تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1815651092
حفظ حوزه های علمیه (3)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: حفظ حوزه های علمیه(قسمت سوم)
قسمت اول و قسمت دوم این نوشتار را بخوانید. برنامه ریزیاکنون جای این پرسش است که برنامه ریزی چیست؟ تا کنون، چه اندازه به این مسأله بها داده شده است؟ نقش آن در حفظ حوزه، تا چه اندازه است؟ برنامه ریزان، باید دارای چه شرایطی باشند؟ و...در این جا به اشاره ای کوتاه بسنده می کنیم:آن گاه میتواند به اصلاحات و ساماندهی حوزه امید بست که برنامه ریزی مدوّن و حساب شده با توجه به واقعیات وجود داشته باشد.اصلاح متون آموزشی، تدوین کتابهای درسی، تعیین رشتهها، ارائه شیوههای تحقیقی، فراهم آوردن امکانات رفاهی، اصلاح وضع تبلیغ و... باید مبتنی بر برنامه ریزی باشند.روشن است که برنامه ریزی برای این مجموعه عظیم، کارآسانی نیست، از این روی باید افرادی متخصص و متمحض، در کار برنامه ریزی گمارده شوند، تا نتیجه مطلوب به دست آید.به گفته مقام معظم رهبری: «باید گروههای متخصص و متمحض در برنامه ریزی این کار وارد شوند، بنشینند و دائم نگرشی به حوزه علمیه و سیر آن داشته باشند و برای فردا و فرداهای آن برنامه ریزی کنند.»گماردن متخصصان و متمحضان به کار برنامه ریزی و نگرش مستمر و پی گیرانه آنان به سیر حرکت حوزهها و بررسی آن به آنِ این حرکت و دیدن کُندیها و برطرف کردن آنها و از همه مهم تر، تنها امروز را ندیدن، بلکه فرداها را هم دیدن، انقلابی بزرگ در حوزهها و در پی آن، در شناخت اسلام و نشر آن، پدید خواهد آورد.نمیشود هدایت و اداره حوزههای بزرگ، از جمله حوزه بزرگ قم را، به عنوان کار جانبی و حاشیه ای نگریست که خسرانی است بزرگ و ویرانگر دین و دنیای مؤمنان.آنان که دل در گرو کارهای دیگر دارند و کار اداره حوزه را مانع رسیدن به کارهای دلخواه خود می پندارند و بازدارنده از پیشرفت و... نمی توانند این کشتی عظیم را سُکّاندار خوبی باشند. کسانی می توانند سکان داران خوبی باشند که به هیچ چیز جز هدایت کشتی نیاندیشند.به درستی نیازها را دریافتن و از تواناییهایی که حوزه دارد و یا می تواند داشته باشد، آگاه بودن، بازدارندهها، دشمنان و ترفندها را شناختن و... افزون بر تیزنگری و درک موقعیتها، نیاز به تمحض گروه هدایتگر حوزه دارد. البته در طول تاریخ حوزهها، کسانی که برای هدایت و تربیت حوزویان وقت گذاشته اند و بهرههای خوبی هم نصیب جامعه اسلامی کردهاند، بسیارند.اینان، بیشترین حق را بر حوزهها و جامعه اسلامی دارند. وجود شخصیتهای بزرگ و آثار گرانقدر علمی و مدرسه های اثر گذار در جهان اسلام، مرهون تلاش و پی گیری و دلسوزی کسانی است که در برهه ای از تاریخ، اداره مدرسه و حوزهای را برعهده داشتهاند.