واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
خاتمیت؛ نویدبخش دوران جدید حیات تا بشر به خاطر دارد، دیانت وجود داشته است و هر چه تاریخ را بررسی کنیم، جلوههایی از دیانت را مشاهده میکنیم. هیچ جامعه بیدینی وجود نداشته و هر جامعهای به نوعی دیندار بوده است.
اما دائما، حتی از دوران یونان باستان، عده ای در حقانیت دیانت شک داشته اند. البته توده مردم، تابع هر دینی که بوده اند، در حقانیت آن هیچ تردیدی نداشته اند. یعنی یک مسیحی شکی به دل راه نمی دهد که آیا مسیحیت بحق است یا خیر، همان طور که یک یهودی یا یک مسلمان یا کسانی که پیرو مذاهب مختلف هستند، هیچ گاه چنین تردیدهایی را به دل راه نمی دهند. یقین مردم و تسلیم بی قید و شرط مردم در طول تاریخ باعث شد، 2 گروه از دین استفاده ابزاری کنند؛ یکی حاکمان جور (که کاری به حقانیت دین نداشتند و حتی اگر هم به دین اعتقاد داشتند، پایبندی خاصی به آن نداشتند) و دیگری آن دسته از متولیان دین که طالب جاه و مقام بودند. گروه دوم نیز به حقانیت دین ها کاری نداشتند. زیرا رجوع مردم به آنها و دریافت پول از ایشان، برایشان کافی بود. تا این که در دوره ای، پیامبری می آید و به مردم اعلام می کند که: پس از من دیگر هیچ پیامبری نخواهد آمد. این مساله شاید از بعضی جهات، چندان خوشحال کننده نباشد؛ زیرا انسان ها همواره مایلند راهنمایی داشته باشند، خصوصا در مسائل معنوی. هر یک از ما کسی را دارد که به جای او فکر و مسیر را برایش مشخص کند. این نشان دهنده تابع بودن مردم است. همین امر، بیانگر نیاز و میل مردم به وجود پیامبران است. راز ختم نبوت به نظر من در ختم نبوت یک راز نهفته است و آن این که: انسان می تواند خود را اداره کند. یعنی انسان می تواند از دوره گله ای که نیازمند چوپان است، بیرون بیاید و به مرحله ای برسد که خود و جامعه اش را اداره کند. ظهور حضرت رسول(ص)، آغاز دورانی است که انسان به این مرحله متفاوت وارد می شود. این جریان روز به روز پیشرفت و تکامل یافت. دینی که حضرت محمد(ص)، پیام آور آن است، به انسان اعتبار زیادی می دهد، در حالی که در دیگر ادیان، انسان را سرکوب می کنند و حتی در برخی ادیان، انسان را از همان زمان تولد گناهکار می پندارند و تطهیر را لازمه پاک شدن او می دانند. این نوعی تحقیر برای آدمی به حساب می آید. البته با رد چنین اندیشه هایی از سوی اسلام، درمی یابیم که شاید این نگاه به مرور و در طول زمان از سوی متولیان دینی ایجاد شده باشد. ختم دین، آغاز مسئولیت بزرگ انسان است، زیرا دیگر انسان برای سرپرستی خود به پیغمبر نیاز ندارد. پس از نبی اکرم(ص)، ایمان عقلانی می شود. یعنی باید ادیان را در مقابل انسان های بالغ قرار دهند و بگویند: تو با شعور خود انتخاب کن که چه چیز لایق پذیرش و تبعیت است. چنین اندیشه ای صرفا در اسلام وجود دارد. حتی در مسیحیت، انسان به محض خروج از چارچوب ایمان، نجس و ناپاک به حساب می آید. چنین اندیشه ای فرصتی برای انتخاب به انسان نمی دهد. ولی اسلام معتقد است که هر فردی خود باید دین خویش، را انتخاب کند. انتخاب دینداری بر اساس تقلید نیست. شک و تفکر راه عبور به دینداری غربی ها معتقدند که دکارت برای اعتبار انسان فرصت دوباره ای ایجاد کرد، زیرا معتقد بود ما باید همه چیز را از ذهنمان دور کنیم و آنچه را که می خواهیم، از نو، در آن جای دهیم. این یکی از درست ترین نظریه های دکارت است. جالب است که بدانید، تقریبا تمام نظریه های دکارت در حوزه فلسفه، طب و ستاره شناسی حدود 20 سال پس از او نقض شد. اگر او به جای 54 سال، حدود 90 سال زندگی می کرد، خود شاهد باقی نماندن بافته هایش می شد. اما نظر مذکور، یکی از درست ترین سخنان دکارت است که اتفاقا، این اندیشه از الفبای اسلام به حساب می آید. غربی ها این نظر را پذیرفتند و بر اساس آن حرکت کردند ولی ما، ابتدا این اندیشه را پذیرفتیم و اندکی نیز با آن حرکت کردیم، ولی در میان راه، حوصله نکردیم و کار را رها کردیم. در میان علمای عقاید، مانند اهل کلام، در قرن سوم این نظریه پیدا شد که اولین واجب بر انسان «شک» است. تا پیش از آن همواره صحبت بر سر این بود که اولین واجب بر انسان بالغ باورها و اعمالی شبیه شکر خدا، اطاعت خدا و... است. ولی این گروه معتقد بودند اولین واجب بر انسان «شک» است. چرا؟ زیرا تا انسان شک نکند، امکان فکر کردن برایش فراهم نمی شود. هر انسانی تا دوران بلوغ، ذهنش با ذهنیات پدر و مادرش ساخته و پرورده می شود. اسلام از هر انسان بالغی دعوت کرده، تا یک بار محتویات ذهنش را زیر ذره بین قرار دهد و تمام افکار را بر مبنای هماهنگی با عقل، رد یا تائید کند. اسلام به فکر و انتخاب و فهم انسان اصالت می دهد. خلاصه، خاتمیت دوران جدیدی است برای انسان. دکتر سیدیحیی یثربی / استاد فلسفه و عضو هیات علمی دانشگاه
 
پنج شنبه 24 اردیبهشت 1394 ساعت 04:20
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 142]