واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مخاطب شناسی اخبار
یكی از مهمترین كاركردهای تلویزیون بدون شك، بخش خبری این رسانه است و لذت شنیدن اخبار بدون شك كمتر از تماشای فیلم و سریال نیست بویژه زمانی كه مخاطب، اخبار مرتبط با موقعیت شغلی، تحصیلی خود را دنبال میكند یا یك اتفاق مهم سیاسی ـ اجتماعی كه به منافع عموم مردم ارتباط دارد یا زمانی كه مثلا یك افتخار ملی در حوزه ورزش، فرهنگ و سیاست نصیب كشور ما میشود، اخبار تلویزیون جذابیت بیشتری پیدا میكند و مخاطبان آن افزایش مییابد. مخاطبان اخبار را میتوان به چند گروه و دسته تقسیم كرد. بخشی از مخاطبان كه صاحب مسوولیت و تعهد در یكی از پستهای مدیریتی كشور هستند بویژه سیاستمداران و دیپلماتها كه یكی از برنامههای روزانه آنها پیگیری اخبار و رخدادهای داخلی و خارجی است.این دسته از مخاطبان چه بسا خود منبع خبر بوده و بسیاری از اخبار تولید شده به حوزه مدیریتی آنها مربوط میشود. از نگاهی دیگر میتوان این افراد و اشخاص تحصیلكرده را جزو مخاطبان خاص و نخبهای دانست كه با خودآگاهی بیشتری به شنیدن اخبار مینشینند. گروه دیگری كه شاید طیف بیشتری از مخاطبان اخبار را شامل شوند، افرادی هستند كه بیشتر آنها را كارمندان دولت و بازاریان تشكیل میدهند كه بیش از هر برنامه دیگری به تماشای اخبار علاقه دارند. اگر بخواهیم جنسیت را معیار این تقسیمبندی قرار دهیم معمولا مردان بیش از زنان به شنیدن اخبار گرایش دارند و زنان بیشتر ترجیح میدهند كه فیلم و سریالهای تلویزیونی و برنامههای آموزشی را تماشا كنند؛ البته این یك قاعد كلی نیست و هستند خانمهای خانهداری كه به اخبارهم علاقه دارند، اما تجربه نشان داده است كه زنان شاغل بویژه زنان كارمند، بیشتر مخاطب بخشهای خبری هستند تا مثلا دختران جوان یا زنان خانهدار. قطعا پخش خبر درباره حقوق كارمندان، تعطیلات مناسبتی یا تسهیلاتی كه دولت برای كارمندان خود قائل است برای یك زن كارمند جذابیت بیشتری دارد تا یك زن خانهدار. واقعیت این است كه مخاطبان اخبار را نمیتوان بر اساس ساختار كلی بخش خبری تقسیمبندی كرد و در اینجا نوع خبر و محتوا و مضمون آن است كه مخاطبان این بخش را شكل میدهد. مثلا جوانان بخصوص پسران به اخبار ورزشی و هنری و فرهنگی علاقه بیشتری دارند یا بازاریان به اخبار مربوط به قیمت سكه و طلا یا فراز و نشیب بورس یا آخرین قوانین چك، سفته و قیمت و سهمیه بنزین. دانشآموزان هم به اخبار مرتبط به مدارس، تغییر كتابهای درسی یا اخبار مربوط به كنكور و آزمون سراسری و امثالهم. در این تقسیمبندی میتوان عوامل و متغیرهای دیگری را هم اضافه كرد مثلا قومیت و نژاد یك عامل پسزمینهای و موثر است كه موجب میشود، مثلا فردی از استان شیراز از شنیدن اخبار مربوط به استان و شهر خود بیشتر لذت ببرد و آن را دنبال كند.