پس اگر امروز، می خواهیم نیازها را پاسخ دهیم و دانشمندان و متفکران برجسته ای تحویل جامعه بدهیم و آثار ماندگاری پدید آوریم، ناگزیر باید در بُعد «رهبری و اداره حوزههای علمیه»، سرمایه گذاری شود و گرنه از حوزه رها و بیسرپرست، نمیتوان انتظار بازدهی مطلوب داشت، همان گونه که نمی توان از باغ بی باغبان انتظار سرسبزی و میوه داشت. نظام آموزشی درستاگر روزگار درخشش و شکوفایی فوق العاده حوزههای بغداد، نجف، کربلا، اصفهان، مشهد، قزوین، قم و... به دقت مطالعه شود، روشن خواهد شد که این همه شکوه و جلال و ظهور شخصیتهای بزرگ علمی، در پرتو نظم و انضباط دقیق و مدیران هوشمند و کارآزموده و وقت گذار آن حوزهها بوده است.روی همین مبنی و از آن جا که نظام آموزشی درست و سامان مند، جامعه سالم می سازد و انسانهای بزرگ تحویل جامعه بشری میدهد و نقش گسترده در ژرفایی فرهنگ جامعه دارد، عالمان هوشمند و مصلحان بزرگ، دست روی اصلاح برنامه آموزشی حوزهها گذاشته اند.عالمان بیدار و آگاه و زمان شناس، خوب درک کرده بودند که هیچ حرکتی در جامعه اسلامی، بدون پیراستن و ساختن حوزهها امکان ندارد. جامعه سالم، بستگی به حوزه سالم دارد. اگر در جامعه ناسالمی دیده میشود و مهار گسیختگیهایی وجود دارد، باید در ناکارایی حوزهها جست.هیچ عاقلی نمی پذیرد که مغز جامعه دقیق و حساب شده و بیعیب و کاست کار کند، ولی اعضای جامعه که تحت فرمان اویند، درست عمل نکنند و در مسیر سالمی قرار نگیرند. نمونهای از اصلاح برنامهریزی حوزهآقای بروجردی بر آن است که ایران را در مسیر درستی قرار دهد، اندیشه های ناروا را بزداید، خرافه ها را به دور ریزد، احکام نورانی اسلام را نشر دهد و جامعه سالم اسلامی بسازد، ولی میبیند حوزه برای کارهای بزرگ توانایی ندارد و وضعیت نامطلوبی دارد. ایشان فرموده:«حوزه قم، مثل شهری است که دروازه ندارد. حوزه، به روی اشخاص مختلف باز است. افراد صالح و ناصالح از هم ممتاز نمی شوند.» (28)از این روی، برای درآوردن حوزه از این حال و سامان دادن آن، هیأتی مرکب از چند تن بزرگان: امام، حاج شیخ مرتضی حائری، حاج شیخ احمد زنجانی، حاج سید ابوطالب مدرسی، آیتالله فاضل لنکرانی و... تشکیل می دهد.این هیأت هم، پس از جلسههای زیاد، طرحی برای اداره حوزه تهیه می کند که متأسفانه، به انگیزه هایی، پیاده نمیشود.اگر این طرح در آن شرایط، جامه عمل می پوشید، بسیاری از نابسامانیهای کنونی را نداشتیم و هزار طلبه پرشور، عمرشان به بطالت نمی گذشت. شناسایی عوامل بازدارندهمدیران و برنامه ریزان، باید با مطالعه دقیق و برنامه ریزی شده گذشته، عوامل ناکامی حرکتهای اصلاحی را شناسایی کنند؛ زیرا تا مدیران کنونی، عوامل بازدارنده را نشناسند نمیتوانند حرکت اصلاحی را پیش ببرند و حوزه تکامل یافتهای را بسازند.آیا پیشینیان، چون درد را درست تشخیص نداده بودند، نتوانستند به درمان نارساییها دست یابند؟ یا این که درد را درست تشخیص داده بودند، امّا وجود عناصر کژاندیش و کوتاه بین در مراکز تصمیم گیری، مانع از آن شد که اصلاح، مسیر خود را بپیماید؟یا این که مانعی نبوده، امّا چون برنامه اصلاح، سلیقهای، نه ریشهای و با رعایت تمام جوانب، ارائه شده، نتوانسته موجی ماندگار ایجاد کند.یا در بین خود اصلاح گران اتحاد و اتفاق نبوده، هر یک روی برنامه خود پا می فشرده، از این روی اصلاح ریشه نگرفته است. یا نظام فاسد شاهنشاهی مانع هرگونه حرکت اصلاحی بوده است و می بایست اصلاح گران، قبل از هرکاری، تمام توان خود را علیه مانع بزرگ بسیج می کردند، تا بازدارنده های دیگر، یکی پس از دیگری برچیده شوند؟