تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836022040
تحريم هاي خارجي يک فرصت است يا خير؟
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۰ تير ۱۳۹۴ (۱۴:۵۳ب.ظ)
تحريم هاي خارجي يک فرصت است يا خير؟ دفتر مطالعات رسانه اي اقتصاد اسلامي؛ در دوره‌ي پيش از تحريم‌هاي سنگين اتحاديه‌ي اروپا، يعني زماني که هنوز نفت ايران هدف گرفته نشده بود، وفور منابع و خزانه‌ي پروپيمان باعث شد که عملاً بخش زيادي از منابع بي‌مهابا وارد اقتصاد شود و بيماري هلندي را تشديد و اقتصاد را دچار تورم کند.
اين روزها اين پرسش بسيار زياد در جامعه مطرح مي‌شود که سهم تحريم‌ها در نابساماني‌هاي اقتصادي بيشتر اثرگذار بوده يا مديريت داخلي؟ بايد اذعان کردنمي‌توان پاسخ بسيار صريحي به اين سؤال داد. بي‌شک ترکيب اين دو عامل بر نابساماني‌ها تأثيرگذار بوده است. اگر فقط بخواهيم سهم تحريم را برجسته کنيم در واقع گذشته يعني از ابتداي انقلاب تاکنون را ناديده گرفته‌ايم؛ زيرا در طول ساليان متمادي بعد از انقلاب، ايران تا حدود زيادي درگير تحريم بوده است. هيچ‌وقت و در هيچ برهه‌اي از زمان، اقتصاد کشور، با افزايش سهم درآمدهاي نفتي و توانايي استفاده از پتانسيل‌هاي دروني خود، تا اين حد به‌طور همزمان از دو جنبه‌ي رکود و تورم به‌سمت نابساماني پيش نرفته بود.
شايد بتوان علت اصلي را اين‌گونه بيان کرد که هر دو عامل به‌طور همزمان باعث شد که دوران تحريم به‌درستي مديريت نشود. دوره‌اي که بنده آن را دوره‌ي وفور منابع مي‌نامم در واقع دوره‌ي پيش از تحريم‌هاي سنگين اتحاديه‌ي اروپا و آمريکا بوده است که يک‌باره درآمدهاي نفتي کلاني وارد خزانه‌ي دولت شد. تجربه نشان داده است که در اقتصاد ايران هروقت دولت از نظر مالي با اين نوع وفور منابع مواجه شده است، برنامه‌ي دقيقي براي استفاده از اين منابع نداشته و بي‌گدار به آب زده و بخش زيادي از اين منابع را وارد اقتصاد کرده است و اين‌گونه اقتصاد کشور را دچار بيماري معروف هلندي کرده است.
از طرفي افزايش واردات در اقتصاد براي جبران پولي است به اقتصاد تزريق شده است. با افزايش نقدينگي در جامعه، قدرت خريد مردم افزايش پيدا مي‌کند. در نتيجه تقاضا افزايش پيدا مي‌کند. اگر عرضه به نسبت تقاضا افزايش پيدا نکند، تورم ايجاد مي‌شود. توجه داشته باشيد که وقتي توليد داخلي ظرفيت افزايش عرضه را نداشته باشد، واردات افزايش مي‌يابد که خودبه‌خود از دو جنبه به توليد ضربه مي‌زند؛ يعني از طريق واردات و ايجاد تورم و همچنين افزايش هزينه‌ي نهادهاي توليد. اين امر عملاً باعث ناتواني در مديريت اقتصاد در شرايط بحراني مي‌شود.
گفتني است در دوره‌ي پيش از تحريم‌هاي سنگين اتحاديه‌ي اروپا يعني زماني که هنوز نفت ايران هدف قرار گرفته نشده بود وفور منابع و خزانه‌ي پروپيمان باعث شد که عملاً بخش زيادي از منابع بي‌گدار وارد اقتصاد شود و بيماري هلندي را تشديد و اقتصاد را دچار تورم کند.
نکته‌ي اساسي اين است که اگر اين منابع وارد زيرساخت‌هاي توليدي و صنعتي کشور مي‌شد، ظرفيت توليدي ايجاد مي‌کرد که پس از تحريم نيز بتواند بهره‌گيري از درآمدهاي داخلي را امکان‌پذير نمايد، اما به دليل اينکه بخش وسيعي از اين منابع صرف واردات منابع اوليه و مايحتاج عمومي مردم شد در واقع عملاً فقط باعث ايجاد تورم شد.