به عبارت دیگر اخبار را با توجه به دامنه درگیری و مرتبط بودن آن با اقشار مختلف اجتماعی میتوان به انواع و اقسام مختلفی تقسیم كرد. مثلا اخبار مربوط به سهام عدالت، سهمیهبندی یارانهها كه به مسائل و منافع عمومی جامعه وابسته هستند، همواره مخاطبان زیادی داشته و تفسیر این جنس اخبار نه فقط در بخش گزارش خبری یا تفسیر خبر كه در محافل خانوادگی و اماكن عمومی هم گسترش مییابد و بازتفسیر و بازتولید میشود.به همین دلیل كسانی كه شغل آنها به گونهای است كه با عموم مردم و در واقع افكار عمومی سروكار دارند بیشتر شنونده اخبار هستند. مخاطبان اخبار را میتوان به چند گروه و دسته تقسیم كرد. بخشی از مخاطبان كه صاحب مسوولیت و تعهد در یكی از پستهای مدیریتی كشور هستند بویژه سیاستمداران و دیپلماتها كه یكی از برنامههای روزانه آنها پیگیری اخبار و رخدادهای داخلی و خارجی است. مثلا توجه كنید به رانندگان تاكسی كه اكثر اوقات رادیوی اتومبیل آنها روشن است و از این موج به آن موج میروند تا بتوانند جدیدترین اخبار را رصد كنند. یكی از اصطلاحاتی كه از قدیم درباره رادیو و تلویزیون بزرگترهای ما به كار میبردند این بود كه اخبار را گوش كنیم، ببینیم دنیا دست كیست؟ تمایل به دیدن و شنیدن اخبار صرفا به دلیل نوع رخدادها و حوادث و جذابیتهای خبری آن نیست. پیگیری اخبار از حیث روانشناختی به نوعی احساس خودآگاهی به مخاطب میدهد كه در عین لذت بخش بودن، اقناع كننده هم هست.نظام طبقاتی مخاطبان را هم باید در این جریانشناسی لحاظ كرد. مثلا برای طبقات كم درآمد و فقیر اخبار مربوط به سهمیهبندی بنزین یا نوسان قیمت اتومبیل چندان جذاب نیست، ولی از سوی دیگر اخبار مربوط به اجارهبهای خانه یا اعلام بن خواربار و... اهمیت زیادی داشته باشد.در واقع اخبار متناسب با نوع مخاطب و خاستگاه طبقاتی و اجتماعی او ارزشگذاری میشود و هر مخاطبی اخبار مرتبط با زندگی خود را دنبال میكند.اگرچه خود رسانهها و تهیهكنندگان و گویندگان اخبار با استفاده از تمهیدات و تكنیكهای خبری برخی از رویدادها را برجستهتر و پررنگتر میكنند تا توجه مخاطب را به این اخبار بیشتر كنند، اما در نهایت دروازهبان اصلی اخبار مخاطبانی هستند كه به برخی از اخبار توجه بیشتری نشان میدهند و ارزش آنها را بیشتر میكنند؛ البته بخشی از ارزش خبر به تاثیرات اجتماعی و دامنه آن برمیگردد و این كه یك خبر چند درصد از افراد جامعه را دربرگرفته و شامل میشود.در این میان برخی اخبار مثل اخبار آب و هوا یا تعطیلات رسمی همیشه و برای هم واجد اهمیت و جذابیت است. اساسا اخبار به این خاطر اهمیت دارد كه مردم بسیاری از برنامههای زندگی خود را با آن هماهنگ میكنند.
كمترین مثال آن كه از قدیم رسم بوده تنظیم ساعت شخصی با ساعت پخش اخبار باشد. خبر همچون یك سریال یا فیلم سینمایی صرفا برای تامین سرگرمی و اغنای اوقات فراغت نیست، بلكه به شكل مستقیم و غیرمستقیم با زندگی روزمره و آتی كل مخاطبان خود ارتباط دارد، لذا گزافه نیست اگر بگوییم هیج برنامه تلویزیونی به اندازه اخبار، مخاطب ندارد.سید رضا صائمی - جامجمتنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]