یا این که حرکت پرشتاب زمان و تحولات عظیم جهانی را نادیده گرفته بودند، از این روی، برنامه هایی که ارائه میدادند، چون بدون در نظر گرفتن شرایط جدید و دگرگونیهای سریع بود، خیلی زود از دور خارج میشدند.یا این که برنامه ها پیشرفته بوده، امّا چون تحولی در افکار حوزویان پدید نیامده بود، حوزویان نتوانستند خود را با برنامه ها هماهنگ کنند.یا این که برنامه ریزی، تمامی شرایط را داشته، امّا از آن جا که قدرت و حکومت در دست دیگران بوده، برنامه ها نمی توانسته است کارایی لازم و همه جانبه را داشته باشند.با توجه به این موارد و اهمیّت آنها، باید وقت بیشتری گذاشته شود روی حرکتهای اصلاحی گذشته و علل کامیابیها و ناکامیابیهای آنه، تا بشود برنامه ای جامع ریخت و با عواملی که امکان دارد سدّ راه باشند، برخورد حساب شده کرد، بویژه در شرایط کنونی که اسلام بر سر این ملت و ملک سایه گسترانده و پاره ای از عوامل باز دارنده گذشته وجود ندارند و با پاره ای از آنها هم میشود از راه آگاهاندن طلاب و به حرکت در آوردن موجهای بنیان برافکن بیداری به مبارزه برخاست و راه را برای اصلاح جدّی هموار کرد، بخصوص که بالاترین مقام تصمیم گیرنده کشور اسلامی، مقام معظّم رهبری، هم داعیه اصلاح دارد و هم، علاوه بر کمکهای شایان توجه، اعلام آمادگی جدّی کرده که پشتیبان این حرکت مقدس خواهد بود:«من آماده هستم تا از هر حرکت خوبی در این زمینه پشتیبانی کنم. بنابراین، امروز، روز علاج است، باید علاج کنیم، اگر نکردیم، خدای متعال مؤاخذه خواهد کرد.» (29) مبارزه فرهنگی با دیرینه گراییشماری از آقایان، که تأثیر در افکار و اندیشه های طلاب دارند، دیرینه گراند، به گذشته بیشتر وابسته اند، تا به حال. به بهترین برنامه های امروزی، با چشم تحقیر می نگرند و به هر برنامه ای که از سوی فرزندان آگاه و بیدار امروز حوزه ارائه میشود، بدبینانه می نگرند، از این روی، با هر حرکتی به مخالفت برمی خیزند و گروهی را هم با خود هم آوا می کنند.اینان، بر حفظ سازمان روحانیت در شکل کنونی آن تاکید دارند و ضرورت تشکیلات و تحوّل را برای حوزههای علمیه منکرند.این گروه، بر این باورند که نظم و نظام و تشکیلات با طبیعت حوزه سازگار نیست. بقاء و حیات حوزهها در پرتو حفظ سنن و آداب و شیوه های دیرین است.حتی اینان از تقسیم شهریه به همین وضع موجود دفاع کرده و می گویند: عالمان بزرگی که اینک به جایی رسیده اند به همین گونه شهریه دریافت کرده اند. در میانه این گروه، هستند کسانی که به اصول اخلاقی و تعهد دینی پای بندند و سخن آنان از روی خیرخواهی و خدمت به اسلام است، ولی افق فکری آنان محدود است و از درک همه واقعیتها و نیازها و تحلیل ابعاد مختلف قضایا عاجزند.این گروه، یا اصولاً از دانش اندکی برخوردارند و یا در زمینه خاصّی از علوم حوزوی دارای فضل و دانشند و از سایر علوم، به ویژه مسائل سیاسی و اجتماعی بیگانه اند.شماری از همین گروه، با انگیزه ای متفاوت از گروه پیشین نسبت به تشکیلات خوش بین نیستند.