در زماني که اين امکان براي کشور فراهم نبود تا منابع مالي خود را دوباره با فروش نفت تجديد کند، اقتصاد دچار رکودي معنادار شد؛ زيرا ظرفيت بخش توليدي فعال نشده بود که پاسخ‌گوي نياز جامعه در دوران تحريم باشد.
در واقع با همگرا شدن اين دو روند اتفاقي اين‌چنيني رخ داده است. به نظر بنده اين اتفاق بيشتر از اينکه حاصل اشتباهات مديريتي پس از تحريم باشد، حاصل اشتباهات مديريت پيش از تحريم است. به اين معنا که پيش از تحريم‌هاي سنگين اتحاديه‌ي اروپا و آمريکا به‌درستي از منابع و ظرفيت‌هاي اقتصادي کشور استفاده نشده بود تا در دوران تحريم نيز بتوان از آن ظرفيت‌ها استفاده کرد. اين بخش عمده‌اي بود که بنده از آن ياد کردم. هرچند خود تحريم في‌نفسه ظرفيت‌هايي را در اقتصاد ايران به وجود آورده است که مي‌توان در ادامه درباره‌ي آن‌ها صحبت نمود.
آيا تحريم فرصت هم مي‌تواند باشد؟
اصولاً در اقتصادهايي که منابع طبيعي زيادي دارند يا به‌عبارت‌ديگر دچار وفور منابع هستند، سندرومي وجود دارد که مي‌توان آن را سندروم بچه‌پولداري ناميد. در واقع منابعي وجود دارد که مي‌توان از اين منابع به‌راحتي خرج کرد. از ظرفيت آن استفاده نمود و اصلاً به فکر تقويت زيرساخت‌ها و توانمندي‌ها نيز نبود.
براي مثال وقتي که نفت داريد به‌راحتي به شرکت‌هاي خارجي اجازه مي‌دهيد پروژه‌ي نفتي شما را اجرا کنند. درحالي‌که براي ايجاد ظرفيت داخلي و توسعه‌ي بخش نفتي چندان دغدغه‌اي نداريد؛ زيرا هدف برداشت ذخاير نفتي و استفاده از درآمد آن است. هدف دست‌يابي به توانمندي تکنولوژي و دانش فني آن حوزه براي استفاده‌ي بعدها از آن دانش نيست. لذا بعضي از کشورهاي ديگري که اين مسير را رفته‌اند مثل برزيل، نيجريه، نروژ و بسياري از کشورهايي که عمدتاً در ابتدا بهره‌بردار منابع نفتي خود بوده‌اند، امروز يکي از بزرگ‌ترين ارائه‌کنندگان خدمات فناوري و پروژه‌هاي پيمانکاري نفتي در سراسر دنيا هستند. توجه بفرماييد که بخش زيادي از درآمد شرکت نفتي پترول رأس برزيلي بيشتر از اينکه از دو ميليون بشکه نفتي باشد که از خود برزيل درمي‌آورد از پروژه‌هاي نفتي آسياي مرکزي، آفريقا يا آمريکاي لاتين است. در واقع خدمات فناوري يا خدمات صنعتي خود را مي‌فروشد و با آن درآمد ايجاد مي‌کند.
متأسفانه در طول صد سال صنعتي شدن ايران و به‌ويژه در اين پنجاه سال از دهه‌ي چهل به بعد، ايران هيچ‌وقت تجربه‌ي ورود به عرصه‌ي صنعت، فناوري، دانش فني و پايه‌ي حوزه‌هاي صنعتي را نداشته است. هميشه بيشتر از اينکه توسعه‌دهنده‌ي تکنولوژي باشد بهره‌بردار تکنولوژي بوده است.
در دوره‌ي تحريم‌ها حداقل اين نکته را متوجه شديم که بسنده کردن به زيرساخت‌هاي منابع طبيعي يا به‌عبارتي منابعي که به‌صورت خدادادي در اختيار ما قرار داده شده است و فعلاً نيز در اختيار ما خواهد بود، به‌تنهايي باعث پايداري اقتصاد نمي‌شود. در واقع با توجه به مفهوم اقتصاد مقاومتي، منابع درآمدي متنوعي وجود ندارد که زماني يک منبع درآمدي قطع مي‌شود از منبع ديگري بتوان ارتزاق کرد. چنين چيزي وقتي امکان‌پذير است که در حوزه‌هاي صنعتي متنوع که لزوماً وابسته به مزيت‌هاي نسبي و منابع طبيعي نيز نيست سرمايه‌گذاري شده باشد؛ يعني حوزه‌هايي که بيشتر با ايجاد مزيت‌هاي رقابتي مبتني بر دانش، فناوري و زيرساخت‌ها و قابليت‌هاي تکنولوژي بتوان آن‌ها را ايجاد کرد.
