محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799147179
اصلاح سبک زندگی پروژه‌ای بین نسلی
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
با حجت الاسلام و المسلمین محمد کاویانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اصلاح سبک زندگی پروژه‌ای بین نسلی سبک زندگی دلالت بر حالت درونی شده احساس، رفتار و حتی تفکری دارد که در یک فرد یا در میان یک گروه، جامعه و یا مجموعه‌های بزرگ‌تر جریان دارد.
همچنین ناگفته آشکار است و تقریباً همه ما این امر را زیسته ایم که نگاه گرانبار از مبدأ و معاد با نگاه فارغ از آن، گونه های مختلفی از رفتار و زندگی را به دنبال دارد. اما برای خود ما هم ابعاد و چگونگی این تأثیر و تأثر هنوز چندان پیدا و روشن نیست و گاه همین ناآگاهی ما را از سبک زندگی اسلامی بازمی دارد و ما را نسبت به آن بی توجه می کند. به منظور روشن ساختن گوشه هایی از این مساله گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد کاویانی ارانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه داشته ایم. حجت الاسلام کاویانی فارغ التحصیل دکترای روان شناسی از دانشگاه اصفهان و از نخستین محققانی است که به بحث سبک زندگی اسلامی وارد شده و در این زمینه نیز آثار و پژوهش های متعددی داشته است. ایشان علاوه بر مسئولیت های علمی متعدد در مراکز، کمیسیون ها و انجمن های علمی بویژه حوزوی، کتاب هایی همچون «نظریه سبک زندگی اسلامی با نگاهی به نظریه روان شناختی سبک زندگی»، «ساخت، اعتباریابی و پایایی سنجی آزمون سبک زندگی اسلامی»، «مفاهیم روان شناختی قرآن» و «درسنامه سبک زندگی اسلامی» را نیز به رشته تحریر درآورده است. در حال حاضر در جامعه مباحثی درباره سبک زندگی اسلامی در جریان است. این بحث از زمانی که مقام معظم رهبری آن را مطرح کرده اند شکل و ابعاد خاصی پیدا کرده است. ارزیابی شما از دغدغه هایی که در این زمینه وجود دارد، چیست و آیا به نظر شما بحث سبک زندگی اسلامی چارچوب و مسیر درست خود را پیدا کرده است؟ در یک جامعه اسلامی انتظار این است که احساسات، شناخت ها و رفتارها مبتنی بر آموزه های اسلامی باشد. این که سبک زندگی اسلامی در تمام ابعاد زندگی مسلمانان یک جامعه حاکم باشد یا این که صرفا گوشه هایی از زندگی آنان را پوشش دهد و این که چه بخش هایی را در بر بگیرد مساله ای است که در هر جامعه اسلامی می تواند متفاوت از جوامع دیگر باشد. اما به طور کلی سبک زندگی اسلامی باید همه زندگی را در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن پوشش بدهد و نه برای مثال صرفاً زندگی فردی افراد را. برخی تصورشان از اظهار نگرانی و ناخرسندی مقام معظم رهبری درخصوص سبک زندگی جامعه این است که گویا فرمایش ایشان این بوده که ما در کنار مباحث نظری مختلف و رشته ها و اصطلاحات علمی گوناگون، خوب است به موضوع سبک زندگی هم بپردازیم و مباحثی علمی و نظری در این باره داشته باشیم در حالی که واقع مطلب این نیست که مقام معظم رهبری به دنبال یک گفتمان سازی علمی و نظری باشند. آنچه در مورد سبک زندگی مساله است دقیقا وجود مشکلات عینی و بیرونی است. به تعبیر ساده جامعه ما بیمار است و ایشان این بیماری را یادآوری کرده و تذکر داده اند. این یعنی باید رفت و بیماری را مطالعه و شناسایی کرد و دغدغه اصلی باید درمان باشد؛ نه این که مباحثه کنیم اما نگران بیماری نباشیم. چندی پیش در کتابخانه ملی جستجویی در مطالعات انجام شده در مورد سبک زندگی طی سه سال گذشته داشتم. در این مدت حدود 270 عنوان کتاب در موضوع سبک زندگی اسلامی ثبت شده است، اما با بررسی این کتاب ها دیدم که بجز 10 تا 15 عنوان از آنها بقیه بدون دغدغه درمان نوشته شده اند. غرض این که ما باید بحث سبک زندگی را به عنوان شناخت بیماری و با این توجه که این بیماری دارد به ما آسیب می زند، دنبال کنیم و با نگاه اصلاح اجتماعی به دنبال رفع مشکلات در این زمینه باشیم. به نظر شما اکنون شناخت آسیب ها و تشخیص بیماری به مرحله قابل قبولی رسیده و همه جوانب این بیماری مشخص است؟ این که سبک زندگی ما اسلامی نیست، چیزی است که خود ما می فهمیم. ما می دانیم که نباید غیبت کنیم، اما گویا غیبت در زندگی مان خیلی قبیح نیست. می دانیم نباید دروغ بگوییم اما گویا قبح دروغ تا حدی ریخته است. می دانیم نباید حق مردم را بخوریم، ولی گویا آن را جدی نمی گیریم. می دانیم نباید در ترافیک با احساس زرنگی حق دیگران را از بین ببریم و یا خطر جانی و مالی برای دیگران درست کنیم، اما مثل این که رفتارها خیلی عادی شده است. برای مثال کسی که در بازار فعالیت می کند، می تواند به سود متعارف خود اکتفا کند اما همین که مردم به کالای او نیاز دارند قیمت را دو برابر و سه برابر به آنها می فروشد. از این نبایدها یکی دو تا نیست و می توان صدها مورد را ذکر کرد. تا اینجای قضیه روشن است که ما اشکال را می فهمیم، اما این که این اشکال چرا به وجود آمده و چگونه باید برطرف شود، دغدغه ای است که کمتر وجود دارد. به نظر شما ریشه و عامل به وجود آمدن این مشکلات چیست؟ در این مورد چند نکته اصلی و اساسی وجود دارد. یکی این که از ابتدای انقلاب اسلامی درگیری های ذهنی و علمی ما به طور کلی متوجه مسائلی بوده که تا حدی در آنها غلبه با جنبه های مادی است؛ اقتصاد، تهدید نظامی و مواردی از این دست. بنابراین توجه به مسائلی که ما داریم راجع به آنها صحبت می کنیم به اندازه کافی نبوده است و الان داریم آرام آرام توجه مناسب تری به این مسائل که هدف انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی هم بوده است، می کنیم. مساله این است که ما ظرف وجودی نوجوانان، جوانان و کودکان مان را در محیط های مختلف و حتی ظرف وجودی اقشار مختلف را، از بازاریان گرفته تا کسانی که کارهای فیزیکی در جامعه انجام می دهند، تا نیرو های نظامی و انتظامی و حتی خود من به عنوان یک طلبه حوزه علمیه، ما این ظرف را به اندازه کافی و به طور دقیق پر نکرده ایم و وقتی که ما این ظرف را با زلال اسلامی پر نکنیم طبیعتا از جای دیگری پر می شود. به عبارتی وقتی سن یک شخص بالا می رود او نمی تواند در تصمیم گیری هایش در رابطه با مسائل مهم زندگی اش، در مورد شغل، تحصیل، روابط اجتماعی، رفت و آمد و... معطل بماند و بالاخره ظرف خالی نمی ماند و تصمیمش را هم می گیرد. وقتی که ما این ظرف را با دقت کامل و با نگاه اسلامی و برنامه ریزی شده از اول پر نکردیم طبیعتا به شکل نامناسبی پر می شود. بعد از این است که ما می آییم و مظروف را نامناسب و گل آلود می بینیم و می گوییم ای کاش آن آموزه های اسلامی را که زلال و گواراست به آنها تحویل داده بودیم. این یک نکته است. نکته دیگر این است که ما غفلت داریم اما دشمن بیدار است و با برنامه ریزی وارد جامعه ما شده است. ما به این امر توجه نداشته ایم و نداریم که وقتی سبک زندگی غربی را با همه جوانب آن وارد می کنیم و این سبک در مجموعه های تلویزیونی، در نوع تنظیم بازار، در نوع روابط سیاسی و حتی در بسیاری از قانون های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ما جریان می یابد باید منتظر نتایج آن هم باشیم. ما وقتی این قبیل امور را وارد می کنیم باید ملاکمان این باشد که این جامعه می خواهد مورد رضایت امام زمان(عج) باشد، می خواهد مورد رضایت خداوند باشد و کجای این مقررات ممکن است با این اصول ناسازگار باشد یا همراه با خود فرهنگی را متعارض با فرهنگ ما به درون جامعه بیاورد. به نظر می رسد که چنین توجهی وجود داشته است. اما آیا مقصود شما این است که ما باید ارتباطاتمان را را با دنیا محدود کنیم؟ نه، به این معنا نیست که ما منزوی باشیم، اما غفلت هم نباید داشته باشیم؛ غفلتی که در حال حاضر باعث شده واردات ما خیلی شدید و سیل مانند و تخریب کننده باشد. شما خیلی ساده مثال های این قضیه را می توانید در ذهنتان مرور کنید؛ الگوی خواب و بیداری آموزه های اسلامی به ما می گوید که شب زود بخوابید، شام را یا نخورید یا کم بخورید و زمان آن با خوابیدن شما فاصله داشته باشد، صبح هم زود بیدار شوید و بین الطلوعین را بیدار باشید، قبل از ظهر هم استراحت مختصری داشته باشید. اینها چیزهایی نیست که در جامعه گفته نشده باشد و اکثر افراد از آن آگاه نباشند، اما اگر از مردم بپرسید که چرا الگوی خواب و بیداری شما این گونه نیست، می شنوید که امکان پذیر نیست و با تعابیر خاصی سعی در توجیه این مساله می شود. تماشای تلویزیون، بودن در جمع خانواده، بیرون رفتن و مواردی از این دست چیزهایی است که برای توجیه بیان می شود و هرچند در توجیه اولیه درست به نظر می رسند، اما مساله این است ساختاری که این مجموعه را در کنار هم قرار می دهد، غلط است و باید برای آن فکری کرد. در مورد سبک غذا خوردن و پوشش و مدهایی که در جامعه رایج می شود، هم همین طور است و ما به وارادتی که در این زمینه ها داریم توجه کافی نمی کنیم و غافل هستیم و نتیجه آن را هم داریم می بینیم. چه نسبتی بین جهان بومی و ملی ما با سبک زندگی اسلامی وجود دارد؟ آیا مسائل و مشکلات جاری زمینه های بومی و ملی هم دارد؟ ما مشکل بومی نداریم و فرهنگ بومی ما فرهنگی خلاف فرهنگ اسلامی نبوده است. در فرهنگ ما پوشش، تغذیه، نوع ارتباطات، بازی و تفریحات، جشن ها و اعیاد و عزاداری ها، مشاغلی که وجود دارد و حتی الگوی خواب و بیداری، اینها همه به نحوی که در نگاه بومی و قدیمی در فرهنگ ما وجود داشته است منافاتی با سبک زندگی اسلامی ندارد. به تعبیری اسلام و فرهنگ بومی ما خوب با هم کنار آمده اند و مشکلی از این جهت نداشته ایم. اینجا با توجه به سوالی که مطرح شد بد نیست به نکته ای که بارها در جاهای مختلف گفته ام، اشاره کنم و آن، این که اصلاح سبک زندگی یک پروژه بین نسلی است. در واقع سبک زندگی در فرهنگ بومی ما نیز همین گونه و در طول نسل ها با فرهنگ اسلامی پیوند خورده است. بنابراین در این مساله باید نگاه بلندمدت داشت و با زدوده شدن تدریجی غفلت، همت شود و برنامه ریزی های جدی صورت گیرد؛ اما نباید انتظار داشته باشیم که نتیجه کامل این برنامه ها بزودی دیده شود. بله، بسیاری از نتایج آن باید همین الان در رفتارهای ما دیده شود، اما معنای عمیق آنها برای فرزندان ما و برای نسل بعدی آنها می تواند به صورت عمیق تر حاصل شود. شما بیان کردید که شناخت نسبت به سبک زندگی اسلامی در جامعه ما وجود دارد و همچنین به غفلتی که در کار است اشاره کردید و علاوه بر اینها می گویید که ما باید یک افق بین نسلی برای حل معضلات سبک زندگی داشته باشیم، اما سوال این است که خب، همین تغییر چگونه باید اتفاق بیفتد؟ آیا باید همچنان به تبیین دستورات و توصیه های اسلامی بپردازیم؟ در همین رابطه یک مساله روشی دیگر هم مطرح می شود و آن، این که ما مقولات متنوع و مختلفی را، از خواب و بیداری گرفته تا تغذیه تا پوشش و حتی کسب و کار را ذیل مقوله سبک زندگی قرار می دهیم و نوع رفتار در هر کدام از اینها تابع عوامل گوناگون و مختلفی است. حالا چگونه می شود مشکلات همه این حوزه ها را صرفا با قرار دادنشان ذیل عنوان سبک زندگی حل کرد؟ در واقع مساله این است که ما از یک طرف توصیه هایی داریم که همیشه مطرح بوده است ولی از طرف دیگر واقعیت هایی داریم که هر کدام ریشه هایی دور از هم دارند، حالا ما اگر نخواهیم صرفا توصیه و نصیحت کنیم آیا می توانیم همه آسیب های واقعی را که با آنها مواجهیم در یک مسیر و در یک قالب حل و فصل کنیم؟ شاید باید اساسا عنوان سبک زندگی را یک عنوان ویترینی تلقی کنیم و خیلی تلاش نکنیم همه مسائل را با قرار دادن ذیل این عنوان حل کنیم، بلکه بایستی برای حل هر مساله ای به دنبال عوامل آن و ریشه هایش بگردیم. این مطلب به نوعی همان چیزی است که من در ابتدای گفت وگو عرض کردم و تأکید داشتم که باید با دید اصلاح اجتماعی توجه را به معضلات سبک زندگی معطوف کرد و نه این که بکوشیم یک منظومه مفهومی و نظری حول مفهوم سبک زندگی ایجاد کنیم. اساساً در مورد روش هم باید عرض کنم که ما برای رسیدن به سبک زندگی مطلوب اسلامی سه مرحله را باید طی کنیم. گام اول شناسایی وضع موجود سبک زندگی در جامعه است و این نیاز به مطالعات میدانی و فراهم آوردن اعداد و ارقام دارد. افرادی که در این زمینه تخصص دارند، می دانند که به لحاظ روشی و فنی مشکل و محدودیتی وجود ندارد و می توان با استفاده از ابزارهای مختلف به سنجش و تحلیل این وضع اقدام کرد. البته در این مورد من قبول دارم که کارهای زیادی باید انجام شود که هنوز انجام نشده، اما فعالیت ها در این زمینه جریان دارد و رشته های تخصصی دارند کار خود را انجام می دهند. یک مرحله دیگر که لزوما پس از مرحله پیش گفته نیست، شناخت وضعیت مطلوب است. ما هنوز نیاز به شناخت مسائل و مباحث اسلامی داریم و این گونه نیست که همه شناخت لازم اسلامی را داشته باشیم. آنچه هم پیش از این گفتم این بود که همه آنچه شناخت داریم هنوز عملی نشده است و درصد شناختی که داریم و عمل نمی کنیم زیاد است. اما همچنان نیاز است که وضع مطلوب را خوب بیان کنیم و به هر پرسشی که در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... می شود، با استخراج از آموزه های دینی، پاسخ مناسب ارائه کنیم و بتوانیم نشان دهیم که موضوع چیست. این مرحله به لحاظ روش شناختی به آسانی قدم اول نیست اما باز هم چندان دشوار نیست و اشکال فنی و روشی خاصی وجود ندارد. کتاب های متعددی در دو سه سال اخیر در این زمینه تولید شده است و همچنان متخصصان می توانند با استفاده از منابع دینی کار را بیشتر پیش ببرند. گمان می کنم پرسش شما بیشتر ناظر به گام سوم قضیه است. به عبارتی پرسش شما این است که ما با شناخت وضع موجود و توصیف وضعیت مطلوب چگونه گذر از وضع موجود به آن وضعیت مطلوب برایمان میسر خواهد شد و چگونه باید این مسیر و فاصله را طی کنیم. به نظر می رسد که طی کردن این فاصله و انتقال از وضع موجود به وضعیت مطلوب نیاز به روشمندی دقیق و عمیقی دارد و باید علوم مختلف موجود در جامعه در کنار هم حضور پیدا و تلاش کنند تا این مسیر طی شود. همچنان که پرسش شما مطرح می کند این که صرف تبیین دستورات کافی نیست و شاید چندان چیزی را تغییر نمی دهد به این علت است که مشکل اصلی روش گذر از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب است و ما در این زمینه است که مشکل داریم. اما من بر خلاف شما معتقدم که باید کل سبک زندگی اسلامی را به عنوان یک سیستم یکپارچه در نظر گرفت؛ سیستمی که همه اجزای آن به نوعی به هم وابسته اند. شما اگر یک سیستم عینی کوچک را - برای مثال یک ساعت - در نظر بگیرید اجزا باید در کنار هم کار کنند که کل نیز کار کند. اگر یک چرخ دنده یک ساعت از کار بیفتد، هر چند اجزایی وجود دارند اما دیگر آن مجموعه ساعت نیست. اسلام را هم باید این گونه در نظر گرفت. برای مثال وقتی که من صحبت از توکل می کنم، در دایره اسلام ما مفهوم اقتصادی صدقات واجب و مستحب را نیز داریم، و در کنار این صدقات واجب و مستحب مفهومی دیگری داریم به نام مواسات و در کنار همه اینها آموزه دیگری داریم مبنی بر این که «الخلق عیال الله» که بیان کننده یک نوع دوستی بسیار عمیق و پرمعناست و می گوید که هر کسی به هر نوعی می تواند باید خدمات لازم به همنوع خود را ارائه کند. حالا اگر گفته می شود که در سبک زندگی اسلامی باید همه چیز در کنار هم دیده شود به این خاطر است که برای مثال اگر یک نفر می خواهد توکل داشته باشد، هرچند این توکل داشتن در سطح فردی موثر باشد، اما اگر او بخواهد با همین توکل به جامعه وارد شود و بقیه ابعاد آن جامعه اسلامی نباشد، به مشکل برمی خورد. برای مثال فردی می خواهد نوعدوست باشد اما به دلیل این که بقیه ابعاد اسلامی نیست نوعدوستی به این معنا می شود که مرتب باید ایثار کند و در نتیجه دستش خالی می شود و دیگر توان حمایت ندارد. سید مهدی موسوی / جام جم
دوشنبه 25 خرداد 1394 ساعت 01:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها