واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، روسيه به عنوان يكي از قدرت هاي بزرگ آسيا - اروپا در عرصه هاي مختلف اميدهاي فراواني براي رشد و بالندگي سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي در سال هاي آينده بسته و مي خواهد از وجود اين سازمان منطقه اي به عنوان سكويي براي جهش در معادلات جهاني استفاده كنند. سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي، سازماني بين دولتي است كه در سال 2001 و به منظور ارتقاي سطح همكاري هاي مؤثر و رفع اختلافات مرزي بين كشورهاي قزاقستان، قرقيزستان، چين، روسيه، تاجيكستان و ازبكستان تشكيل شد و در سال هاي اخير مغولستان، پاكستان، هند و ايران نيز به عنوان اعضاي ناظر اين سازمان، به آن ملحق شده اند. هر چند به عقيده بسياري ازكارشناسان، شكل گيري سازمان همكاري هاي شانگهاي به عنوان بستري براي هم افزايي توانمندي كشورهاي عضو آن در چتر حمايتي روسيه به خودي خود حايز اهميت است، ولي پوشيده نيست كه مسكو براي به دست گرفتن رهبري اين سازمان نوپا برنامه هاي گسترده اي را تدارك ديده است. هر چند روسيه براي در دست گرفتن رهبري سازمان همكاري هاي شانگهاي با رقيب قدري به نام چين مواجه است، ولي از آنجا كه مسكو در منطقه آسياي ميانه به عنوان نقطه ثقل سازمان شانگهاي منافع درازمدتي دارد، مقام هاي كرملين سعي مي كنند به هر نحوي از مزيت هاي نسبي اقتصادي، امنيتي و فرهنگي منطقه منتفع شوند. بر همين اساس روسيه تمام تلاش خود را به كار مي گيرد كه ثبات سياسي كشورهاي منطقه آسياي ميانه را به هر شكل ممكن حفظ كند كه ابتر ماندن انقلاب هاي رنگي سازماندهي شده از سوي غرب در برخي از كشورهاي اين منطقه از جمله قرقيزستان نيز دليلي بر اين ادعا است. هر چند روسيه از منظر اقتصادي نگاه ويژه اي به كشورهاي عضو سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي دارد، ولي واقعيت اين است كه كاركردهاي امنيتي اين ساختار منطقه اي بر خلاف اسم آن بيشتر از رويكردهاي اقتصادي است . از اين بعد، روسيه كه بازي با سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) را در مرزهاي غربي خود به دليل برافتادن پيمان ورشو به عنوان عامل بازدارنده ناتو در دوران جنگ سرد باخته است، در مقطع كنوني تلاش مي كند كه با تقويت سازمان همكاري هاي شانگهاي از نفوذ غربي ها به سركردگي آمريكا در مرزهاي جنوبي و شرقي خود جلوگيري كند. نكته جالب اينكه روسيه در اين زمينه با چين همسو بوده و دو كشور براي ايجاد محدوده بسته اي به نام اعضاي سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي به عنوان سپر حمايتي از مرزهاي خود در برابر دست اندازي هاي غرب اتفاق نظر دارند. كارشناسان مسايل سياسي بر اين باورند كه روسيه مايل است با كمك به رشد و بالندگي سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي، حيات خلوت به جاي مانده از دوران شوروي سابق را در منطقه آسياي ميانه حفظ كرده و در سايه همكاري تنگاتنگ با چين سد محكمي در مقابل زياده خواهي هاي غرب ايجاد كند. البته برخي از تحليلگران مسايل بين الملل نيز تاكيد روسيه بر امنيتي بودن ماهيت سازمان همكاري هاي شانگهاي را پوششي براي نيات بلندپروازانه اين كشور مي دانند و بر اين باورند كه مسكو به شكلي پسامدرن و به شيوه غرب به دنبال تقويت نفوذ خود در آسياي ميانه مي باشد. از سوي ديگر به نظر مي رسد كه روسيه در قامت ميراث دار شوروي سابق به سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي به عنوان بستري براي تحقق ايده هاي معارضه جويانه خود در مقابل سيستم سرمايه داري جهاني به رهبري آمريكا و تهديدات ناشي از يكجانبه گرايي واشنگتن به عنوان طلايه دار رويكردهاي توسعه طلبانه غرب به شرق نگاه مي كند. در واقع مي توان تلاش روسيه براي محكم كردن جاي پاي خود در سازمان همكاري هاي شانگهاي را از سه منظر امنيتي ، اقتصادي و فرهنگي تحليل كرد. از ديد كارشناسان امر، روسيه از بعد امنيتي مي تواند با ايفاي نقش پيشرو در اين سازمان منطقه اي، هزينه هاي سياسي و اقتصادي خود را در تقابل با غرب از طريق همسو كردن منافع خود با ديگر اعضاي سازمان كاهش دهد. همچنين توانايي امنيتي روسيه در صورتي كه بتواند عنوان رهبري سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي را از چين به عنوان رقيب قدرتمند خود بربايد، در رويارويي با تهديدات خارجي برآمده از گسترش ناتو به شرق افزايش چشمگيري مي يابد. شايد همين مساله موجب شده كه آگاهان سياسي در سال هاي اخير از چرخش سياسي روسيه از غرب به شرق صحبت به ميان آورند كه گوياي عمق شناخت مقام هاي مسكو از توانمندي هاي بي بديل همسايه هاي شرقي و جنوب شرقي خود در مقايسه با فرصت هاي اشباع شده شرق اروپا مي باشد كه روزگاري عرصه تاخت و تاز سرزمين شوراها در مقابل غرب محسوب مي شد. تلاش براي قبضه كردن مديريت سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي از منظر اقتصادي نيز از اين رو براي مسكو اهميت دارد كه روسيه در صورت تحقق چنين امري به يك بازار حدود دو ميليارد نفري دسترسي مي يابد كه بسيار وسيع تر از بازار كشور هاي همسود مي باشد. به بيان ديگر، بازار بكر و دست نخورده كشورهاي عضو سازمان همكاريهاي شانگهاي از دو بعد تامين نيازهاي رو به رشد بازار مصرف داخلي روسيه و نيز برخورداري از توانمندي هاي بالاي واردات محصولات روسيه در بخش هاي داراي مزيت هاي نسبي اين كشور مانند انرژي و تسليحات و تجهيزات نظامي براي كرملين قابل تامل و توجه است. با توجه به اينكه چهار پنجم از كشورهاي عضو سازمان همكاريهاي اقتصادي شانگهاي را روسيه و جمهوري هاي جدا شده از اتحاد جماهير شوروي سابق تشكيل مي دهد، مسكو از نقطه نظر فرهنگي نيز به توانمندي هاي بالقوه اين سازمان اميدهاي فراواني بسته است. مي توان گفت كه روسيه به دليل از دست دادن پايگاه فرهنگي و علمي خود در كشورهاي اقماري شوروي سابق در زمان جنگ سرد، مي خواهد كه با محكم كردن جاي پاي خود در سازمان همكاري هاي شانگهاي از تكرار چنين حادثه اي در جمهوري هاي آسياي ميانه جلوگيري كند. شايد مصداق بارز توانمندي علمي-فرهنگي سازمان همكاري هاي شانگهاي را بتوان در رواج زبان روسي در جمهوري هاي آسياي ميانه به عنوان زبان غالب طبقات بالاي جوامع آنها و وابستگي شديد علمي آنها به دانشگاه ها و مراكز علمي روسيه مشاهده كرد؛ مزيني كه روسيه نه تنها نمي خواهد از دست بدهد، بلكه به دنبال تقويت آن است. در نهايت مي توان گفت كه روسيه برنامه هاي ميان و بلندمدت زيادي براي بهره گيري از توانمندي هاي سازمان همكاري هاي اقتصادي شانگهاي و در دست گرفتن مديريت و رهبري اين ساختار منطقه اي نوپا براي تثبيت جايگاه خود در سطوح منطقه اي و جهاني دارد كه بهترين گواه آن نيز رفتار محتاطانه و همراه با دافعه مسكو در قبال درخواست عضويت دايمي اعضاي ناظر اين سازمان مانند ايران است. اروپام/518**1368
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 421]