واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بهره برداری بلندمدت از توافق جامع تهران - ایرنا - سرمقاله روز دوشنبه روزنامه دنیای اقتصاد به قلم دکتر حمید زمان زاده با اشاره به لزوم بهره برداری بلند مدت از توافق جامع می افزاید : اکنون که توافق جامع هسته ای به ثمر نشسته، بدون تردید زمینه مساعدی برای بهره برداری اقتصادی از این توافق فراهم آمده است.
این مطلب می افزاید : حصول توافق از مسیرهای مختلف بر عملکرد اقتصاد ایران اثر می گذارد که مهم ترین آنها در حوزه بهبود تجارت خارجی و تقویت فرآیند سرمایه گذاری خارجی است؛ اما سیاست گذاران اقتصادی برای بهره برداری حداکثری و بلندمدت از منافع اقتصادی ناشی از توافق جامع باید توجه ویژه ای به افق زمانی اثرگذاری و الزامات بهره برداری از دو مسیر تجارت خارجی و سرمایه گذاری خارجی در راستای تقویت تولید ملی داشته باشند.
تجارت خارجی اقتصاد ایران طی سال های 1390 تا 1392 در سایه تحریم ها با افت شدیدی مواجه شد و از این ناحیه لطمات بزرگی به اقتصاد ایران وارد آمد. اکنون با حصول توافق و به تبع آن لغو تحریم های اقتصادی طی ماه های آینده، انتظار می رود تجارت خارجی کشور بدون تامین الزاماتی ویژه به سرعت افزایش یابد و از مسیر افزایش واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای و نیز بهبود صادرات (اعم از نفتی و غیرنفتی) به تقویت سریع تولید ملی در کوتاه مدت بینجامد.
در عین حال باید توجه داشت افزایش واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای تنها بخشی از واردات است و افزایش واردات کالاهای مصرفی به عنوان رقیب تولیدات داخلی می تواند اثرات منفی بر تولید ملی داشته باشد. در مجموع مساله مهم این است که ظرفیت بهره برداری از تجارت خارجی در تقویت تولید در دوره پس از توافق چندان فراتر از زمان پیش از اعمال تحریم های اقتصادی نخواهد رفت و علاوه بر آن، دوره این بهره برداری کوتاه مدت خواهد بود.
در سوی دیگر ماجرا موضوع سرمایه گذاری خارجی مطرح است. البته منظور از سرمایه گذاری خارجی در این بحث سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) و نه ورود سرمایه های مالی است. بهره برداری از ظرفیت های سرمایه گذاری خارجی می تواند اثر قوی و بلندمدت بر مسیر رشد اقتصاد ایران بر جای گذارد. سرمایه گذاری مستقیم خارجی نه تنها به تقویت موجودی سرمایه می انجامد، بلکه مهم تر از آن به ارتقای فرآیند تکنولوژی تولید در اقتصاد کشور خواهد انجامید.
ارتقای تکنولوژی تولید دقیقا ضرورت حیاتی اقتصاد کشور در شرایط فعلی است و بدون تردید ارتقای تکنولوژی تولید عاملی بدون رقیب برای تقویت عملکرد بلندمدت اقتصاد ایران است. اما مساله اساسی این است که فرآیند سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر خلاف تجارت خارجی صرفا با حصول توافق جامع و لغو تحریم های اقتصادی با بهبود قابل توجه مواجه نمی شود و نیازمند تامین الزامات مهمی است. یکی از این الزامات ایجاد اطمینان و امنیت سیاسی در یک افق زمانی بلندمدت برای سرمایه گذاران خارجی است که تامین این مهم وابستگی مستقیمی به وضعیت روابط خارجی کشور دارد.
حصول توافق جامع با فرض اجرای کامل آن یک گام بزرگ در سیاست خارجی بود که زمینه بهبود روابط خارجی کشور را فراهم کرد. حصول توافق جامع و رفع تحریم ها به تنهایی اگرچه مهم است، اما تامین اطمینان و امنیت سیاسی در یک افق زمانی بلندمدت نیازمند تداوم مسیر رو به جلو در سیاست خارجی در راستای بهبود مستمر روابط خارجی کشور در سطح منطقه ای و بین المللی است.
در عین حال باید توجه داشت که سرمایه های خارجی وقتی با حجم های انبوه در اقتصاد ایران نهادینه شوند، خود به عنوان عاملی برای بهبود روابط خارجی نیز عمل می کنند؛ چراکه سرمایه گذاران خارجی خود بدل به لابی های قدرتمندی برای بهبود روابط با ایران در کشورهای مختلف می شوند. در واقع سرمایه گذاری خارجی و روابط خارجی به صورت متقابل یکدیگر را تقویت می کنند و ضمانت های سیاسی بلندمدت را فراهم می آورند.
در سوی دیگر ماجرا موضوع بسیار مهم تامین الزامات نهادی و قانونی برای جذب سرمایه گذاری خارجی است. این اصلاحات نهادی شامل اصلاح شاخص های فضای کسب و کار و نیز آزادسازی اقتصادی و مقررات زدایی می شود. اجرای این اصلاحات نه تنها به بهبود فرآیند سرمایه گذاری خارجی می انجامد، بلکه سرمایه گذاری داخلی را نیز تقویت خواهد کرد.
اکنون با حصول توافق جامع، زمینه فراغت دولت از مدیریت روزانه نابسامانی های ناشی از شرایط تحریم حاصل شده است و دولت باید برنامه ریزی اصولی در راستای اصلاح نهادی و قانونی را در دستور کار قرار دهد.
در صورت تداوم روند رو به جلو در روابط خارجی از یکسو و اجرای اصلاحات نهادی از سوی دیگر، می توان امید داشت که از مسیر افزایش قابل توجه سرمایه گذاری خارجی، اقتصاد ایران بتواند از توافق جامع به بهره برداری اقتصادی حداکثری و بلندمدت نائل آید. در غیر این صورت اقتصاد کشور باید به بهره برداری اقتصادی حداقلی و کوتاه مدت از توافق جامع عمدتا از مسیر بهبود تجارت خارجی و سرمایه گذاری داخلی اکتفا کند.
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد
اول ** 1647
05/05/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]