واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: چهارشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۹
رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اظهار کرد: پیشرفت، تحولی چندبعدی و شناخت آن، کار دانشی چندرشتهای است. به گزارش خبرنگار علمی ایسنا دکتر صادق واعظزاده در نشست افتتاحیه چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با موضوع «پیشرفت ایران، گذشته، حال، آینده» در حال برگزاری است تصریح کرد: دنیای غیرصنعتی که تجربه صنعتی شدن را از سر نگذرانده است عموماً به دنبال توسعه صنعتی است که ادبیات آن مطابق الگوی جوامع صنعتی فراهم است اما ما که امروز به ضرورت پیشرفت بینرشتهای و جامع واقف میشویم نه از الگوی صنعتی شدن و نه از الگوی مسئلهمحور میتوانیم استفاده کنیم و ما به ادبیات تازهای نیاز داریم و خود باید خلأ حضور آن را پر کنیم. وی گفت: یک سؤال ساده را در باره موضوع کنفرانس مطرح میکنم که پاسخ به آن برای طراحی الگوی پیشرفت ضروری است. سؤال این است که ارتباط بین گذشته، حال و آیندهی پیشرفت چیست و چه چیزی این ارتباط را برقرار میکند؟ یک پاسخ ساده آن است که زمان، عامل پیدایش گذشته و حال و آینده است و خود مثل نخ تسبیح آنها را بههم مرتبط میسازد. اما میدانیم که زمان اصالتی ندارد و این حرکت است که قبل و بعد و بهطور کلی ترتّب رویدادها را موجب میشود و ذهن از این ترتّب، مفهوم زمان را میسازد. پس تحول و حرکت است که گذشته و حال و آیندهی پیشرفت را میسازد. به این ترتیب اگر پیشرفت، تحول و حرکت است، موضوعِ تحول و متحرکِ حرکت چیست؟ اگر متحرک را بهدرستی نشناسیم نمیتوانیم مقصد و مسیر حرکت، یعنی الگوی پیشرفت را طراحی کنیم. در پیشرفت علمی، موضوع و متحرکِ پیشرفت، علم است و در پیشرفتِ فرهنگی، فرهنگ و در پیشرفتِ اقتصادی، اقتصاد. در پیشرفت جامع، موضوع و متحرک چیست؟ چه چیزی پیشرفت میکند؟ وی افزود: سؤال اساسی ذکر شده را به نحو دیگری در چارچوبی منطقی نیز میتوان پرسید: علت مادی یا ماده پیشرفت چیست؟ پیشرفت در چه چیزی بهوقوع میپیوندد؟پاسخ فلسفی به این سؤال برای شناخت پیشرفت مهم است. اما علاوه بر این، پاسخگویی به این سؤال دستاورد کاربردی نیز دارد و آن کمک به طراحی مسیر پیشرفت است. از آنجایی که ماده پیشرفت همواره در تغییر و تحول است، شناخت پویای آن (شناختش با التفات به حرکتش) همان شناخت مسیر حرکت است. نیز این شناخت جدای از شناخت قواعد حرکت نیست. اگر ماده را شناختیم قواعد تحول آنرا خواهیم شناخت و موقعتهایی را که بر طبق این قواعد در هر لحظه و در افق مطلوب به خود میپذیرد خواهیم شناخت. آنگاه این قواعد راهنمای تعیین مسیر و مقصد حرکت یعنی طراحی الگوی پیشرفت خواهد شد. واعظ زاده خاطرنشان کرد: در فلسفه سیاسی و فلسفه تاریخ و جامعه شناسی و روان شناسی و اقتصاد و رشته های دیگر موضوع و ماده و متحرکِ پیشرفت به طور صریح یا ضمنی معرفی شده است که تنوع پاسخ ها حاکی از آن است که پیشرفت یک تحول چند بعدی و شناخت آن کار دانشی چند رشته ای است. به همین جهت این کنفرانس فیلسوفان و مورخان و جامعهشناسان و آیندهپژوهان و متخصصان رشتههای متعدد دیگر را گرد هم آورده است تا پیشرفت را از همه ابعاد بشناسند و معرفی کنند. رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: اما تنوع پاسخ ها به سؤال مطروحه حاکی از آن است که روش شناسی و رویکردی کل نگر در هر حال برای شناخت متحرک و ماده پیشرفت ضروری است. بویژه اگر به روح پیشرفت معتقد باشیم که جزء هیچیک از ابعاد و بخشهای پیشرفت نیست و در کلیت متحرک متبلور است و تجزیه پیشرفت به مقولات مختلف آن را دور از دسترس میسازد. اما پیشرفت فقط روحی نیست. ساحت مادی جامعه شامل ساختارها و تأسیسات فیزیکی هم پیشرفت میکند. ماده و متحرک پیشرفت گوهری معنوی-مادی و روحی- کالبدی است. همانطور که فروکاستن