واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: همنشین همه پیامبران در باغهای بهشتسیماى سوره انبیا
خداوند سوره طه را به تهدید پایان داد و این سوره را با ذكر قیامت آغاز كرده است.سورهى انبیا، مكّى است و یكصد و دوازده آیه دارد. در این سوره به داستان شانزده نفر از پیامبران كه مورد عنایت پروردگار واقع گردیدهاند، اشاره شده است.این سوره آغازش لرزش درون است و پایانش درخشش امید. میان این آغاز و پایان، قرآن براى ما آیات هشدار دهنده را تلاوت مىكند تا غفلت و اعراض ما را علاج كند و لهو و بازیچه از دل ما و عمل ما بزداید و ما را از عاقبت كار كسانى كه رسالت محمدى را انكار مىكنند آگاه سازد.همچنین در این سوره، وعید و انذار، بیش از وعده و بشارت بكار رفته است. فضیلت سوره انبیاءاز پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) در فضیلت تلاوت این سوره چنین نقل شده:من قرء سورة الانبیاء حاسبه اللَّه حسابا یسیرا، و صافحه و سلم علیه كل نبى ذكر اسمه فى القرآن: " هر كس سوره انبیاء را بخواند خداوند حساب او را آسان مىكند (و در محاسبه اعمالش روز قیامت سختگیرى نخواهد كرد) و هر پیامبرى كه نام او در قرآن ذكر شده با او مصافحه كرده و سلام مىفرستد." (تفسیر نور الثقلین، ص 412)و از امام صادق(علیه السلام) روایت شده:من قرء سورة الانبیاء حبا لها كان كمن رافق النبیین اجمعین فى جنات النعیم، و كان مهیبا فى اعین الناس حیاة الدنیا: "هر كس سوره انبیاء را از روى عشق و علاقه بخواند، با همه پیامبران در باغهاى پر نعمت بهشت، رفیق و همنشین مىگردد، و در زندگى دنیا نیز در چشم مردم پر ابهت خواهد بود." (تفسیر نور الثقلین، ص 412)جمله "حبا لها" (از روى عشق و علاقه به این سوره) در واقع كلیدى است براى فهم معنى روایاتى كه در زمینه فضیلت سورههاى قرآن به ما رسیده، یعنى هدف تنها تلاوت و خواندن الفاظ نیست، بلكه عشق به محتوا است و مسلما عشق به محتوا بدون عمل معنى ندارد و اگر كسى چنین ادعایى كند كه من عاشق فلان سورهام، اما عملش بر ضد مفاهیم آن باشد دروغ مىگوید.و بارها گفتهایم قرآن كتاب عقیده و عمل است و خواندن مقدمهاى است براى اندیشیدن، و اندیشیدن مقدمهاى است براى ایمان و عمل!و از امام صادق(علیه السلام) روایت شده: من قرء سورة الانبیاء حبا لها كان كمن رافق النبیین اجمعین فى جنات النعیم، و كان مهیبا فى اعین الناس حیاة الدنیا: "هر كس سوره انبیاء را از روى عشق و علاقه بخواند، با همه پیامبران در باغهاى پر نعمت بهشت، رفیق و همنشین مىگردد، و در زندگى دنیا نیز در چشم مردم پر ابهت خواهد بود." محتواى سوره
1- در سوره انبیا چنان كه از نامش پیدا است، سوره پیامبران است، چرا كه نام شانزده پیامبر، بعضى، با ذكر فرازهایى از حالاتشان و بعضى تنها به صورت اشاره در این سوره آمده است (موسى- هارون- ابراهیم- لوط- اسحاق- یعقوب- نوح- داود- سلیمان- ایوب- اسماعیل- ادریس- ذا الكفل- ذا النون (یونس)- زكریا و یحیى. بنا بر این تكیه بحثهاى مهم این سوره بر روى برنامههاى انبیاء است.علاوه بر اینها پیامبران دیگرى هستند كه نامشان صریحا در این سوره برده نشده ولى پیرامون آنها سخنى آمده است.(مانند پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و حضرت مسیح)2- از این گذشته ویژگى سورههاى "مكى" كه از عقائد دینى، مخصوصا از مبدا و معاد سخن مىگوید، كاملا در این سوره منعكس است.3- در این سوره از وحدت خالق و اینكه جز او معبود و آفریدگارى نیست و نیز از آفرینش جهان بر اساس هدف و برنامه، و وحدت قوانین حاكم بر این عالم و همچنین وحدت سرچشمه حیات و هستى، و نیز وحدت موجودات در برنامه فنا و مرگ، بحث به میان آمده است.4- بخش دیگرى از این سوره، از پیروزى حق بر باطل، توحید بر شرك و لشكریان عدل و داد بر جنود ابلیس، سخن گفته شده است.5- جالب این كه این سوره با هشدارهاى شدید نسبت به مردم غافل و بیخبر از حساب و كتاب آغاز شده، و پایان آن نیز با هشدارهاى دیگرى در این زمینه تكمیل مىگردد. پیامبرانى كه نامشان در این سوره آمده بعضا بیان زندگى و برنامههاى مشروحشان در سورههاى دیگر ذكر شده است ولى در این سوره بیشتر روى این بخش از حالات انبیاء تكیه شده كه آنها هنگامى كه در تنگناهاى سخت گرفتار مىشدند چگونه دست توسل به دامان لطف حق مىزدند و چگونه خداوند این بنبستها را بر آنها مىگشود و از طوفان و گرداب نجاتشان مىبخشید:" ابراهیم" به هنگامى كه در آتش نمرود گرفتار شد." یونس" هنگامى كه در شكم ماهى فرو رفت." زكریا" هنگامى كه آفتاب عمر خود را نزدیك به غروب دید ولى جانشینى نداشت كه برنامههایش را تكمیل كند.