واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جمله اسمیه، مبتدا و خبر
اهداف درس:1- آشنایی با جمله اسمیه2- آشنایی با مبتدا و خبر و اعراب آن ها3- معرفی انواع خبر و اعراب آن ها جمله اسمیه چیست؟جمله اسمیه جمله ای است که با اسم شروع شده و از دو رکن اصلی « مبتدا » و « خبر » تشکیل می شود. امّا مبتدا و خبر:مبتدا اسمی است که در ابتدای جمله اسمیه واقع شده و مرفوع می باشد.مانند : العلمُ مفیدٌکلمه یا کلماتی که بعد از مبتدا می آید تا معنای مبتدا را کامل کند، خبر می گویند که مرفوع می باشد. مانند: العلمُ نافعٌ توجه کنید راه تشخیص خبر در جمله ، دقت در معنای جمله است و باید کلمه ای را به عنوان خبر در نظر بگیریم که کامل کننده معنای مبتدا باشد . نکته : مبتدا به دو شکل در جمله ظاهر می شود : 1- مبتدای صریح : مانند آنچه تاکنون گفتیم : الله واحدً2- مبتدای مؤول به صریح* مانند : « أن تصوموا خیرٌ لکم »* مؤول به صریح یعنی به جای آوردن یک اسم در جمله، « أن ناصبه » + فعل جایگزین شود یعنی:«أن تصوموا » تأویل به مصور می رود و صیغه این فعل به صورت ضمیر به مصدر می چسبد: «صیامُکُم » که به عنوان مبتدا در جمله در نظر می گیریم. مبتدا معمولاً در ابتدای 1-جمله ابتدائیه2- جمله حالیه: « سِرتُ و القمرُ فی کبد السّماء »3- جمله تعیه: رأیتُ شیخاً مجلسُهُ مَهیب »4- جمله خبریه: « الظلمُ مرتعُهُ وخیم » 5- درصد رصله موصول: «زار فی الذی أبوه خطیب» قرار می گیرد. * جمله ابتدائیه همان جمله اسمیه است مثل : « القناعةُ غنیً » نکته : اصل در مبتدا این است که معرفه باشد و اصل در خبر ، نکره بودن آن است. تمرین : مبتدا در آیات و احادیث زیر ببینید:1- الامام علی (ع): العفافُ زینةُ الفَقرُ و الشّکرُ زینةُ الغنی2- القرآن الکریم: و أن تَصَدَّقوا خیرٌ لکم إن کنتُم تعلمون3- هذا هو الخطیبُ الذی کلامُه یسحرُ الألباب و امُا انواع خبر: خبر به یکی از سه صورت زیر می آید: مفرد : الطالبُ ناجحٌ جمله فعلیه : الطالبُ یجتهد شبه جمله : الطالب فی المدرسة لازم به ذکر است منظور از مفرد بودن، این نیست که به صیغه مفرد ظاهر شود بلکه منظور این است که فعل و یا شبه جمله نباشد، لذا چنانچه به صیغه مثنی و یا جمع نیز باشد، خبر مفرد محسوب می شود مثل، الطالبان نظیفان / الطلّاب نظیفون و باید دقت کرد که تنها خبر مفرد است که باید از لحاظ مفرد، مثنی و جمع بودن / مذکر و مؤنث بودن تابع مبتدا باشد.خبر مرفوع است امّا همان طور که دیدیم این اعراب تنها در خبر مفرد ظاهر می شود اما چون در فعل و جار و مجرور نمی تواند ظاهر شود، اعراب آن رامحلی در نظر می گیریم یعنی جمله فعلیه و شبه جمله محلاً مرفوع می شوند.و اکنون انواع خبر را در جملات زیر ببینید:1- خیرٌ حلیةٍ الأدبِ (خبر مفرد)2- المؤمن یحسن أخلاقَه (جمله فعلیه)3- الخبر علی ثلاثة أقسامٍ : مفرد ، جمله فعلیه ، شبه جمله (شبه جمله) گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزادهتنظیم: سمیرا بادامستانی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1438]