پیشرفت به ساحت مادی غیر واقعی و اشتباه است، عدم توجه به ساحت مادی پیشرفت هم غیر واقعی و گمراهکننده است. پیشرفت در روح و کالبد روی میدهد و موجب تحول و تعالی معنوی و مادی میشود. عرصه زندگی کالبد پیشرفت و عرصه فکر و معنویت ساحت روحی پیشرفت است. وی گفت: نتیجه آنکه سؤال از ماده و موضوع و متحرکِ پیشرفت، سؤالی منطقی و ضروری و سؤال از واقعیتی مسلم است که با رویکرد کل نگر شناخته می شود. شناخت این واقعیت مستلزم حرکت از مطالعات چند رشتهای به سوی مطالعات بین رشتهای است. یک نتیجه این حرکت جوانه زدن دانش پیشرفت جامع است که امروز با گسترش و تجزیه رشتههای علمی جای آن خالی است. روششناسی و دانش بین رشته ای پیشرفت به لحاظ تاریخی در دنیای صنعتی اهمیت کاربردی ندارد. زیرا پس از انقلاب صنعتی، جامعه صنعتی معتقد است که به مرحله توسعه یافتگی رسیده و فقط توسعه به بروز مسائلی منجر شده است که باید حل شود. بنابراین الگوهای توسعه در غرب عمدتاً مسئلهمحور است و پیشرفت جامع مطمح نظر نیست. مثلاً در اروپا توسعه انرژی و محیط زیست، در آمریکا توسعه امنیت، در ژاپن توسعه زمین و در کانادا توسعه جمعیت مسئله اصلی است. بنابراین دلایل فقدان توسعه بین رشته ای و جامع در نظامهای طبقهبندی علوم و نیز در سنت آکادمیک در دنیای صنعتی قابل درک است. دنیای غیر صنعتی که تجربه صنعتی شدن را از سر نگذرانده است عموماً بهدنبال توسعه صنعتی است که ادبیات آن مطابق الگوی جوامع صنعتی فراهم است. اما ما که امروز به ضرورت پیشرفت بین رشته ای و جامع واقف میشویم نه از الگوی صنعتی شدن و نه از الگوهای مسئله محور می توانیم استفاده کنیم. ما به ادبیات تازه ای نیاز داریم و خود باید خلا حضور آن را پر کنیم. واعظ زاده تصریح کرد: ایجاد رشته پیشرفت در دانشگاهها بدون وقوف بر این نیاز و بدون تولید قبلی محتوای لازم به نسخه بدلی از رشتههای توسعه کاهش مییابد و جایگاهی در طبقبندی علوم نخواهد یافت و گامی بهپیش محسوب نمیشود. چراکه رشتههای حاضر در پی بروز ضرورتی تأسیس شدهاند که در دنیای صنعتی شکل گرفت و در پاسخ به آن عقبه علمی فربهی ایجاد شد. هر رشته دانشگاهی که به اسم پیشرفت ایجاد شود و ماهیت بین رشتهای پیشرفت را در نظر نگیرد ضرورت کافی نخواهد داشت و عقبه علمی متمایزی پیدا نخواهد کرد. لاجرم این خطر هست که بهنام پیشرفت اسلامی ایرانی، ترکیبی ترجمهای از مطالبی که برای پاسخ به ضرورتی دیگر شکل گرفته است تحویل دانشجویان شود. الگوی پیشرفت بین رشته ای نمیتواند فقط به روش قیاسی و به طور انتزاعی شکل بگیرد. بلکه باید از بررسی میدانی و مورد شناسی نیز سربلند بیرون بیاید. ایران با گذشته و حال و آینده پیشرفت خود بهترین مورد برای تبیینی واقعی از چنین الگوی پیشرفتی است. مرحوم زرینکوب در پایان یک دوره تاریخ فشرده ایران نتیجه میگیرد که در زیر رویدادهای تاریخی و پیروزی ها و شکست ها و رفت و آمد سلسلههای حکومتی در ایران، جریان فرهنگی و معنوی عمیقی جاری بوده که ایران را بهعنوان یک ملت و یک کشور در طول تاریخ حفظ کرده است. حوادث رویین و جریان زیرین تاریخ ایران را میتوان تعبیر دیگری از گوهر پیشرفت شامل کالبد و روح پیشرفت دانست. این گوهر فقط به گذشته اختصاص ندارد و در آینده هم حضور خواهد داشت و رمز پیوستگی و یکپارچگی گذشته و حال و آینده پیشرفت ایران خواهد بود. وقتی استعداد و انگیزش ایرانی با بینش و هدایت اسلام همراه شد، پیشرفت علمی اسلامی ایرانی متولد و بارور شد. نیز حکمت عملی ایرانیان به اضافه حکمت نظری اسلام، گوهر پیشرفت و تمدن اسلامی ایرانی را آفرید. اکنون این گوهر نظری- عملی و اسلامی- ایرانی در یک کشور پهناور و پر جمعیت و پر نعمت زنده است و باید با رویکردی بین رشته ای بازیابی و تبیین علمی شود و الگوی پیشرفت شود. انتهای پیام
کد خبرنگار:
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]