واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: محتواي كتابهاي درسي؟ فاصله با نيازهاي واقعي دانش آموزان
فرهنگ و هنر
از :_ علي حبيبي _
كتابهاي درسي مدارس به عنوان اصليترين محتواي آموزشي هركشوري، بايد داراي محتوا و ويژگيهاي خاصي باشد تا بتواند به نيازهاي مختلف دانش آموزان پاسخ دهد.
اگرچه نميتوان در كتابهاي درسي به دليل محدوديت زمان و حجم كتاب به همه نيازهاي دانش آموزان پاسخ داد و اين انتظار هم از آموزش و پرورش وجود ندارد، اما در انتخاب و گزينش مطالب بايد به گونهاي عمل كرد كه حداقل به نيازهاي اساسي و روز دانش آموز پاسخ داده شود و او را به جست و جو براي يافتن ساير پاسخها هدايت كرد.
واقعيت اين است كه هنوز نظام آموزشي كشور متاثر از آموزش و پرورش سنتي است چرا كه دانش آموزان ديروز، هم اكنون به عنوان معلمان در كلاس ها حضور دارند و در صورتي كه تحت آموزش قرار نگيرند خواه ناخواه همان آموزش هاي سنتي را به دانش آموزان ديكته ميكنند غافل از اينكه شرايط و نيازهاي فراگيران امروز، فرق كرده است.
پيوسته نبودن آموزشهاي معلمان و اشكالات و ايرادات آموزشهاي ضمن خدمت فرهنگيان باعث شده كه اطلاعات دانش آموزان در برخي موارد از معلمان بيشتر شود كه حتي مسوولان عالي رتبه وزارت آموزش و پرورش نيز به آن اذعان دارند.
در سه دهه گذشته ، بسياري از كتابها با تغييرات كلي روبرو شده و اين اصلاحات در برخي از موارد حتي به يك سال هم نكشيد و كتاب ديگري جايگزين آن شد با اين حال هنوز كتابهاي درسي از منظر توجه به نيازهاي روز فراگير فاصله دارد.
به روز نبودن محتواي برخي از كتابهاي درسي ازجمله اين ايرادات است كه مولفان و تدوينكنندگان كتابهاي درسي به صورت نسبي هم در اين زمينه موفق نبوده اند.
باتوجه به اهميت يادگيري مهارتهاي زندگي و اجتماعي توسط دانش آموزان ، تدوينكنندگان كتابهاي درسي كمتر دراين زمينه موفقيتي داشته و توجه به اين مقوله در واقع حلقه مفقوده نظام آموزشي كشور محسوب ميشود.
حافظه محوري محتواي آموزشي كه دانش آموز فقط در جستجوي كسب نمره است از اشكالات ديگر نظام آموزشي است كه گويي توجه به نمره كمي، بيماري ناعلاج نظام آموزشي ما است كه معلمان بطور خواسته و ناخواسته آن را تنها راه ازرشيابي دانش آموز ميدانند.
اگرچه آموزش و پرورش در سالهاي اخير تلاشهايي در زمينه تقويت ارزشيابي مستمر و همچنين اجراي آزمايشي ارزشيابي توصيفي در مدارس دوره هاي ابتدايي و راهنمايي داشته اما هيچكدام از اين راهها هم نتوانست، اجراي روشهاي سنتي و توجه به ارزشيابي كمي را در مدارس در حد انتظار كمرنگ كند.
باوجود آنكه نظام آموزشي كشور با خيلي از مسايل آموزشي و مالي روبروست اما بيان نظرات واظهارات غير كارشناسي و كم اولويت كه معمولا از خارج و داخل آموزش و پرورش عنوان ميشود، حل مشكلات واقعي اين نهاد را تحت الشعاع قرار داده است.
مشكل كنوني آموزش و پرورش هم اكنون جدا كردن كتابهاي درسي دختران از پسران نيست زيرا هنوز نظام آموزشي ما فاقد ابزار مناسب براي سنجش و ارزشيابي آموختههاي دانش آموز است و طبيعي است در اين شرايط نميتوان از جداسازي كتابهاي اين دو جنس سخن گفت.
بيان چنين نظرات غير آموزشي و غير كارشناسي كه معمولا با مقاصد غير آموزشي صورت ميگيرد جز انحراف كارشناسان و برنامه ريزان اين نهاد از حل مشكلات اين وزارتخانه نيست.
چنانچه خروجي آموزش و پرورش را برمبناي محتواي آموزشي و بويژه پرورشي كتابهاي درسي بسنجيم بايد گفت كه آموزش و پرورش در اين زمينه نمره قبولي كسب نكرده زيرا رفتار اين خروجيها در خارج از مدارس قابل دفاع نيست.
نبود برنامه ريزي جهت بيان مطالب ديني و مذهبي دركتابهاي درسي به زبان نسل جوان ، و گاه كج سليقگيهايي كه در اجراي برنامههاي مذهبي كه مي بايست در راس برنامههاي پرورشي مدارس قرار گيرد، از ديگر جنبههايي است كه قابل دفاع نيست.
