محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1854873545
حفظ هویت ایرانی اسلامی بر مبنای تئوری سازه انگاری
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
حفظ هویت ایرانی اسلامی بر مبنای تئوری سازه انگاری
نوشتار حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال است که چگونه می توان هویت ملی را از هجوم هویت های بیگانه در فضای جهانی شدن حفظ کرد؟
بخش دوم و پایانی 5. هویت وجهانی سازی فرایند جهانی شدن، پروسه ای بدون مختصات جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی نیست. برعکس، این فرایند دارای چهره و مشخصه جغرافیایی مشهودی است. تأکید بر هویت جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی روند جهانی شدن به معنای جزمی کردن این پروسه نیست. جهانی شدن روندی یک سویه نیست که تنها از کانون جهانی به سوی پیرامون جاری باشد بلکه روندی دو سویه است. جوامع مختلف نه تنها می توانند روند جهانی شدن را از مسیرهای متفاوت با ویژگی ها و پیامدهای متفاوت تجربه کنند بلکه می توانند بر ماهیت و سرنوشت نهایی جهانی شدن نیز تأثیر بگذارند. با این همه، دریافت و شناخت هویت جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی مکانیزم جهانی شدن برای کنترل و مدیریت این پروسه و تهیه یک استراتژی مؤثر برای بهره برداری مناسب از آن، به ویژه برای کشورهای درحال رشد، ضروری و کلیدی است. همان طور که قبلاً ذکر شد باید میان تأثیر جهانی شدن و جهانی سازی بر هویت تفاوت بگذاریم. البته این دو جریان به صورت واحد واقع شده است و این تقسیم بندی صرفاً انتزاعی و برای نشان دادن چهره دوگانه و توأمان نیروی جهانی شدن و جهانی ساز است. از نظر این نوشتار این چهره دوگانه در مسائل هویتی و فرهنگی بسیار مشهود است. بنابراین، با تناسب طرح مسائل از هر دو مفهوم استفاده می شود. جهانی شدن امری طبیعی، تدریجی و تکاملی است که بر اثر آن حداقل هویت نخبگان فکری، فرهنگی و سیاسی به سوی هویت وسیع بشری سیر می کند. اما از آنجا که جهانی سازی امری دفعی و تحمیلی است که قدرت های بزرگ از طریق آن، فرهنگ و سیاست و ... خود را بر دیگران تحمیل می کند. بنابراین جهانی سازی باعث بحران هویت و ازخودبیگانگی می شود. نکته دیگر اینکه جهانی شدن پروسه ای بدون مبدأ و مقصد و غیردولتی است، در حالی که جهانی سازی پروژه ای است که دولت های قدرتمند به ویژه ایالات متحده آمریکا مجری آن می باشند. اگر بپذیریم که قدرت های هژمونیک با در دست داشتن منابع هویت ساز در پی هویت بخشی به جوامع مختلف هستند، باید دید برای حفظ این هویت های ساخته شده چه می کنند؟ و این معنای مشهود جهانی سازی است. از طرف دیگر یک فرهنگ، زمانی هویت مستقل و ملی پیدا می کند که بتواند منابع هویت بخش و معنا آفرین را از بطن نهادهای فرهنگی خود در اختیار جامعه قرار دهد و این هویت ملی متمایز را از طریق ارتباطات جدید جهانی (جهانی شدن ارتباطات) معرفی و تثبیت کند و این همان در مسیر جهانی شدن قرار گرفتن است. به واقع، این نوشتار بر آن است تا نشان دهد از طریق فرایند جهانی شدن می توان به بازتولید و حفظ و نشر فرهنگ و هویت ملی و معرفی آن به جهانیان اقدام کرد و از فرصت ها استفاده کرد. در این بین چالش هایی نظیر بحران هویت و معنا، آسیب های جدی به جوامع وارد آورده است که در ادامه خواهد آمد. کسانی چون فوکویاما یکی از شاخص های عمده فرایند جهانی شدن در بعد فرهنگی را شکل گیری فرهنگ جهانی می دانند که ماهیت آن مبتنی بر فرهنگ مسلط آمریکایی، غرب و زبان انـگلیسی است. (فوکویاما، 1380: 7) این در حالی است که عده بسیاری از اندیشمندان عقیده دارند که جهانی شدن فرهنگی به معنای گرایش روزافزون به سوی یک فر هنگ جهانی یکپارچه و واحد نیست. استدلال جهانی شدن فرهنگی اساساً آمیزه ای از این دو نگرش است؛ چراکه امروزه به واسطه گسترش رسانه های ارتباط جمعی و جریان مهاجرت انسان ها و توریسم، به هم پیوستگی فرهنگی فزاینده ای در سراسر جهان به وجود آمده است. در این راستا جریان های فرهنگی جهانی می توانند از یک سو به فهم ما از جهان به عنوان یک