این گروه، با همه کاستیهایی که در حوزه مشاهده می کنند و از آن رنج می برند، نسبت به نظم و نظام در حوزه خوش بین نیستند.اینان می گویند: نظم و تشکیلات، شاید بتواند از لحاظ کمّی برکارایی حوزهها بیفزاید، ولی بازدهی آن را از لحاظ کیفی تنزل می دهد. به عقیده اینان، محققان بزرگ، فقیهان سترگ و اصولیان مجدّد، مفسران و فلاسفه بنام، نمونه هایی هستند که تاکنون در دامن همین حوزه رشد کرده اند. هر چند شمار آنان اندک است، ولی رشد عالی آنان، مرهون سیستم آزاد و بی ضابطه حوزه است و اگر نظام و تشکیلاتی بر حوزهها حاکم گردد، این استعدادها مجال رشد نخواهند یافت. جان کلام اینان، همان است که رهبر معظم انقلاب مطرح کرد:«کسانی نیایند بگویند این حرفها چیست و مطرح کنند که شیخ انصاری و میرزای نائینی و آخوند و امام و دیگر بزرگان در همین حوزهها پرورش پیدا کرده اند و شما حرف تازه ای می زنید.» (30)این گروه، با مقایسه حوزه و دانشگاه در رشته های مشترک می گویند: ما شاهد تربیت نخبگانی هستیم که از حوزه برخاستهاند و مانند آن را دانشگاه پرورش نداده است. ریشه اصلی این برتری در سیستم آزاد حوزوی نهفته است. اگر حوزه هم مانند دانشگاه در چهارچوب قوانین و ضوابط محصور گردد، کارایی آن از لحاظ کیفی تنزل خواهد کرد. در پاسخ این گروه، باید گفت:نخست این که: ساماندهی و برنامه ریزی در حوزه غیر از آن چیزی است که در دانشگاهها و سایر نهادها مطرح است. در هر ج، به تناسب خود آن جا برنامه ریزی میشود.برنامه ریزی در حوزه را نباید با تشکیلات اداری سازمانها سنجید و قضاوت کرد که به جای ارتقای کاری، به بورکراسی و کاغذبازی و وقت گذرانی دچار خواهیم شد.دوم این که: با این که رشته های مشترکی چون: ادبیات، فقه، اصول، تفسیر، حدیث، رجال،تاریخ و فلسفه در هر دو حوزه فرهنگی مطرح است، ولی هدف و رسالت آن دو یکسان نیست.هر کدام را باید با هدف و رسالت خود سنجید. اگر ما هدف دانشگاه را مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دید که چندان هم از نتایج مورد انتظارش دور نبوده است. برخلاف حوزه که اگر هدف حوزه در نظر گرفته شود و با وضع موجود مقایسه شود، فاصله زیادی میان بایدها و هستها مشاهده خواهد شد.سوم این که: با گذری بر زندگی کسانی که در حوزه از رشد عالی برخوردار شده اند می بینیم آنان در سایه نظم و برنامه دقیق شخصی به این درجه از موفقیّت رسیده اند.بنابراین، اگر حوزهها دارای نظم و برنامه درستی گردند، نه تنها از بازدهی آن، نمی کاهد که بازدهی آن را افزایش نیز خواهد داد.معتقدان به این دیدگاه، اگر از ناهنجاریهایی که در سایه بی نظمی و بی برنامه ای به بار آمده و به بار میآید آگاهی داشتند، همچنین اگر از انتظاراتی که از حوزه میرود و نیازهایی که تنها حوزه باید پاسخگو باشد، آگاهی کاملی داشتند، چنین سخنانی را مطرح نمی کردند.