در دوران تحريم، در بعضي از حوزه‌ها ناچار به سعي‌وخطا شديم. همان‌طور که در دوران جنگ و در صنايع دفاعي از سعي‌وخطا استفاده کرديم يا حتي در بخش هسته‌اي نيز که از ابتدا کلاً تحريم بوديم و نمي‌توانستيم به ظرفيت‌هاي واقعي آن دست پيدا کنيم با سعي‌وخطا توانستيم به سرانجام برسيم.
در دوران تحريم سعي شد که بخشي از ظرفيت‌ها فعال شود؛ مثلاً در بخش دفاعي حدود دو هزار قلم کالا و مواد داخلي‌سازي شد. در حوزه‌ي شرکت‌هاي دانش‌بنيان به‌ناچار ظرفيت شرکت‌هاي دانش‌بنيان داخلي فعال شد تا از اين ظرفيت براي توسعه‌ي صنعتي و اقتصادي استفاده شود. اين بحث‌هايي که از آن‌ها به‌عنوان فرصت ياد مي‌شود در حقيقت بيشتر از اينکه اثر اقتصادي عميقي بر اقتصاد کشور گذاشته باشند، از جنس تلنگري بوده‌اند در جهت آگاهي از اينکه در آينده چگونه براي ايجاد ظرفيت‌هاي صنعتي جديد و داشتن اقتصادي پايدار در صورت نوسانات حاصل از تحريم يا هر نوسانات ديگري که درآمدزايي منابع طبيعي کشور را دستخوش تغيير مي‌کند به‌صورت پايدار منابع درآمدي ديگر خود را فعال نگه داريم.
صرف‌نظر از بحث تحريم‌ها، ترند قيمت نفت در بيست سال آينده نشان مي‌دهد که قيمت نفت به‌شدت سقوط خواهد کرد؛ زيرا منابع ديگري از انرژي جايگزين آن مي‌شود. فناوري نوين برداشت انرژي نيز در حال برجسته شدن است و عملاً انرژي‌هاي تجديدپذير به‌شدت به‌صورت صعودي جايگزين انرژي‌هاي فسيلي مي‌شوند و هزينه‌ي توليد و بهره‌برداري آن‌ها به‌شدت کاهش پيدا مي‌کند. تکنولوژي‌هاي حوزه‌ي نفت نيز در حال بهبود و قيمت عرضه‌ي نفت به‌شدت در حال کاهش است؛ زيرا منابع عرضه در حال افزايش است.
با توجه به اين ديدگاه به نظر مي‌آيد که احتمالاً از اين به بعد ديگر نفت بالاي پنجاه يا شصت دلار فروخته نخواهد شد. در واقع تا ده سال آينده اين قيمت پايين‌تر خواهد آمد که بالاتر نخواهد رفت. تقريباً پيش‌بيني‌ها اين را نشان مي‌دهد که با نفتِ چهل دلار در واقع درآمدهاي نفتي فقط براي هزينه‌هاي جاري دولت کافي خواهد بود. بنابراين بايد به‌دنبال منابع متنوع‌تري براي درآمد باشيم؛ يعني همان گزينه‌ها و منابعي که امروز کشورهايي که توسعه‌ي سريع پيدا کرده‌اند به سراغ آن‌ها رفته‌اند.
گفتن برزيل به همان اندازه‌اي از صنعت غذايي خود پول درمي‌آورد که از نفت يا صنايع ديگر خود با ارزش افزوده و پيچيدگي بالاتر پول درمي‌آورد. بخشي از دست‌يابي به منابع متنوع‌تر نيازمند ظرفيت‌سازي داخلي و بخشي ديگر نيازمند به تعاملات فعال بين‌المللي پس از دوران تحريم است.
* نويسنده : دکتر مهدي محمدي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[مشاهده در: www.mojnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 62]
-
گوناگون
پربازدیدترینها