مکان واحد کمک کنند و از سوی دیگر ممکن است این جریان ها درک های جدیدی از فرهنگ، ملیت و مفهوم خود در جهان، ایجاد نمایند. (نش، 1380: 77) بر این اساس، جهانی شدن فرهنگ مسیر تناقض نمایی را طی می کنـد؛ این جریان از سویی سبب ایجاد نوعی فرهنگ جهانی بر فراز فرهنگ های ملی و بومی خواهد شد و از سوی دیگر به فرهنگ های بومی به واسطه رشد و گسترش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی رشد و بالندگی می دهد. یک. بحران هویت بحران هویت به معنای گسستن و بیگانه شدن انسان از اصل و جوهر خویش و پیوستن به اصل و جوهری دیگر است که جامعه و افراد را در فرایند گسستن ها با مشکل و ابهام روبه رو می سازد. بحران هویت مترادف با مفهوم ازخودبیگانگی است. دور شدن از هویت خودی و نیافتن هویت مطلوب، افراد را دچار سردرگمی و بلاتکلیفی می کند که خود زمینه مساعدی را برای رشد آسیب های اجتماعی فراهم می سازد. از عوامل جدی و مؤثر بر ازخودبیگانگی هویت ها، مسئله جهانی سازی است. در جهانی سازی از طریق وسایل ارتباط جمعی پیشرفته، فرهنگ کشورهای مسلط به راحتی عرضه می شود و سعی در تحقیر و نادیده گرفتن هویت های فردی، قومی، مذهبی و ملی ملل دیگر می شود. این هجوم به بدبین شدن نسل های جوان این کشورها به فرهنگ، هویت، تاریخ خود و ... و شیفتگی آنان به فرهنگ، آرمان ها، ایده ها و خواست های کشورهای مسلط منجر می شود. فرآیند جهانی شدن، از طریق یک شبکه ارتباطی جهان گستر و یک حوزه عمومی مجازی ناشی از آن، فضاها و امکان های جدیدی برای نقد تعریف رسمی از هویت ملی و بازتعریف آن و تقویت خودآگاهی هویتی بدیل فراهم می کند. (گل محمدی، 1383: 80) حال اگر فرد در جریان این فرآیند از یک طرف با عناصر فرهنگی و هویت خود کمتر مواجه شود و از سوی دیگر با سیلی از تعاریف جالب و بسیط فرهنگ دیگری مواجه شود، خودآگاهی اش نسبت به فرهنگ خودی کم می شود و انتخاب دیگری نه به دلیل مقایسه، بلکه به دلیل فزونی تعاریف است. (عاملی، 1384: 2) تهاجم فرهنگی و زیر پا گذاشتن هر آنچه قدیمی و مربوط به فرهنگ کهن می باشد محصول همین نداشتن خودآگاهی و شناخت است. دو. بحران هویت در ایران بحران هویت در ایران به واسطه نفوذ فرهنگ های بیگانه به وجود آمد. بنابه نظر برخی از نویسندگان حوزه تاریخ و جامعه شناسی، مفهوم هویت به معنای ما و خودی که واجد نوعی استقلال بینش، آگاهی، شناخت اراده و عمل است به تدریج از دوران قاجار و هم زمان با آشنایی ایرانیان با نخستین رویه ها و ظواهر تمدن غربی به وجود آمد. تجددطلبی، یعنی پذیرش شیوه زندگی اروپایی که کم و بیش از دوران مشروطه آغاز شده بود در دوران پهلوی و در قالب اقداماتی نظیر وضع قوانین عرفی، متداول کردن اجباری لباس اروپایی، رفع حجاب از زنان، محدود کردن حیطه عمل روحانیان و ... به اوج خود رسید که اقدامات مزبور با مخالفت شدید اقشار مختلف مواجه شد. در این برهه از تاریخ، روابط ایران با دنیای غرب گستردگی و تنوع بیشتری یافت. این روابط شامل روابط سیاسی، اقتصادی، علمی، تکنولوژیک، فکری و فرهنگی بود و نقش مهمی در ابعاد گوناگون جامعه ایران ایفا کرد. در این راستا جریان ها و مکاتب فکری مختلف وارد عرصه های فکری جامعه ایران شدند و هویت غربی به تدریج به یکی از مهم ترین عناصر هویتی ایرانیان تبدیل شد و در کنار هویت دینی و هویت ایرانی قرار گرفت. جامعه ایرانی در عین حال که ناگزیر به پذیرش تجدد در زندگی اجتماعی است، هیچ علاقه ای هم برای گسست از حقیقت سنت فرهنگی خود ندارد. تعلق خاطر نسبت به فرهنگ ایرانی ـ اسلامی موجب شده است که به رغم تعلق فرهنگ سنتی به زمان گذشته، جوهر آن از هر جهت در زمان حال وجود داشته باشد و ضمن آنکه فرهنگ و هویت امروز را تعیّن می بخشد، آینده نوگرایی فرهنگی و به طور کلی تجدد ایرانی ـ اسلامی را نیز جهت می دهد. گفته شد که هویت ساخته می شود و باید منابع و مصالحی برای ساختن آن فراهم باشد و هر جامعه منابع هویت بخش و معنا آفرین خود را در اختیار اعضای خویش قرار می دهد تا آنها بتوانند هویت یافته و زندگی خود را معنادار کنند. نظریه سازه انگاری معتقد به برساختارهای اجتماعی بوده و بر این باور است که ساختار ها از تعامل بین ساختار و کارگزار شکل می گیرند. از این بحث می توان نتیجه گرفت که رفتار کنشگران ایرانی در طول تاریخ و جامعه ای خاص مؤلفه های هویتی خاصی را پی ریزی کرده اند که این جامعه خود به شکل ساختارهای ویژه به کردارهای کنشگران ایرانی جهت داده و باز در قالب یک چرخه منجر به بازتعریف هویتی و نتیجه دگرگونی و بازتولید ساختارهای اجتماعی جامعه ایرانی شده است. در راستای مباحث مذکور این سؤال مطرح می شود که چگونه می توان هویت ملی اسلامی را از هجوم هویت های بیگانه در فضای جهانی شدن حفظ کرد؟ هویت ایرانی دارای ساخت واحدی است متکی به اسطوره های ایرانی ـ شیعی که توسط زبان فارسی استمرار یافته (ساختار معنایی) و در مواجهه با مدرنیته (ساختار مادی) مواضع متعارضی را تجربه کرده است. در واقع مسئله ما ایرانیان، رسیدن به نوعی تعادل روحی و هویتی میان ساختار معنایی و ساختار مادی هویت ملی است. اعتقاد ژرف به ارزش های فرهنگی، هویتی و معنوی در جامعه امروز ایرانی می تواند اولین گام در خودشناسی نقاد باشد. در این رابطه توجه ویژه به زبان و ادب فارسی بسیار حائز اهمیت است. به گفته احمد نقیب زاده «اهمیت زبان فارسی و شعر و ادب در سرنوشت ما و وحدت ما بیش از اهمیت زبان و ادب در سرنوشت مردم در فرهنگ های دیگر است». (نقیب زاده، 1381: 124) فارسی، زبان ملی و سنگر هویت ایرانی است. به مدد زبانی پیراسته می توان هم هویتی استوار یافت و هم به نوع تفکر مستقلی دست یافت. نیم نگاهی به تاریخ ایران و آثار بزرگانی چون فردوسی و سعدی آشکارا نشان می دهد که سده ها پیش از پیدایش زبان های ملی در اروپا، ایرانیان از هویتی محکم و خودبنیاد بر شالوده زبان فارسی برخوردار بودند. (میلانی، 1381: 81) حضور در صحنه جهانی شدن مستلزم تلاش، تحول، بازسازی و نوسازی فرهنگی است. در دوران ماقبل مدرن، فرهنگ ها در چارچوب مرزها و درون فضاهای نسبتاً بسته ادامه حیات می دادند و فشار و رقابت چندانی را تحمل نمی کردند. ولی فرآیند جهانی شدن با بر هم زدن این گونه مرزهای نفوذناپذیر و فضاهای بسته و امن، همه فرهنگ ها را به تلاش و رقابت برای بقا وامی دارد. (گل محمدی، 1381: 131) ازاین رو چالش های برآمده از جهانی شدن، هویت ملی ایرانی را در معرض تحول و بازسازی قرار داده است. یکی از این چالش ها این است که تجدد، یکسره آفرینش تازه ای است و شاید لااقل برخی از ایرانیان آنقدر از اطمینان خاطر و اعتماد به نفس برخوردار نیستند که «خودباور» باشند. آنها باید به خود بگویند که نه می بایست از تجدد ترسید و نه به وسوسه آن گرفتار آمد، بلکه آن را تجزیه و تحلیل کرد و ثمرات مثبت آن را فراچنگ آورد. مثال بارز و تاریخی چنین موضع استواری ابونصر فارابی و نحوه ای بود که وی با میراث یونان اتخاذ کرد. او در مقابل اقیانوس اندیشه متفکرانی چون افلاطون و ارسطو، نه به وحشت و اعراض و نه به حیرت و زبون اندیشی افتاد، بلکه به تعقل و تحلیل پرداخت و به ترجمه و تجزیه و تحلیل آثار فلسفی آنها همت گماشت. (رجایی، 1382: 164) چالش دیگر، ذهنیت منفی ایرانیان نسبت به غرب در مواجهه با مسئله مدرنیته و تجدد است که در حوادث ناخوشایندی چون اشغال کشور در شهریور 1320 توسط قوای شوروی و انگلستان، کودتای آمریکایی سال 1332 و براندازی دولت ملی دکتر مصدق، تحمیل جنگ هشت ساله (1368 ـ 1359) از سوی عراق با پشتیبانی و حمایت به ویژه ایالات متحده آمریکا ریشه دارد. به این ترتیب، در راستای تعامل سازنده با مدرنیته و متعاقب آن، جهانی شدن از یک طرف ایرانیان باید نسبت به عوامل منفی مذکور واقف باشند و از طرف دیگر سعی کنند مدرنیته (تجدد) را خوب بشناسند و جنبه هایی از آن را که با هویت ایرانی ـ اسلامی سازگار است و در دنیای امروز به ارتقای جایگاه فکری، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... ایرانیان کمک می کند به عنوان رکن سوم هویت ملی ایرانی، یعنی مدرنیته و یا تجددگرایی بپذیرند. جهانی شدن فرهنگ، به معنای آمریکایی شدن یا فراموش کردن تاریخ، هویت و فرهنگ خود نیست، بلکه بحث مربوط به تعامل هویت هاست. وقتی