واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: می توان ستارگان را وزن کرد؟ به راستی اخترشناسان چگونه می توانند یک ستاره را که میلیاردها کیلومتر از ما دورتر قرار دارد، وزن نمایند؟ در اکثر موارد نمی توانند چنین کاری را انجام دهند، اما با استفاده از مدل های رایانه ای ساختار ستاره ها، می توانند وزن آنها را بسیار دقیق تخمین بزنند.
یک روش جدید توسط یک دانشمند به نام دیوید کیپینگ نشان می دهد که در موارد خاص ما می توانیم یک ستاره را به طور مستقیم وزن کنیم. اگر ستاره یک سیاره داشته باشد و آن سیاره هم قمری به دور خود داشته باشد و هر دو از برابر صفحه ستاره مادر عبور کنند، در آن صورت ما می توانیم اندازه و مدار آنها را اندازه گیری نموده و اطلاعات زیادی در مورد ستاره به دست بیاوریم. اخترشناسان بیش از 90 سیاره را در زمانی که از برابر ستاره مادر عبور می کردند کشف نموده اند. با اندازه گیری آن مقدار از نور ستاره که توسط سیاره مسدود شده، می توانیم محاسبه کنیم که این سیاره نسبت به ستاره مادر چقدر بزرگ است. اما اخترشناسان نمی توانند بطور دقیق بدانند که آن سیاره چقدر بزرگ است، مگر اینکه اندازه دقیق ستاره را بدانند. مدل های کامپیوتری تخمین های بسیار دقیقی را به دست ما می دهند، اما در علم اندازه گیری های واقعی بهتر است. دکتر کیپینگ دریافته، اگر یک سیاره در حال عبور چنان قمر بزرگی داشته باشد که بتوانیم آن را ببینیم ( بتواند نور ستاره را مسدود کند)، در آن صورت این منظومه سیاره – قمر- ستاره می تواند طوری اندازه گیری شود که به ما اجازه دهد تا بزرگی و حجم هر سه را محاسبه کنیم. اگر در یک مورد قمری وجود نداشته باشد، در آن صورت کل این عمل غیر ممکن می باشد. نبود قمر به معنی این است که ما نمی توانیم چگالی سیاره را دقیق محاسبه کنیم، بنابرین کل پروسه با مانع روبرو می شود.کیپینگ می گوید: "اساسا ما مدار سیاره به دور ستاره و مدار قمر به دور سیاره را اندازه گیری می کنیم. سپس از طریق قوانین حرکت کپلر می توانیم جرم ستاره را محاسبه کنیم". این پروسه آنچنان هم ساده نیست و نیازمند چندین گام متوالی می باشد. با اندازه گیری چگونگی مسدود شدن نور ستاره در زمان عبور سیاره و قمر آن، اخترشناسان سه عدد یا مسئله کلیدی را متوجه می شوند: 1) دوره گردش مداری قمر و سیاره. 2) اندازه مدار نسبت به ستاره. 3) اندازه سیاره و قمر نسبت به ستاره. با وارد نمودن این اعداد به قانون سوم کپلر می توان چگالی ستاره و سیاره را به دست آورد. چنانچه می دانید چگالی در واقع جرمی مشخص در یک حجم معین است، بنابراین چگالی یک سیاره اندازه و جرم آن سیاره را به دست ما می دهد. در نهایت، اخترشناسان تکان های ستاره را که در اثر کشش گراشنی سیاره به وجود می آید و به نام سرعت شعاعی یاد می شود، اندازه می گیرند. با ترکیب سرعت یا گردش اندازه گیری شده و جرم مربوطه اخترشناسان می توانند جرم ستاره را بطور مستقیم محاسبه کنند. کیپینگ می گوید: " اگر در یک مورد قمری وجود نداشته باشد، در آن صورت کل این عمل غیر ممکن می باشد. نبود قمر به معنی این است که ما نمی توانیم چگالی سیاره را دقیق محاسبه کنیم، بنابرین کل پروسه با مانع روبرو می شود."کیپینگ تا حال این روش را در عمل پیاده نکرده، زیرا هیچ ستاره ای که دارای سیاره و سیاره آن قمر داشته باشد، کشف نشده است. اما تلسکوپ فضایی کپلر ناسا می تواند چندین منظومه نامبرده را کشف کند و بعد از کشف می توان روش آقای کیپینگ را برای وزن نمودن ستاره ها بکار برد. یونس بخشیبه نقل از: parssky.comتنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 328]