محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830695693
تحلیلی بر پدیده ی نکوهیده ی نفاق
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: یا چنان نما که هستی ، یا چنان باش که می نمایی تحلیلی بر پدیده ی نکوهیده ی نفاق تهران-ایرنا- خلل و نواقص اخلاقی که گاه به گونه ای فراگیر در جامعه ظهور می کند و تعادل زندگی اجتماعی را تحت تأثیر رشد ناموزون خود قرار می دهند، از نگران کننده ترین امور در نظر اهالی اندیشه و صاحبنظران علوم اجتماعی است."نفاق" یا دورویی از جمله منفورترینِ این پدیده های غیراخلاقی است
به گزارش گروه اندیشه ایرنا ، اگر فرهنگ را " مخرج مشترک رفتارهای اجتماعی " قلمداد کنیم ، نگرانی از رشد پدیده های غیر اخلاقی و امیال پست و نکوهیده در اجتماع، نه تنها ضروری است بلکه اساساً عزمی ملی را جهت ممانعت از رواج آنها می طلبد. یکی از این پدیده ها که به کَرّات، گله مندی افراد درستکار در مواجهه با آن از سوی دیگران، شنیده می شود، پدیده ی نکوهیده ی " دو رویی " یا "نفاق" است .
نوشتار زیر ضمن ارائه ی ساختار واژه شناختی کلمه ی " نفاق " ، به بررسی بروز چنین خصیصه ای در افراد از منظر روانشناسی و اخلاقی پرداخته و راهکارهایی جهت ممانعت از رشد ، و فراگیر شدن آن اشاره می کند.
* تحلیل ساختاری و زبانشناسی نفاق
انسانها همواره برای رسیدن به سعادت و احساس آرامش تلاش می کنند. در نظر شمار زیادی از افراد جامعه، دوست داشته شدن و مورد احترام قرار گرفتن توسط دیگران ، مهمترین ویژگی یک انسان خوشبخت است ؛ بنابراین انسانها سعی می کنند همواره از موقعیتی مورد تأیید اکثریت برخوردار باشند. اما بدون شک چنین دوامی امکان پذیر نیست. چرا که اعمال هیچ فردی عاری از خطا و اشتباه نبوده و در نتیجه رفتار و کردار هیچ کس نمی تواند همیشه و در نظر همه یا اکثریت افراد مورد تأیید و احترام باشد. افرادی که به لحاظ اجتماعی از اعتماد بنفس کافی برخوردار نیستند ، توان مواجهه با چنین واقعیتی را ندارد ، از همین رو برای نگهداشت ِ تأیید دیگران و از دست ندادن موقعیت های شخصی شان ، سیاست مذموم و فاسد نفاق یا دورویی را پیش می گیرند.
نفاق از جمله صفات نکوهیده ای است که بارها در قرآن کریم مورد مذمت قرار گرفته است.
به لحاظ واژه شناسی تنها یک بیت شعر جاهلی که ابوخلیل عوده ، از اشعار منسوب به «طرفه» نقل کرده ، وجود دارد که در آن «نفق» از باب «مفاعله» به کار رفته و معنای «تَلَوُّن» (رنگ به رنگ شدن) و «مُخادِعه» (یکدیگر را فریب دادن) را میرساتد.
کتابهای لغت نیز صرفاً تعریف اصطلاحی نفاق را ذکر کرده اند. لغتشناسان «نفاق» را مشتق از «نافقاء» به معنای «طرف پنهانی لانه موش صحرایی» دانستهاند که هنگام فرار، لایه نازک سطح زمین را از داخل تخریب کرده و از آن خارج می‌شود؛ "نفق" در لغت به معنای راه های زیر زمینی است و "منافق" را به سبب استفاده از نقاب های متعدد در موقعیت مختلف برای پنهان نگه داشتن چهره ی واقعی اش منافق می خوانند.
