واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: چندوچون دولتهاي مستعجل!
نویسنده : علي احمدي فراهاني
در نظامهاي سياسي پيشرفته، فرآيند ايجاد و برقراري كابينهها (دولتها)، نوسانات و آسيبپذيريهاي خود را پشت سر گذاشته و كابينهها بر اساس اصول منظم و ماندگار خاص خود برقرار و از نظرگاه پايداري و استواري، قابل بررسي، تجزيه و تحليل هستند. در حالي كه بررسي ناپايداري يا پايداري كابينهها در ايران قبل از انقلاب اسلامي، با توجه به ماهيت و كاركرد ساختارهاي نظام سياسي، بيشتر از منظر حكومتهاي اقتدارگرا قابل ارزيابي است. تا اواخر قرن نوزدهم ميلادي، سيماي جامعه ايراني به صورت كاملاً يكدست و ابتدايي باقي مانده بود. در پايان قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم ميلادي، در شيوه زندگي بسته جامعه ايران همزمان با ورود انديشههاي جديد و گسترش آن و همچنين ورود سرمايه خارجي در بخشهاي مختلف، از جمله بخشهاي فرهنگي تغيير و تحولاتي در ساختار نظام طبقاتي - اداري و ملوكالطوايفي حاصل شد. بهرغم تغييرات نسبي حاصل از انقلاب مشروطه و همچنين تحول در ساختار قدرت سياسي در ايران، دخالت و تعدي كشورهاي استعمارگر و بدسابقه روس و انگليس همچنان بدون توجه به تغييرات ايجادشده در ساختار قدرت، نتايج محسوسي را رقم زد كه «ناپايداري كابينهها و دولتها»در زمره آن به شمار ميرود. همانگونه كه اشارت رفت، تاريخ معاصر ايران سرشار از تحولات و دگرگونيهاي اساسي است كه ارزيابي دقيق و فهم عميق اين تحولات مستلزم نگريستن آنها از زواياي مختلف است. در اواخر قرن نوزدهم ميلادي و همزمان با ورود انديشههاي نوين جامعه ايراني نيز با شيوههاي جديد سيستمهاي حكومتي آشنا شد و خود نيز ناظر به تغييرات نسبي در ساختار قدرت سياسي بود. در عين حال وجود حكومتهاي استبدادي و فردي بر ميزان آسيبپذيري نهادهاي جديد تأثير عميق گذاشت و در عمل آنها را ناكارآمد ساخت. گستردگي روابط خارجي با ماهيت استعماري كه ناشي از رقابت سرسخت قدرتهاي بزرگ بر سر منافع خود در ايران بود، در كنار وجود دولتمردان وابسته به اين قدرتها بر ناپايداري و تزلزل دستاوردهاي سيستم حكومتي مدرن مؤثر واقع شد. فشارهاي سياسي از سوي مردم و رهبران مردمي بر دولتها و بروز بحران كه برگرفته از شكاف عميق ميان دولتها و خواستههاي مردم بود، غالباً با مديريت بحران از سوي دربار روبهرو ميشد. تجارب سياسي گذشته امام خميني را متوجه اين موضوع مهم كرد كه نه تنها كابينهها، بلكه شخص شاه و نيز قدرتهاي بزرگ استعمارگر عوامل اصلي مشكلات موجود در ايران هستند. لذا حضرت امام نه تنها به حذف دولتهاي مستعجل همت گماشت، بلكه پيكان مبارزه را متوجه شاه و حاميان خارجي او كرد. اثري كه از آن سخن ميرود، كابينههاي تشكيليافته در ايران را تا پيروزي انقلاب اسلامي به صورت گذرا بررسي كرده و به علل ناپايداري آنها پرداخته است كه ميتوان اين عوامل را در سه دسته عوامل حكومتي، دخالتهاي بيگانگان و در نهايت نهضت امام خميني تقسيمبندي كرد. در اين ميان عامل سوم يعني شروع و استمرار نهضت امام خميني نه تنها كابينهها را يكي پس از ديگري با ناپايداري مواجه ساخت، بلكه با استمرار رهبري قاطع امام و خواست ايشان مبني بر لزوم سقوط نظام سلطنتي كل رژيم شاه با همه نهادهاي آن از جمله كابينهها دچار فروپاشي و اضمحلال شد. مؤلف و ناشر اين اثر پژوهشي اميدوارند با انتشار اين اثر، گام ديگري در جهت تدوين تاريخ انقلاب اسلامي برداشته و جامعه علمي و دستاندركاران اجرايي را ياري رسانده باشند.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۲ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۲:۳۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]