دستمایه غنی از فرهنگ، هویت، فکر و هنر داریم، فرصت داریم آنها را در عرصه جهانی مطرح کنیم و تأثیرگذار شویم که توجه به این موضوع ضروری است. 6 . جهانی شدن و فرصت های هویت ساز یک. تعامل و تبادل فرهنگی آنچه که حائز اهمیت است تفاوت بین تبادل و تهاجم فرهنگی است. اگر در صورت ارتباط دو یا چند فرهنگ، خصیصه های فرهنگی مبادله شده متوازن شود و هر دو فرهنگ بتوانند پس از هضم و جذب عناصر خارجی، هویت و پویایی خود را حفظ کنند، ما آن را فرهنگ پذیری موفق می خوانیم، اما اگر این ارتباط به جای مبادله متوازن به یک جریان عظیم یکسویه منجر شود، فرهنگ گیرنده مورد هجوم و نفس وجود آن در معرض خطر قرار گیرد و در این صورت می توان آن را قربانی یک تجاوز عملی شمرد. (لاتوش، 1379: 81) همان گونه که آنتونی گیدنز مشاهده کرده است، انسان از طریق جهانی شدن از برخی جنبه ها تبدیل به یک «ما» شده است و با مسائل و فرصت هایی مواجه شده که در آن «دیگران» وجود ندارد. (شولت، 1384: 223) جهانی شدن روندی بسیار گسترده، عمیق و فراگیر است که فراتر از توان یک دولت در کنترل و هدایت آن است. درست است که برخی قدرت های بزرگ (به ویژه ایالات متحده) تلاش دارند که جهانی شدن را در راستای منافع خود هدایت کنند و یا به جهانیان القا کنند که مبدی و مجری جهانی شدن هستند، ولی جهانی شدن روندی است که ریشه در ذات اجتماعات بشری (گرایش به سوی نزدیکی بیشتر، حرکت به سوی یک وحدت جهانی و کلان در عین حفظ برخی تمایزات خود) دارد و نتایج و ثمراتش چه مثبت و چه منفی برای تمام جهانیان است. البته این نیز یک امر بدیهی است که جوامع پیشرفته تر، قدرتمندتر و عقلانی تر می توانند بهره بیشتر از آن ببرند. (زرگر، 1386: 4) شکی نیست که در عصر جهانی شدن قدرت هایی بیشتر بهره می برند که سهم بیشتری در تولید اطلاعات و عرضه آن دارند. اما نباید فراموش کرد که در عین حال برای بقیه نیز فرصت هایی فراهم شده که بتوانند خود را مطرح کنند و چه بسا در این راه با همیاری و همکاری وآگاهی ملت ها، با استفاده از تحولات رسانه ای و با تقویت فرهنگ های ملی و محلی و عرضه جهانی آن، بتوان سلطه نظام تک فرهنگی را در هم شکست. به یاری رسانه های جهانی، تعاملات و تبادلات میان فرهنگی در سطح منطقه ای و جهانی شکل می گیرد و بسیاری از ارزش ها و فرهنگ ها می توانند در جهان مطرح شوند و خود را به دنیا بشناسانند. به عبارت دیگر، امروزه فرهنگ ها و هویت ها فضایی یافته اند که بتوانند در آن حرکت کنند. دو. گسترش و تثبیت هویت و فرهنگ ایرانی در حوزه فرهنگ فارسی زبانان آنتونی گیدنز در پیامدهای مدرنیته می گوید: در جهان مدرن، هویت از آنجایی کسب می شود که تأمین کننده کالای فرهنگی است و هر فرد کالای فرهنگی خود را از آنجا کسب می کند. فرهنگ نرم افزاری است که اقدامات و منافع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر جامعه در متن آن جریان می یابد. جمهوری اسلامی ایران با تقویت بنیه هویت و فرهنگ ایرانی علاوه بر تأمین منافع و مصالح هویتی و فرهنگی در داخل کشور، منافع ملی را در حوزه نفوذ فرهنگ ایرانی، یعنی کشورهای فارسی زبان مانند افغانستان و تاجیکستان دنبال می کند. ما حتی می توانیم از ارمنستان به مثابه بخشی از سنت فرهنگی ایرانی صحبت کنیم. در حال حاضر، زبان فارسی، نخستین زبان خارجی است که در مدارس ارمنستان تدریس می شود. (میرسپاسی، 1382: 311) همچنین می توان از هند به عنوان کشوری با پیشینه فرهنگی و تمدنی بسیار غنی و کهن یاد کرد که بر تفکر ایرانی چنان که ادبیات فارسی شاهد آنست تأثیر بسیار گذاشته است. ما خویشاوندی دیرینی با هند داریم و روابط گسترده در طول زمان داشته ایم. (بهنام، 1375: 67) زبان فارسی تا قبل از استعمار انگلیس و در دربار گورکانیان، زبان درباری و ادبی هند بوده است و هندی ها هنوز هم علی رغم خاطرات حمله غزنویان و نادرشاه به هند فرهنگ ایرانی را گرامی می دارند. علاقه ایرانیان نسبت به فرهنگ هندی و متعاقباً علاقه هندی ها نسبت به فرهنگ ایرانی به وجود ایرانیان در هند، علاقه سلسله پادشاهان مغول هند (گورکانیان) به شعر، ادب، هنر و معماری