هم چنين احترام به بزرگترها و حقوق ديگران ، از جمله مباحثي است كه بايد به طور مداوم در كتابهاي درسي يادآوري شود اما متاسفانه اين موارد به اندازه كافي در كتابهاي درسي پرداخته نميشود و به همين دليل كودكان ما در سنين شكلگيري شخصيت، با اين موضوعات آشنا نميشوند و در نتيجه در برخي موارد عكس هنجارها و ارزشهاي جامعه رفتار ميكنند.
به نطر ميرسد محتواي كتابهاي درسي در تغيير رفتارها و اجتماعي كردن دانش آموزان چندان موفق نبوده در حالي كه اين كتابها در همه كشورها به عنوان سند ملي محسوب ميشود و مطالب آن بيش از هر منبع ديگري داراي اعتبار، درستي و قابل مراجعه است.
واقعيت اين است كه دانش آموزان و فراگيران، بسياري از آگاهيهاي خود را از كتابهاي درسي دريافت ميكنند و به همين دليل است كه اين كتاب ها بايد در عين داشتن حجم كم، به مهمترين موضوعات جامعه انساني و محيط اطراف اشاره كند.
برنامه ريزان آموزش و پرورش كشور ژاپن از سال ۲۰۰۲با شعار كم ، زياد است حدود ۳۰درصد محتواي آموزشي و ساعات آموزش مستمر را در مدارس ابتدايي كاهش دادند تافرصتهاي لازم را براي يادگيري تلفيقي و زندگي شوق انگيز در مدرسه فراهم آورند.
در ادامه همين برنامه، اين كشور با سه رويكرد احساس تعلق به مدرسه، پرورش كل شخضيت كودك و ارايه محتواي مناسب را در تدوين برنامههاي درسي خود دنبال كرد.
مديركل دفتر تاليف و برنامه ريزي درسي وزارت آموزش و پرورش با اذعان به كم و كاستيهاي كتابهاي درسي ميگويد:از تاليف كتابها براساس نظرسنجي ،پژوهشها و همچنين استفاده از روشهاي جديد آموزشي و كاربرد آن در كتاب درسي و توجه به نيازهاي مهارتي شناختي صورت ميگيرد.
حجتالاسلام علي ذوعلم در گفت و گو با خبرنگار فرهنگي ايرنا افزود:در سالهاي گذشته تلاشهاي زيادي درآموزش و پرورش صورت گرفته تا به نيازهاي واقعي دانش آموزان در تدوين كتابهاي درسي پاسخ داده شود.
او توضيح ميدهد: به همين دليل رويكرد فرهنگي و تربيتي و توجه به آداب و مهارتهاي زندگي دربرنامه درسي ما افزايش يافته و از سوي ديگر معلمان و دبيران با تلاشهاي زيادي، درصدد ارتقا و تقويت مهارتها و تواناييهاي خود برآمدند كه با اينحال كافي نيست.
او باتاكيد بر اينكه نظام آموزشي كشور نياز به يك تحول بنيادي در نظام برنامه درسي دارد، ميگويد:خوشبختانه از دوسال قبل بازنگري اساسي و تلاش براي توليد برنامه درسي ملي آغاز شده و به موجب مصوبه ارديبهشت ماه سال گذشته شوراي عالي آموزش وپرورش، اين وزارتخانه موظف شده برنامههاي درسي ملي كشور را تدوين و توليد كند.
ذوعلم اضافه ميكند: برنامه درسي ملي يعني همان نقشه جامع و كلان محتواي آموزشي كشور است كه به همه نيازها و اولويتها و بهره برداري از همه روشهاي نوين و فناوريهاي جديد در عرصه آموزش توجه خواهد كرد و منشا تغييرات اساسي در برنامه درسي آموزش و پرورش خواهد شد.
به گفته وي، در حال حاضر يكي از طرحهاي راهبردي آموزش و پرورش، توليد برنامه درسي ملي است كه با رويكردي نوآورانه، آينده نگر، واقع بينانه و آرمان گرايانه در دست توليد است.
واقعيت اين است كه بيشتر كتابهاي دورههاي تحصيلي مكتوب و برپايه محفوظات بوده و دانش آموزان بعداز ساعتها حضور در مدرسه، خسته به خانه بر ميگردند و اين محتوا كاربرد زيادي براي دانش آموزان در برنداشته و آنها را با مهارتهاي مورد نيازشان آشنا نميكند.
هنوز انطباق محتواي كتابهاي درسي با مهارتهاي زندگي، مولفههاي ميراث فرهنگي، رخدادهاي تاريخي و فرهنگي فاصله دارد و با اين محتويات نمي توان دانش آموز نوآور، دانا، شجاع و معتقد تربيت كرد.
تصاوير مرتبط
يکشنبه 29 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 324]