* نماد ها و ویژگی های انسان منافق
در سنّت اسلامی ، بیش از سایر ادیان، به مسأله ی نفاق توجه داده شده است. مولای متقّیان، حضرت علی (ع) ویژگی های تأمل برانگیزی را در خطبه ها و احادیث متعدد ، برشمرده اند ؛ لذا بهتر دیدیم در بیان ویژگی ها و خصلت های منافقان ، از حکمت مولای متقّیان استمداد گرفته و آنها را فهرست وار بیان نمائیم.
* مؤمن زود خشنود و دیر ناراحت می شود و منافق زود ناراحت و دیر خشنود می گردد.
* مؤمن نه بدی می کند و نه معذرت می خواهد و منافق هر روز بدی می کند و معذرت می خواهد.
* مؤمن کم حرف و پر کار است و منافق پر حرف و کم کار.
* مؤمن را از سیمایش می شناسیم و منافق را از نشانه هایش.
* سه چیز است که در هر کس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم، کسی که هنگام سخن گفتن دروغ بگوید و وقتی که وعده دهد تخلف نماید و چون امانت بگیرد، خیانت نماید.
حضرت علی (ع) در "توصیف شخصیت" افراد " دو چهره"، می فرمایند: " فرد دورو و ریاکار چهار نشانه دارد :1 - هنگامی که تنهاست در عبادت خدا و ذکرش خیر تنبل و کسل است 2- در میان مردم و جمع در عبادت خدا و اعمال خیر کوشاست 3 – زمانی که از او تعریف کنند بیشتر کار می کند 4 - هرگاه از عمل او تمجید و تعریفی نکنند کار خیر را ترک کند.
مولای متقّیان درباره ی نفاق، همچنین می فرمایند : "منافق ، گفتارش زیبا و کردارش بیماری درون است ". منافق زیبا مینماید و زیبا میگوید تا بیماری درونی خویش را بپوشاند و هدف خود را (هر چه که باشد) مخفی نگاه دارد، و تا آنجا که بتواند در دلها نفوذ کند و انسانها را بفریبد تا به کام خود برسد و لذا چاپلوسی و تملق ، اوراد باطل جاری منافقان در تمام موقعیت هاست. حدیث دیگر امام علی (ع) ناظر به همین ویژگی است ، آن جا که میفرماید : المنافق لسانه یسر وقلبه یضر، "زبان منافق شادمان می‌کند و دلش زیان میرساند ".
* تحلیل روانشناسانه ی نفاق و راهکارهای بازدارنده
در عرفان اسلامی ، یکی از با اهمیّت ترین مراقبات سالکان، یکرنگی و پرهیز از هرگونه دورویی و ریاکاری است. مرشد آگاه ، سالکان طریقت را از حجابهایی که ممکن است در مسیر سلوک بر نفس ایشان پرده افکنند، هشدار می دهد؛ از جمله اینکه مبادا حس احترام مردم به سالکان ، زمینه حبّ نفس را در ایشان تقویت کند و صفات رذیله ای همچون تملق ، چاپلوسی و نفاق، یا حتی خوشامد نسبت به آنها در قلبشان جوانه بزند.
آموزه های روانشناسانه ی عرفان اسلامی حاوی نکات ژرف و کاربردی بیشماری است ، اما متأسفانه آن طور که شایسته است پژوهشی در این باب صورت نمی گیرد. به عنوان مثال ، عبارت " یا چنان نما که هستی ، یا چنان باش که می نمایی" ، یکی از حکمت های ماندگار از سخنان عارف کامل، بایزید بسطامی ، در مواجهه با موضوع نفاق است. انسانی که می کوشد چیزی جز آنکه هست را به نمایش بگذارد، سرانجام چیزی جز سرخوردگی و اندوهی جانکاه بر روح و روانش ، باقی نخواهد.
ملا مهدی نراقی ، در اثر تألیفی خویش با عنوان "جامع السعادات" در باب اخلاق می گوید همان طور که در طبّ جسمانی برای هر بیماری دارو و معالجه ای خاص وجود دارد، در طبّ روحانی نیز برای هر رذیلت اخلاقی راه شناخت بیماری، دارو و درمان خاص وجود دارد. وی نفاق را در زمره ی بیماریهای قوه ی شهوانیه برشمرده و آن را "مخالف بودن نهان و آشکار انسان در ایمان یا طالعات یا معاشرت با مردم به هر انگیزه و نیت"، تعریف می کند .