ایرانی و مهاجرت اندیشمندان ایرانی به هند باز می گردد. در عصر مشروطیت، کلکته و بمبئی مراکز انتشار کتاب، روزنامه و مجله به فارسی توسط ایرانیان بودند. در حال حاضر ایرانیان نسبت به فرهنگ هندی احساس نزدیکی می کنند. موفقیت فیلم های هندی در بازار سینمایی ایران گواه این مدعاست. هند از جمله کشورهایی است که روز عاشورای امام حسین× در آن تعطیل عمومی است. آثار ادبی هند، کمتر به فارسی ترجمه می شوند و رابطه دانشگاهی میان دو کشور محدود است. در مورد تاجیکستان، افغانستان و ارمنستان هم چنین است. سرمایه گذاری، برنامه ریزی و مدیریت فرهنگی در مناطق مذکور می تواند بازارهای بزرگ اقتصادی و منافع سیاسی و امنیتی بسیار مهمی را برای جمهوری اسلامی ایران در پی داشته باشد. به ویژه نزدیک شدن به قدرت منطقه ای چون هند که در کنار آمریکا، اتحادیه اروپا و چین و روسیه حرف های مهمی در زمینه صنعت، اقتصاد و تکنولوژی دارد. نتیجه این نوشتار بر اساس نظریه سازه انگاری معتقد به برساخته بودن ساختارهای اجتماعی در طول زمان و مکان های مختلف است. آگاهی از جامعه و تاریخ برای آگاهی از چگونگی شکل گیری ساخت های هویت های ملی مهم است. در این راستا آشنایی با هویت ملی ایرانی و چگونگی مواجهه آن با روند جهانی سازی / جهانی شدن مستلزم طرح و شناخت ساختارهای مادی و معنایی (تقسیم بندی سازه انگاران از ساخت های اجتماعی) هویت ملی ایرانی است. بر این اساس نوشتار حاضر ضمن شناسایی ساختارهای مادی و معنایی هویتی بر این باور است که هویت ملی ایرانی از یک بنیه عظیم و غنی معنایی برخوردار است و جهانی سازی فرهنگی هر چند بنیه معنایی هویت ها را نشانه گرفته اما در گام نخست این ساختارهای مادی هویتی هستند که در معرض چالش قرار می گیرند. به واقع، ساختار معنایی قدرتمند و منحصر به فرد هویت ملی ایرانی نیازمند بازسازی و بازتولید ساختارهای مادی هویتی و فرهنگی است که این مهم نه تنها هویت ملی ایرانی را از تهاجم هویت های بیگانه مصون می کند، بلکه به سکوی پرتاب فرهنگ و هویت ایرانی ـ اسلامی به فضای جهانی شدن منجر خواهد شد. نوشتار حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال بود که چگونه می توان هویت ملی را از هجوم هویت های بیگانه در فضای جهانی شدن حفظ کرد؟ لذا این فرضیه را مطرح کرد که هر هویتی متشکل از دو گونه ساختار مادی و معنایی است و در صورت حفظ ساختارهای معنایی هویت ملی می توان به بازتولید ساختارهای مادی در فضای جهانی شدن پرداخت. در این راستا با تفکیک میان ساختارهای مادی و معنایی هویت ملی ایرانی و بیان مؤلفه های هر یک از آنها و با تکیه بر اصول تئوری سازه انگاری می توان گفت که نه تنها می توان هویت ملی ایرانی را از آسیب هویت های بیگانه در عرصه جهانی سازی مصون داشت بلکه با تکیه بر ساختارهای معنایی و بازتولید ساختارهای مادی هویتی و فرهنگی می توان به اشاعه نظریه منطقه گرایی فرهنگی با درخشش هویت ملی ایرانی اندیشید. به واقع، مراقبت و پاسداشت عناصر مقوم و وحدت بخش در جامعه ایرانی مغایرتی با برخورد آگاهانه و عقلانی با فرآیند جهانی شدن ندارد؛ چراکه تلاش در جهت اعتلا و استفاده از ظرفیت ها و قابلیت های فکری، فرهنگی، علمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور زمینه هر چه بیشتر انسجام و وحدت ملی را فراهم می آورد و اولین گام برای رسیدن به این مهم، برنامه ریزی، سرمایه گذاری، مدیریت صحیح و توجه به الگوهای عدالت و پیشرفت است. توجه هر چه بیشتر به مؤلفه های هویت ملی ایرانی یعنی ایرانیت، اسلامیت و مدرنیته در قالب یک استراتژی ملی ممکن خواهد بود. استراتژی ملی به عنوان یک سند ملی می باید حافظ جهان بینی و اسطوره های ایرانی ـ شیعی باشد و ارزش ها و اخلاقیات جامعه را پاس دارد و مروج هویت ملی ایرانی در داخل مرزهای ملی و حافظ آن در خارج از مرزها باشد. جهانی شدن تنها در صورتی به انفکاک هویت ملی و تشتت و تشنج هویتی و یا به عبارتی بحران هویت منجر می شود که هر یک از عناصر ایرانی، اسلامی و مدرن مورد بی توجهی، تحقیر و یا سرکوب قرار گیرند. واقعیت این است که همه هویت های زنده