واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: کره شمالی و رویکرد اقتصاد خودکفا - سعیدرضا اتحادی * تهران - ایرنا-چندی پیش روزنامه ی «چوسان شینبو» که ارگان خبری اتحادیه ی کره یی های ساکن ژاپن است و به عنوان یک گروه نزدیک به کره ی شمالی شناخته می شود از روزنامه های پیونگ یانگ مقاله یی با این مضمون منتشر کرد که «ما (کره ی شمالی) تحریم ها را زیرپا خواهیم گذاشت و در کوتاه ترین زمانِ ممکن سطح زندگی مردم را بهبود می بخشیم. منافع ملی ما در گروی مدیریت اقتصادی بومی است... به کارگیری روش مدیریت اقتصاد بومی بر اقتصاد خودکفای ملی چوسان استوار است که توانمندی و پتانسیل آن در دل تاریخ به اثبات رسیده است.»
بدین ترتیب این روزنامه تصویری از تلاش های کره ی شمالی برای یافتن روش های جلوگیری از تاثیر تحریم های خارجی بر اقتصاد این کشور، متنوع سازی روابط خارجی، تکیه بر تولید داخلی در زمینه ی مواد اولیه، تولید و نصب و ... ارایه داد که جملگی در جهت تقویت توان داخلی و تحقق پایه های اقتصاد خودکفا است؛ امری که از دید برخی آگاهان به مسایل این کشور جنبه های اعلانی و شعاری آن بیش از جنبه های اعمالی است.
از منظر این آگاهان، «کیم جونگ اون» رهبر جوان پیونگ یانگ اکنون قدم در مسیری گذاشته است که پدر و پدربزرگ وی طی کردند؛ مسیری که درنظر گرفته شده تا در نهایت به خلق چهره یی افسانه ای از کره ی شمالی بیانجامد. اما این سوال مطرح است که چرا پس از سال ها تحریم، اندیشه ی اقتصاد خودکفا به ذهن حاکمان کره ی شمالی خطور کرده است؟ جواب این سوال را می توان در قلمروی همسایه ی جنوبی جست.
در کره ی جنوبی اقتصاد خود کفا یا Autarky به معنی «ساختار یا سیاست های اقتصاد خودبسنده با هدف برطرف کردن نیاز به واردات» یا به معنای دیگر «سیاست خودبسندگی ملی و وابسته نبودن به واردات یا کمک های اقتصادی» است.
پس از پایان جنگ جهانی دوم و رهایی کره ی جنوبی از بند استعمار ژاپن، «سونگ مَن ری» نخستین رییس جمهوری کره ی جنوبی با تکیه بر شعار بازسازی کشور، دست به اصلاحات اقتصادی زد. البته جنگ دو کره مجالی برای پیشرفت اقتصادی این کشور باقی نگذاشت و پس از یک سری تحولات سیاسی، در 16 می 1961 میلادی نظامیان به وسیله ی کودتا قدرت را در این کشور به دست گرفتند. به این ترتیب برای مدتی بیش از 20 سال نظامیان در ظاهر دموکراسی و آرای مردمی بر کره ی جنوبی حکومت کردند. در سال 1973 میلادی، «چانگ هی پارک» رهبر وقت کره ی جنوبی به منظور تثبیت حاکمیت خود و جلوگیری از شورش های مردمی اقداماتی را برای تحقق اقتصاد خودکفا صورت داد؛ اقداماتی که منتقدان آن را تنها در حد یک شعار می دانستند و اعتقاد داشتند چیزی بیش از ادامه ی اقتصاد وابسته ی دوران استعمار ژاپن و اقتصاد متکی به کمک های مالی دوران سونگ من ری نبوده است.
ژنرال های نظامی که تنها در پی این بودند تا با تقویت زیرساخت های اقتصادی کشور و بهتر کردن وضعیت معیشتی مردم، اعتراض آن ها را سرکوب و آزادی های فردی را کاهش دهند اقدام هایی را در دستور کار خود قرار دادند.
پایه ریزی صنایع بزرگ در کشور و بنا نهادن اقتصاد مبتنی بر صادرات، پیشبرد صنعتی سازی به منظور تحقق اقتصاد خودکفا و مدرن سازی ساختارهای اقتصادی و سیاست صنعتی سازی متمرکز بر صنایع سنگین از محورهای برنامه های اقتصادی کره جنوبی در دهه های گذشته بود.
به این ترتیب کره ی جنوبی توانست در مدت زمانی کوتاه به سطحی از رشد اقتصادی برسد که از آن به عنوان «اعجاز رودخانه ی هَن» نام می برند. هرچند این پیشرفت ها در سایه ی دیکتاتوری نظامی پارک صورت گرفت و منتقدان همواره براین نکته تاکید داشتند که به جای «اقتصاد خودکفا» باید بر «اقتصاد مردمی» همت گمارد اما نکته ی جالب اینکه رشد اقتصادی ناگزیر به توسعه ی سیاسی انجامید.
اکنون رهبر جوان کره ی شمالی با نگاه به پیشرفت های اقتصادی همسایه ی جنوبی، اقتصاد خودکفا را در سیاست های خود جای داده است. اما پرسش اینجا است که با توجه به تحریم های این کشور که امکان سرمایه گذاری خارجی و صادرات را کاملا محدود کرده است منظور سیاستگذاران کره ی شمالی از سیاست اقتصاد خودکفا چیست؟ تجربه ی کره جنوبی نشان می دهد که این کشور بیش از اینکه به دنبال خودکفایی اقتصادی باشد به دنبال تحقق اقتصاد متکی به خود بوده است؛ امری که تحقق آن برای کره ی شمالی با توجه به محصور بودن دشوار به نظر می رسد.
-------------------------------------------------------------------
* کارشناس حوزه شرق آسیا
28/02/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]