واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: گردشگري ايران از 36 سال پيش تاكنون
گردشگري- آرش نورآقايي:
مشاوران توسعه جهانگردي، 36 سال پيش گزارشي را به سازمان برنامه وقت ارائه دادند و مواردي را ذكر كردند كه هنوز هم جزء دغدغههاي اصلي توسعه گردشگري در ايران است.
طرح جامع توسعه جهانگردي در ايران، توسط گروهي از كارشناسان ايراني و سوئيسي در سال 1351، بررسي و بهصورت گزارشي در 2مرحله ارائه شد. مرحله اول، داراي 3بخش بود كه عبارتند از: شناسايي بازارهاي اصلي و مستعد، فهرستبندي منابع موجود و نهايتا مقايسه منابع و بازار.
قرار بود كه اقدامات لازم جهت پيشبرد طرح جامع توسعه جهانگردي در ايران طي برنامه پنجم عمراني آن زمان، صورت بگيرد اما امروز بعد از 36 سال وقتي كه به بررسيهاي انجام شده دقت ميكنيم، هنوز هم مشكلات و موانع رشد گردشگري در ايران را همانهايي تشخيص ميدهيم كه در آن زمان نيز وجود داشتند.
گروه مشاوران توسعه جهانگردي در بخشي از اين گزارش آوردهاند: بازارهاي سنتي و نقاط مسكوني قديمي از ميان رفته و كارخانهها و خيابانهاي جديد ساخته ميشود. ديگر جايي در مناطق سرسبز و كشتزارها براي فعاليتهاي جهانگردي باقي نميماند. اغلب روستاهاي زيباي اطراف تهران، رفته رفته با خانههاي ييلاقي اشغال ميشود. در مقام مقايسه با ساير كشورهاي داراي نقاط جهانگردي از قبيل يونان، اسپانيا يا سيلان، ايران از نقطه نظر داشتن نقاط جهانگردي در موقعيت بدي قرار دارد.
در جاي ديگري از گزارش آمده است: بريدن بيش از حد درختان باعث تغيير شكل كلي جنگلها شده و زهكشي باتلاقها موجب كوچ پرندگان ميشود. اين ويرانگري به ويژه در امتداد محورهاي عمده عمراني از قبيل درهها و شاهراهها، عموميت دارد. نمونه ديگري از اين گزارش به شرح زير است: اگرچه مناظر ايران بسيار عالي هستند اما مشابه آنها در اغلب كشورهاي ديگر هم يافت ميشود، از اينرو درخور توجه ويژهاي نيستند.
در ادامه آمده است: ايران بايستي از بسياري از سنتهاي خود يعني طرح و سبك خانهها با اشكال و مصالح متنوعشان، لباسهاي محلي، جشنها، زيارتها، زندگي چادر نشيني و غيره بهره جويد. ايران با چهرههاي متنوعش ميتواند در همه جا تبليغ شده و از اين ابزار جهت پيشبرد امر جهانگردي استفاده كند. اين تنوع از خصوصيات اصلي ايران است كه كشورهاي همسايه رقيب داراي آن نيستند. حال به بخش ديگري از گزارش گروه مشاوران توسعه جهانگردي دقت كنيد: بازديدكنندگان از ايران از يكنواختي تسهيلات تاسيساتي و مخصوصا در هتلها، شگفت زده ميشوند. سبك معماري و نوع اثاث در تمام كشور شبيه به هم است.
همان مهمانسرايي كه در اردبيل يافت ميشود، در شوشتر و چابهار نيز به چشم ميخورد. هتلهاي ايران به استثناي هتل شاهعباس اصفهان، فاقد خصوصيت ايراني هستند.اين در حالي است كه ايران را بهعنوان يك كشور متنوع، چه از لحاظ اقليم و چه از لحاظ اقوام و زبان و گويش و غذا و معماري و... ميشناسيم. جالب اين است كه با اينكه اقداماتي انجام شده اما كماكان نقصهاي فوق الذكر برقرارند.
بازهم ميخوانيم: زيباييها و اصالتهاي كشور، در درجه اول اهميت (براي توسعه گردشگري) قرار دارند ليكن توسعه اقتصادي، آنها را در معرض تهديد قرار ميدهد. جنگلهاي ساحل درياي مازندران، نيزارها، درياچهها و رودخانهها در معرض تهديد قرار دارند. شكار جانوران وحشي بيش از حد است و پرندگان آبزي، پرندهها و ماهيها در اثر سموم و مواد زائد كارخانهها در معرض تقليل نسل قرار دارند.
نه تنها محلهاي مناسب براي جهانگردي وجود ندارد بلكه آنهايي كه وجود دارند نيز خطرات گوناگوني تهديدشان ميكند. مثلا كنارههاي درياي مازندران براي ايجاد ويلاهاي شخصي مورد استفاده قرار گرفته و به اين ترتيب امكان استفاده مردم از پلاژها را تقليل داده است.قرار بود كه دولت نهم براي آزادسازي سواحل درياي مازندران اقداماتي را انجام دهد، ظاهرا اين موضوع هم فعلا به بوته فراموشي سپره شده تا 36 سال بعد يك روزنامه ديگر به مقاله حاضر استناد كند و دوباره روز از نو و روزي از نو. اين گزارش ادامه ميدهد: متأسفانه همه روزه، بناهاي بسياري به خاطر ايجاد ساختمانهاي جديد ويران ميشوند.
منظور ما خانههاي شخصي، بازارها، حمامها، سراها، باغهاي سنتي و روستاهاي قديمي است.شگفتآور اينكه در اين گزارش، ساده نبودن تشريفات رواديد، تشريفات خستهكننده گذرنامه و گمرك در فرودگاه، توقف اجباري در تهران؛ يعني در جايي كه تعداد انگشتشماري از جاذبههاي جهانگردي در آنجا قرار دارد و فقدان تورهاي منظم و قابل اعتماد از نقايص ديگر گردشگري در ايران ذكر شده است كه هنوز هم رفع نشدهاند.
امروز 36 سال از ارائه اين گزارش ميگذرد اما تفاوت محسوسي ميان آنچه بود و آنچه هست، ديده نميشود. اين موضوع ميتواند هشداري براي مسئولان و دستاندركاران گردشگري كشور باشد كه گاهي ما فكر ميكنيم با شناختن درد، درد بهخودي خود درمان ميشود. متخصصان گردشگري در آن زمان هم توانستند موانع را تشخيص دهند ولي كاري از پيش نبردند.بنابراين بهنظر ميرسد بايد عدمتوسعه گردشگري را در جامعه شناسي جامعه ايراني و روانشناسي مديران ايراني بررسي كنيم يا اينكه جبر جغرافيايي را مسئول بدانيم يا شايد اين هم جزء موضوعاتي باشد كه بتوان برايش كتابي نوشت با عنوان: چرا عقب ماندهايم؟
تا وقتي كه مديران ما به ارائه آمارهاي ميليوني علاقه نشان ميدهند و تمام هموغمشان اين است كه وجدان جامعه را سر كار بگذارند و مدير بالاسري را دستبهسركنند، شرايط بهبود نخواهد يافت.
تاريخ درج: 21 ارديبهشت 1387 ساعت 10:58 تاريخ تاييد: 24 ارديبهشت 1387 ساعت 14:09 تاريخ به روز رساني: 21 ارديبهشت 1387 ساعت 12:38
چهارشنبه 25 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 329]