و پویا نتیجه مستقیم گفتگوی درون فرهنگی و یا میان فرهنگی برای تجمع ایده های مختلف هستند. تا فرهنگی در درون خود از گفتگویی پویا در میان اعضای خود برخوردار نباشد دوام نمی آورد و از طرفی اگر با دیگر هویت ها و فرهنگ ها در گفتگو نباشد دچار رکود و ناپویایی می گردد. تنها با گفتگوی ابتکاری، عقلانی و خلاق است که می توان انسجام ملی و وحدت هویتی و فرهنگی ایجاد کرد و درنتیجه عناصر مثبت از گذشته خویش و یا از دیگری را درونی و کارساز نمود. به نظر می رسد اگر به ساختار معنایی و ساختار مادی هویت ملی با آگاهی، روشن اندیشی، پویندگی و به دور از تعصب و یک جانبه نگری توجه شود، با توجه به شاخص های ذیل می توان تئوری را به عرصه های عملی زندگی ایرانیان وارد کرد. این شاخص ها عبارتند از: 1. مرکزیت عقلانیت، خلاقیت و ابداع گری در عرصه هویت ملی ایرانی؛ 2. بالابردن سطح رفاه عمومی تا اقشار مختلف ملت ایران با فراغت خاطر به مسائل فرهنگی و هویتی توجه کنند و نسبت به مسائل هویت ملی آگاهی و مسئول باشند؛ 3. مشارکت در روند فرهنگ جهانی به عنوان یک بازیگر فعال و نه یک مصرف کننده صرف. با توجه به اهمیت ویژه مقوله هویت در نظام جمهوری اسلامی ایران، سند چشم انداز بیست ساله نیز جایگاه ویژه ای را به آن اختصاص داده است. در واقع، بندهای مختلف سند چشم انداز ویژگی های هویت کشور ایران، جامعه ایرانی و شهروندان ایرانی را به تفصیل بیان می کند. دراین راستا اشاره به وجود ظرفیت ها و ذخایر دینی و ملی در تمدن ایرانی اسلامی برای بسط و توسعه و ساماندهی هویت های ملی و دینی جوانان، ظرفیت بالای هویت سازی زبان فارسی و زبان های محلی و بومی، در کنار افزایش سطح سواد عمومی و افزایش نسبت جوانان دارای تحصیلات عالیه در روند هویت یابی بسیار حائز اهمیت است. همچنین در سند چشم انداز به آسیب ها و کاستی های موجود در عرصه هویت اشاره شده که از آن جمله می توان به عدم شکل گیری به موقع هویت فردی در اکثر جوانان و عدم غنای محتوای برنامه های موجود پرورش هویت اشاره کرد که زمینه کار و جدیت بیشتری را می طلبد. منابع و مآخذ آجودانی، ماشاءالله، 1386، «نسل تقی زاده و بازیابی هویت تاریخی و فرهنگ ملی»، به نقل از: http://www.sociolojy of iran.com/cn=bk0002007011(86/12/26) احمدی، حمید، 1383، «دین و ملیت در ایران»، در ایران، هویت، ملیت، قومیت (مجموعه مقالات)، تهران، مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی. آرنسون، جان پی، 1386، «ملی گرایی، جهانی شدن و مدرنیته»، مترجم م. کاشی، به نقل از: http://www.Bashgah.net/modules.php?cn=bk000200657 (86/9/15) آزاد ارمکی، تقی، 1376، «تبادل و تقابل فرهنگی در عصر ماهواره ها «، در رسانه ها و فرهنگ، تهران، سروش. اسلامی ندوشن، محمدعلی، 1371، فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران، نشر یزدان. اشرف، احمد، 1383، «بحران هویت قومی و ملی در ایران»، مجموعه مقالات ایران، هویت، ملیت، قومیت، تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی. آشوری، داریوش، 1373، دانش نامه سیاسی، تهران، مروارید. ــــــــــــــ ، 1380، تعریف ها و مفهوم فرهنگ، تهران، نشر آگه. ایوانز، گراهام، 1381، فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران، نشر میزان. بشیریه، حسین، 1380، «جهانی شدن و فرهنگ»، مصاحبه، روزنامه ایران، سال هفتم، شماره 1919. ــــــــــــــ ، 1381، «تحول خود آگاهی ها و هویت های سیاسی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، شماره 11. بهنام، جمشید، 1375، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران، فرزان. بی نا، 1386، «هویت ایرانی». مؤسسه دانش و پژوهش ایران، به نقل از: http://www.bashgah.net / modules.php? Cn=bk002007 (86/8/3) پویان، امیر، 1386، «مدرنیته و مدرنیته ایرانی»، به نقل از: http://www. Sociology of Iran.com./cn=pp00020073 (85/12/3) تاملینسون، جان، 1381، جهانی شدن و فرهنگ، ترجمه محسن حکیمی، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی. تکمیل همایون، ناصر، 1386، «هویت