است که اصلا صورت مساله را بفهمیم؟ بله و خود این می تواند به پیدا کردن راه حل کمک کند؛ یعنی بهترین راه حل از درون فهم درست است که خود را نشان می دهد. در کنار این معتقدید راه حل های جزئی اعم از سلبی و تشویقی می تواند حتی مساله را بحرانی تر هم بکند. پس به نظر شما این فهم با چه ابزارهایی به دست می آید؟ حرف من این است که مقوله فرهنگ مقوله ای است اصیل و نه تزئینی. ما نمی توانیم به مسائل سیاسی، اقتصادی و امثال این بپردازیم و بعد سراغ فرهنگ برویم. برای مثال دولت کنونی ما تلاشش این بوده و هست که اول مسائل جهانی و سیاست خارجی را حل کند، بعد به مسائل اقتصادی بپردازد، سپس به مسائل سیاسی برسد و بعد در نهایت به عنوان یک عامل دسته چندم و صرفا مصرف کننده به فرهنگ رسیدگی کند، این گونه طرح مساله اساسا غلط است. این نکته نشان می دهد نگاه ما به فرهنگ، نگاهی اصیل به یک مساله ای اصیل نیست و همین فهم ما و مدیرانمان را دچار اشکال می کند. سیاست باید از فرهنگ درس بگیرد و این فرهنگ باشد که سیاست را هدایت کند، همین باعث می شود عوامگرایی تصمیمات را تحت تأثیر خود قرار دهد. در این سطح مساله ای فرهنگی مثل مواجهه انسان با شبکه های اجتماعی و تبعات آن در تفکر، تاریخ و تقدیر ما، اصلا فهم نمی شود تا راه حلی درست برای آن یافت شود. فراوانی گویندگان و فقدان گوش شنوا انسان در شبکه های اجتماعی کوچک و حقیر می شود. انسان آنلاین انسان کوچکی است، در یک گستره تاریخی وجود ندارد، یاوه گویی می کند، بیشتر از داشتن گوش شنوا، دهان بزرگی برای گفتن دارد. شما در شبکه های اجتماعی می بینید که صرف نظر از سلسله مراتب و تخصص، کاربران درباره همه چیز حرف می زنند و برای شنیده شدن صدای خود در فقدان گوش شنوا و فراوانی گویندگان، پرخاشگری می کنند. در واقع شبکه اجتماعی سلسله مراتب آگاهی را نابود کرده و این معضلی است که محصول «رسانه داشتن» همه افراد است. علیرضا نراقی اندیشه
دوشنبه 12 مرداد 1394 ساعت 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 75]
-
گوناگون
پربازدیدترینها