و همچنین سایر پیامبران به هنگام گرفتارى در طوفانهاى سخت. اگر حساب نزدیك است پس غفلت چرا؟اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ (انبیاء-1)(زمان) حساب مردم نزدیك شده است، در حالى كه آنان در بى خبرى، (از آن) روى گردانند! سؤال: با توجّه به اینكه معناى «غفلت» بى توجّهى نسبت به چیزى، و معناى «اعراض» روىگرداندن با توجّه از چیزى است، پس چگونه كه در آیه غفلت و اعراض در كنار هم مطرح شدهاند؟پاسخ: غفلت و بى توجّهى دو گونه است:الف: غفلتى كه شخص با هشدار بیدار مىشود.ب: غفلتى كه مقدّمهى اعراض است، یعنى شخصِ غافل نمىخواهد بیدار شود. همچون كسى كه خودش را به خوابزده كه با صدا زدن نیز چشم خود را باز نمىكند.از آنجا كه غالب مردم از معاد و حساب غافلند، خداوند این غفلت را به همه مردم نسبت داده است و گر نه همیشه گروهى از مردم، استثنا هستند. در آیه 97 همین سوره، به اقرار به غفلت از زبان خود مردم نیز اشاره شده است. «یا وَیْلَنا قَدْ كُنَّا فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا»در سوره انبیا چنان كه از نامش پیدا است، سوره پیامبران است، چرا كه نام شانزده پیامبر، بعضى، با ذكر فرازهایى از حالاتشان و بعضى تنها به صورت اشاره در این سوره آمده است (موسى- هارون- ابراهیم- لوط- اسحاق- یعقوب- نوح- داود- سلیمان- ایوب- اسماعیل- ادریس- ذا الكفل- ذا النون (یونس)- زكریا و یحیى. بنا بر این تكیه بحثهاى مهم این سوره بر روى برنامههاى انبیاء استـ نگاهى به مسئله حساب در روز قیامتآنچه از آیات بدست مىآید این است كه:
1ـ همهى افراد مورد سؤال قرار مىگیرند. «فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلِینَ» (اعراف، 16)2ـ همهى اعمال مورد محاسبه واقع مىشود. «لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (نحل، 93)3ـ همهى احوال مورد رسیدگى قرار مىگیرد. «إِنْ تُبْدُوا ما فِی أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ» (بقره، 284)4ـ از همهى اعضاى بدن انسان سؤال خواهد شد. «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ ... كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلًا» (اسراء، 36)5ـ از نعمتهاى الهى سؤال مىشود. «لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» (تكاثر، 93) 6ـ همه كارها را در هر كجا و به هر اندازه كه باشد حاضر خواهند ساخت. «إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِی صَخْرَةٍ» (لقمان، 16)در اوّلین سؤال، از نماز خواهند پرسید و به حساب امور مهمى چون، جوانى، عمر، راه كسب درآمد و هزینهى آن و بویژه مسألهى رهبرى و ولایت خواهند پرداخت و همین بس كه خداوند، خود، حسابرسى خواهد بود. «كَفى بِنا حاسِبِینَ» (انبیاء، 47) پیامهای آیه اول1ـ حسابرسى مردم قطعى است. «اقْتَرَبَ» (بكار رفتن فعل ماضى به جاى مضارع، نشانهى قطعى بودن است.)2ـ قیامت و زمان حسابرسى را دور نپنداریم. «اقْتَرَبَ»3ـ حساب، براى همه انسانهاست. «لِلنَّاسِ»4ـ نظم و حساب، لازمهى یك زندگى كامل است. «حِسابُهُمْ» (انسان، پدیدهاى تصادفى نیست، بلكه موجودى هدفدار و بر مبناى حساب و محاسبه است.)5ـ گاهى باید براى جذب حواسها، سخن را كوبنده و هشدار دهنده آغاز كرد. سوره با جمله «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ» شروع شده است.6ـ این حساب است كه به سراغ انسانها مىآید، هر چند آنان از حساب، غافل باشند و یا از آن بگریزند. «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ» و نفرمود: «اقترب الناس الى حسابهم»7ـ غفلت، زمانى خطرناك است كه بر اساس بىاعتنایى باشد. «غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ» نوشته آمنه اسفندیاری – گروه دین و اندیشه تبیانمنابع:1- تفسیر نور، ج 72- تفسیر نمونه، ج 133- تفسیر هدایت، ج 74- ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج 16
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 425]