همواره شکوفای ایرانی»، ماهنامه چشم انداز ایران، شماره 25. ثاقب فر، مرتضی، 1383، «ایران باستان و هویت ایرانی»، مجموعه مقالات ایران، هویت، ملیت، قومیت، به کوشش حمید احمدی، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی. ثلاثی، محسن، 1385، «هویت بر پایه خود آگاهی» به نقل از: http://www.sociology of Iran.com./cn=bk000200855043 (85/12/3) جنکینز، ریو، 1381، سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی، ترجمه غلامرضا ایزدی، تهران، نشر ققنوس. حمیدیان، سعید، 1372، در آمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، نشر مرکز. دهخدا، علی اکبر، 1345، لغت نامه فارسی، زیر نظر جعفر شهیدی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. دهشیری، محمدرضا، 1385، «ایران: جهانی شدن، تهدیدها و فرصت ها»، فصلنامه مصباح، شماره 37. رجایی، فرهنگ، 1382، مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران، نشرنی. رستمی، علی اکبر، 1386، «آثار و تهدیدات جهانی شدن بر جمهوری اسلامی ایران». به نقل از: http://www.did.ir / document / index.fa.asp?/cnd=8096 (86/5/3) رضایی، مسعود، «بازشناسی نظریه سازه انگاری در روابط بین الملل»، فصل نامه سیاست: http://www.journals.ut.ac.ir رواسانی، شاپور، 1386، «جامعه خود را چنان که هست بشناسیم»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 224 ـ 223. زرگر، افشین، 1386، «جهانی شدن، دولت و مبادلات فرهنگی». به نقل از: http://www.did.ir/document/index.fa.asp./cn=bk (86/12/3) ستاری، جلال، 1380، هویت ملی و هویت فرهنگی، تهران، نشر مرکز. سحابی، عزت الله، 1384، «نژاد پرستی ایرانی یا بازشناسی هویت ملی»، ماه نامه چشم انداز ایران، تیر و مرداد84 . سریع القلم، محمود، 1382، عقلانیت و آینده توسعه یافتگی ایران، تهران، نشر مرکز. ــــــــــــــ ، 1385، فرهنگ سیاسی ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. سعیدی، علی اصغر، 1387، «چرخ های مدرنیته در مسیر جهانی شدن»، به نقل از: http://www.bashgah.net/ modules.php./cn=bk0002008 (87/2/10) شایگان، داریوش، 1380، افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران نشر و پژوهش فرزان روز. شولت، یان آرت، 1384، نگاهی موشکافانه به پدیده جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. شیخاوندی، داور، 1380، ناسیونالیسم و هویت ایرانی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران. صفایی، مهشید، 1381، «فرهنگ و جهانی سازی»، کتاب نقد، شماره 25 ـ 24 . طاهری، محمدرضا، 1385، «جهانی شدن و هویت فرهنگی»، نمایه پژوهشی، شماره 24 ـ 23. عاملی، سعید رضا، 1383، «دو جهانی شدن ها و آینده هویت های همزمان»، به نقل از (20/5/86): http://glo110.blogfa.com/post–347.aspx.pp0002007 (86/5/20) ــــــــــــــ ، 1384، «جهانی شدن ارتباطات»، به نقل از: http: // mass media.mihanbloy.com / cat /2.aspx.rinst (86/5/20) فوکویاما، فرانسیس، 1372، «فرجام تاریخ و آخرین انسان»، ترجمه علیرضا طیب، مجله سیاست خارجی، شماره 3 ـ 2. ــــــــــــــ ، 1380، «تأثیر ارزش های فرهنگی برجهانی شدن»، ترجمه رضا استاد رحیمی، روزنامه همشهری، 8/12/1380. قراگوزلو، محمد، 1381، «جهانی شدن»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 178 ـ 177. قریشی، فردین، 1381، «جهانی شدن و تحول در تصور ما از خویشتن»، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره 15. کاخی، مرتضی، 1380، ملیت فرهنگی در شعر پارسی، تهران، نشر روزنه. کاستلز، مانوئل، 1382، عصر اطلاعات، قدرت هویت، جلد دوم، ترجمه حسن چاووشیان، تهران، طرح نو. کاظمی، علی اصغر و محمد متقی، 1380، جهانی شدن فرهنگ و سیاست، تهران، نشر قومس. کچویان، حسین، 1385، تطورات گفتمان های هویتی ایران، تهران، نشر نی. گل محمدی، احمد، 1379، «فرهنگ، تهاجم، تبادل، تحول»، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 6. ــــــــــــــ ، 1381، جهانی شدن فرهنگ، هویت، تهران، نشر قومس. گیدنز، آنتونی، 