نه تنها نراقی ، بلکه اکثریت قریب به اتفاق حکمای ایرانی ، دیدگاهی طبیبانه نسبت به مباحث اخلاقی داشته اند. رازی طبیب و فیلسوف نامی ایرانی (سده سوم) اثری که در باب فلسفه ی اخلاق نگاشت را "طبّ روحانی" نام نهاد.
علم روانشناسی نوین، شخصیت افراد منافق را مورد مطالعه قرار داده و زمینه ها و علل مختلفی را در بروز این رفتار نکوهیده برشمرده است. از دیدگاه روانشناسی تربیتی ، روش هایی که منجر به افزایش اعتماد بنفس در کودکان شود ، می تواند به عنوان راهکاری بازدارنده از شکل گیری شخصیتیهای متملق ، منافق و چاپلوس شود . از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1: پرورش حس شجاعت
2: پرورش قوای فکری
3: عدم مقایسه ی منفی کودک با همسالان
4: تشویق راستگویی
5: مسئولیت خواهی
6: تقویت روش های دوست یابی
در آموزه های اسلامی نیز ادعیه و اذکاری آمده که در روایات به عنوان زایل کننده نفاق، معرفی شده اند. حضرت رسول اکرم (ص) در روایتی "صلوات بر خود و اهل بیتشان(ع) را سبب برطرف شدن نفاق" دانسته اند.
هم چنین روایت دیگری از حضرت محمد (ص)، نقل شده که برای در امان ماندن از رذیله ی نفاق، فرموده اند: سوره قُلْ یأیُّهَا الْکفِرُون و سوره ی قُلْ هُوَ اللَهُ أَحَدٌ، مُقَشْقِشَتان هستند. این دو سوره را از آن جهت مُقَشقِشه نامیده اند که انسان را از شرک و نفاق پاک می گرداند.
* فرجام سخن
از منظر علوم رفتاری ، اگر هر شخص با کنار گذاشتن عملکردها و اخلاق ناپسند ، پیش از هرگونه توقع و توجیه، در هموار کردن مسیرِ "اخلاقی زیستن" در جامعه گام برداشته و خود را مسؤول بداند، پیکره ی اجتماع از نفوذ رفتارهای برخاسته از ناهنجاریهای اخلاقی و معرفتی، در امان خواهد ماند و یقیناً تلاش های سودمندتری در رابطه با ارتقاء بُعد اخلاقی ِ الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت ، صورت خواهد گرفت.
نحوه ی شکل گیری رگه های ذهنی و رفتاری افراد و متقابلاً تأثیرشان بر شاکله ی جوامع ، از جمله موضوعاتی است که با توجه به روند رشد کنونی تغییرات زندگی ، بیش از گذشته، نیازمند عزم علمای اخلاق ، روانشناسان ، متفکران و پژوهشگران علوم اجتماعی جهت ترویج آداب صحیح اخلاقی و مبانی معرفتی است .
آموزه تأمل برانگیز ذیل ، اندرزی است برای همه ی انسان ها، جهت هوشیاری نسبت به روند نهادینه شدن عادت ها و عملکردهاشان در تمامی ابعاد زندگی؛ نیز تلنگری است بر سهل و ساده نپنداشتنِ بروز اخلاق های بد و صفات نکوهیده ای همچون حسد ، حرص ، دروغ ، کم کاری ، نفاق ، و بسیاری رذائل دیگر :
"مراقب افکارت باش که گفتارت می شود، مراقب گفتارت باش که رفتارت می شود، مراقب رفتارت باش که عادتت می شود، مراقب عادتت باش که شخصیتت می شود، مراقب شخصیتت باش که سرنوشتت می شود."
اندیشه **ش .آ **1601**
27/02/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
گوناگون
پربازدیدترینها