اینک بر روشن بینان و آگاهان حوزه است که این رسالت مهم را به دوش کشند و به آگاهاندن آنان و پیروان آنان، بپردازند و مبارزه فرهنگی دقیق و به دور از هیاهویی علیه این پندار داشته باشند، تا کم کم، این فکر از صحنه بیرون رود و طلاب سردرگم، راه درست را بیابند. حفظ ارزشهای حوزویحیات و رشد و بالندگی حوزههای علمیه بستگی به حیات ارزشهای آن دارد. زهد و ساده زیستی تهجد و شب زنده داری، سخت کوشی در تحصیل، تقوا، اخلاص، مسؤولیت پذیری، آزاد اندیشی، روابط حسنه بین استاد و شاگرد و... از جمله ارزشهای حوزوی هستند که از روی جدّ باید از آنها به عنوان رمز بقاء و پیشرفت و موفقیّت حوزههای علمیه نام برد.«[حوزههای علمیه] همزمان با فرا گرفتن مسائل علمی، به تعلیم و تعلّم مسائل اخلاقی و علوم معنوی نیازمند است. راهنمای اخلاق و مربی قوای روحانی و مجالس پند و موعظه لازم دارد. برنامه های اخلاقی و اصلاحی، تربیت و تهذیب، آموختن معارف الهی، که مقصد اصلی بعثت انبیاء (علیهم السلام) می باشد، باید در حوزهها رایج و رسمی باشد... باید توجه داشته باشید هر قدمی که برای تحصیل علوم برمی دارید، قدمی برای کوبیدن خواسته های نفسانی، تقویت قوای روحانی، کسب مکارم اخلاقی، تحصیل معنویات و تقوا بردارید.» (31) از میان توصیههای اخلاقی حضرت امام، برای حوزه، یک نکته بیشتر از همه به چشم می خورد:«من اکثر موفقیت روحانیت و نفوذ آنان را در جوامع اسلامی، در ارزش عملی و زهد آنان می دانم.» (32)زیرا در جامعه پیش از آن که علم روحانی دیده شود، عمل او دیده میشود اگر این ارزش در زندگی حوزویان کم رنگ شود، قداست روحانیت با خطر رو به رو می گردد.گرایش به مادیات، نه تنها پشتوانه مردمی حوزهها را از آنان می گیرد که حوزهها را نیز از درون تهی می سازد.پاسداری از ارزشهای حوزوی و فراخواندن طلاب علوم دینی بدان، بر عهده بزرگان و اساتید اخلاق در حوزه است. آنان باید با تشکیل کلاسهای عمومی، خصوصی، در ابتدا و یا پایان درسها حوزویان را بدان ارزشها فراخوانند.متأسفانه در گذشته، استعمارگران و ایادی خائن آنان برای تسلّط بر حوزویان و یا انحراف حوزهها از رسالت اصلی شان، گام به گام، ظریف و حساب شده، بسیاری از ارزشها را از مدار زندگی حوزویان خارج کرد و ضدّ ارزشهایی را نیز جایگزین آن کرد.بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و شاگردان آن بزرگوار، بسیاری از ارزشهای فراموش شده را احیاء کردند و ضدّ ارزشها را نمایاندند. با این حال، با همه این تلاشه، متأسفانه پس از انقلاب اسلامی، شاهد کم رنگ شدن پاره ای از ارزشها هستیم. گرایش به تجمل و رفاه، مقام طلبی، باندبازی، بی تفاوتی در برابر رخدادهای سیاسی و... از جمله مواردی است که دربرخی از عناصر حوزوی راه یافته است که بزرگان حوزه باید با دقّت و ظرافت این مسأله را پی گیری کنند، علل آن را شناسایی کنند و در اصلاح آن بکوشند.به امید این که تلاشها ثمر دهد و ما در آینده شاهد حوزههایی قویی، سالم، شاداب، مهذب، هشیار و نخبه پرور باشیم. پی نوشتها:28. مجله (حوزه) 43، 44، 46.29. منشور ولایت) 35/، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.30. همان مدرک31. جهاد اکبر، امام خمینی، ضمیمه، (حکومت اسلامی) 20432. روزنامه (جمهوری اسلامی)، 71/9/2نویسنده: محمّد صادق مزینانیمنبع: مجله حوزه، شماره 73 و74تنظیم: گروه حوزه علمیه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 441]
-
گوناگون
پربازدیدترینها