1377، پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی ـ فرهنگی. ــــــــــــــ ، 1378، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نشر نی. ــــــــــــــ ، 1379، جهان رها شده، ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران، نشر علم و ادب. لاتوش، سرژ، 1379، غربی سازی جهان، ترجمه امیر رضایی، تهران، نشر قصیده. مجتهد زاده، پیروز، 1385 الف، «دمکراسی و هویت ایرانی»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 222 ـ 221. ــــــــــــــ ، 1385 ب، «دادگری پدیده ای از هویت ایرانی»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 225 ـ 224. ــــــــــــــ ، 1385 ج، «جغرافیای سیاسی جنبش های ایرانیان»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 225 ـ 224. مشیرزاده، حمیرا، 1381، فرهنگ روابط بین الملل، تهران، نشر نی. معین، محمد، 1382، فرهنگ فارسی، جلد چهارم، تهران، سپهر. معینی علمداری، جهانگیر، 1383، «هویت، تاریخ و روایت در ایران» در ایران، هویت، ملیت، قومیت (مجموعه مقالات)، به کوشش حمید احمدی، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی. مولانا، حمید، 1379، «جهانی سازی فرهنگی»، روزنامه کیهان، 18/7/1379. میرسپاسی، علی، 1382، تأملی در مدرنیته ایرانی، ترجمه جلال توکلیان، تهران، طرح نو. میلانی، عباس، 1382، تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران، نشر اختران. نجفی، موسی، 1383، فلسفه تجدد در ایران، تهران، امیرکبیر. نش، کیت، 1380، جامعه شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران، کویر. نعیمی، وحید رضا، 1386، «ایران جهانی شده، به نقل از: http://www.did.ir/document/index.fa.asp?bk0002008 (86/8/3) نقیب زاده، احمد، 1381، تأثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات وزارت خارجه. نهازی، غلام حسین، 1384، «چگونه سیل را به رودخانه تبدیل کنیم»، فصلنامه راهبرد، شماره 36. هابز بام، اریک، 1383، «تکه چسبانی های هویـت»، ترجمه مـهرداد جلوه گر، به نقل از: http://www.bashgah.net/modules.php?cn=pp000200 (86/8/3) هادیان، سعید، 1382، «تئوری سازه انگاری و جهانی شدن، به نقل از: htpp://www.bashgah,net/modules.php.lcn=bk0002008 هودشتیان، عطا، 1380، مدرنیته، جهانی شدن و ایران، تهران، چاپخش. والرشتاین، امانوئل، 1377، سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، نشرنی. وحدت، فرزین، 1382، رویارویی فکری ایرانیان با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران، نشر ققنوس. یورکا، میشل ویو، 1380، «چالش های جامعه شناسی در دوران معاصر»، ترجمه هوشنگ فرخجسته، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 150 ـ 149. یوسفی، علی،1380، «روابط قومی و تاثیر آن بر هویت ملی اقوام در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 8 . Giddens, A, 2000, “Globalization not just esynonym for wests”, dominance: http://www.Esnips.Com/doc/b86.457b-d51b-40d Held, D, 2000, A Globalizing world culture / Econmic, Systems, Cambridge, mit press. MC Grew, A, 1997, The Trans formation of Democracy in Globa lization and Territorial Democracy , cambridy, Polity peress. Merriam Webster's Collegiate dictionary, 2004. Oxford Advansed Lear's Dictionary, 1998, oxford university press. Robertson, R, 1992, Globalization: Social Theory and Globel culture: London / Saye UNESCO Did you know? Interna tional trade in cultural goods 2001-20 from: http://www.uis.unesco.org (2006/7/5) Wendt: constructivism in international diplomatic relations, 1997, from: www.international policy.uis. سید جواد امام جمعه زاده: دانشیار دانشگاه اصفهان. نادیا همگان مراد: کارشناس ارشد علوم سیاسی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی 34 انتهای متن/
94/03/17 - 03:31
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 259]
-
گوناگون
پربازدیدترینها