واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
آثار زیانبار استفاده گسترده از نانوذرات بار دیگر تائید شد نانوذرات موجود در لوازم آرایشی تهدیدکننده سلامت آبزیان پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در یکی از تازهترین تحقیقات زیستمحیطی به این نتیجه رسیدهاند که بقایای کرمهای ضدآفتاب و دیگر لوازم آرایشی رها شده در منابع آبی میتوانند برای سلامت آبزیان از جمله ماهیها مضر باشند.
این تحقیق که اواخر اردیبهشت امسال در نشریه علمی «دانش محیط زیست و فناوری» منتشر شد، نانوذرات بویژه نانوزینک اکسید را که در اغلب کرم های ضدآفتاب، لوازم آرایشی و برخی خمیردندان ها یافت می شود، به عنوان متهم اصلی پرونده معرفی کرده و یادآور می شود ترکیبات شیمیایی از این دست در مقایسه با دیگر سموم زیست محیطی اغلب تاثیرگذارتر هستند. برای مثال چنین ترکیباتی می توانند برای جنین توتیاهای دریایی خطرناک باشند. توتیاهای دریایی، موجوداتی همه چیزخوار هستند که در همه اقیانوس های جهان یافت می شوند و وظیفه پاکسازی محیط را به عهده دارند. یکی دیگر از این ترکیبات سمی، اکسیدمس نانو است که البته در رنگ های مخصوص نقاشی قایق نیز یافت می شود. اکسیدمس نانو دقیقا تاثیری مشابه نانوزینک اکسید دارد و از آن در غلظت های زیاد به عنوان ماده ای سمی و خطرناک یاد می شود. تاکنون تحقیقات متعددی روی تاثیرات ناشی از کرم های ضدآفتاب صورت گرفته است. حتی چندی پیش تحقیقی مشابه انجام شد که در آن به طور مشخص احتمال آسیب به فیتوپلانکتون ها بررسی شد. فیتوپلانکتون ها یا پلانکتون های دریایی در اصل گیاهان ذره بینی شناور موجود در دریاها هستند که فتوسنتز را همانند گیاهان دیگر و با استفاده از نور خورشیدی که به آب دریا نفوذ می کند، انجام می دهند. این گیاهان ذره بینی را می توان اساس زنجیره غذایی جانوران دریایی معرفی کرد، زیرا ماهیان کوچک، میگوها و حتی نهنگ ها برای تغذیه به آنها وابسته هستند. از آنجا که فیتوپلانکتون ها، ماهیان، میگوها و دیگر آبزیان بزرگ جثه نقشی اساسی در زنجیره غذایی دریاها ایفا می کنند، بنابراین هرگونه آسیب به سلامت آنها می تواند براحتی امنیت غذایی انسان ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. نانوذرات در نقش محرک های شیمیایی نانوذرات، ترکیبات شیمیایی بسیار کوچکی هستند که ابعادشان تقریبا صدهزار بار کوچک تر از قطر موی انسان است. این ذرات میکروسکوپی از طریق پوست، بلع و حتی تنفس وارد بدن موجودات زنده از جمله انسان ها می شوند. گری چِر، یکی از نویسندگان مقاله اخیر که در عین حال متخصص برجسته ای در زمینه آزمایش های مربوط به علوم دریایی است، در این ارتباط می گوید: «نانوزینک اکسید و اکسید مس نانو هر دو در مقادیر خیلی کم سمی نیستند، اما باید به خاطر داشت که می توانند نقش یک محرک شیمیایی را حتی در مقادیر ناچیز و اندک هم بخوبی ایفا کنند.» محرک های شیمیایی در اصل عامل حساسیت های متعدد سلولی هستند. این اصطلاح که در درمان سرطان نیز زیاد کاربرد دارد، به داروهایی اطلاق می شود که می توانند سلول های سرطانی را بشدت در مقابل شیمی درمانی حساس کنند. یک تحقیق متمرکز پژوهشگران در تحقیق اخیر جنین توتیاهای دریایی سفید را که بشدت در برابر مواد سمی حساس هستند، در معرض مقادیر متفاوتی از مواد شیمیایی از جمله نانوزینک اکسید و اکسیدمس نانو قرار دادند. سلول های جنین توتیا در وهله نخست مواد سمی را با استفاده از پمپ های خیلی کوچک دفع کردند. اما زمانی که نانو ذرات داخل سلول ها شروع به حل شدن کردند، عملکرد پمپ ها نیز چند برابر بیشتر از ظرفیت آنها شد و همین مساله به دیگر ترکیبات شیمیایی مضر اجازه داد تا داخل سلول ها شده و در آنها ماندگار شوند. پروفسور چِر می گوید: «این اتفاق درست مشابه زمانی است که جلوی درهای ورودی یا خروجی یک ساختمان ازدحام ایجاد می شود. درست است که یک گروه خاص امکان خروج را پیدا می کنند، اما خیلی ها نیز در حالی که در مقابل جمعیت زیادی جلوی در ایستاده اند نمی توانند خارج شوند. واکنش سلول های جنین توتیا به مواد سمی نیز کم و بیش مشابه همین مساله است. مشکل عمده اینجاست که ادامه چنین شرایطی می تواند بشدت مشکل ساز باشد. مطالعات نشان داد که اگر شما سلول ها را در معرض یکی از این مواد شیمیایی قرار دهید، آن گاه 50 درصد سلول ها وضع نرمال خواهند داشت و 50 درصد دیگر به مشکل برخواهند خورد. در حالی که اگر به این معادله نانو ذرات را هم اضافه کنید، تنها 10 درصد سلول ها وضع نرمال خواهند داشت. از سوی دیگر وقتی جنین توتیا در معرض مقدار بیشتری از نانو ذرات قرار گیرد، رشد جنین می تواند کاملا متوقف شود.» آسیب به دیگر آبزیان مطالعات نشان می دهد این تنها جنین توتیاهای دریایی نیستند که در برابر نانوذرات آسیب پذیرند بلکه در واقع جنین و لارو طیف گسترده ای از آبزیان این شرایط را دارند. در حقیقت لارو و جنین اکثر موجودات آبزی به شمار کثیری از پمپ های حفاظتی مجهزند. لذا شرایط مشابه را می توان در سایر آبزیان نیز سراغ گرفت. پروفسور چِر می گوید متاسفانه نحوه تاثیرپذیری همسان است. یک مشکل دیگر اینجاست که حتی آبشش ماهیان بالغ نیز می تواند تحت تاثیر چنین محرک های شیمیایی قرار بگیرد. زینک ـ اکسید یکی از ترکیبات شیمیایی بوده که سال ها در کرم های ضدآفتاب استفاده می شد. اما فرمول جدید نانوزینک اکسید تنها یک دهه است مورد توجه بازار قرار گرفته و این ترکیب شیمیایی در اصل جایگزین پاراآمینوبنزوئیک اسید شده که بنا بر تحقیقات پیشین یکی از ترکیباتی بوده که باعث اختلال در عملکرد غدد و هورمون های ماهیان می شده است. اما ظاهرا ترکیب شیمیایی جدید نیز همچنان مشکلات خاص خود را دارد. منابع: takepart.com و pubs.acs.org جـام جـــم فرناز حیدری
 
یکشنبه 7 تیر 1394 ساعت 06:27
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]