واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - مجید مداح اقتصاد پنهان یا اقتصاد غیررسمی مجموعه فعالیتهای اقتصادی یا مبادلاتی را دربرمیگیرد که در بازار رسمی انجام نمیشود. دلیل آن به محدودیتهای قانونی یا شرعی مربوط میشود که برای مبادله برخی کالاها در بازار رسمی وجود دارد. بهعنوان مثال تولید، خرید و فروش موادمخدر یا خوراکیهای حرام در ایران خلاف مقررات بوده و بر این اساس در اقتصاد پنهان انجام میشود. البته باید توجه داشت که ابعاد اقتصاد پنهان موارد دیگری را هم دربر میگیرد که از آن جمله به فعالیتهایی میتوان اشاره کرد که در اصل فعالیت قانونی است، اما در مراحل بعدی مثل خرید و فروش کالا قواعد رسمی نقض میشود. ازجمله مصادیق آن به رعایتنکردن استانداردها، فرار از پرداخت مالیات یا رشوه میتوان اشاره کرد. ویژگی مشترک همه اجزای آن این است که اول این که در آنها کار غیرقانونی انجام میشود، دوم این که به دور از چشم مقامات دولتی انجام میشود، چون انجام آن در بازار رسمی ممنوع است و کشف آن مجازاتهای مقرر در قانون را به همراه دارد. ماهیت پنهان معاملات اقتصاد پنهان موجب میشود تا اطلاعات درستی از آن در دست نباشد و بیشتر از روشهای غیرمستقیم برای برآورد آن استفاده شود. در کشور ما هم مصادیقی از اقتصاد پنهان وجود دارد، مثل مبادله کالاهای قاچاق یا تولیدات غیرقانونی که برای آنها مالیاتی پرداخت نمیشود. اطلاعات موجود در مورد حجم اجزای اقتصاد اقتصاد پنهان به گزارشهای موردی مقامات رسمی بازمیگردد؛ بهعنوان مثال چندی پیش مدیرعامل شرکت دخانیات ایران اعلام کرد از 62 میلیارد نخ سیگار مصرفی در ایران در سال 88 حدود 18میلیارد نخ آن بهصورت قاچاق وارد کشور شده است. این آمار بدان معنی است که حدود 30 درصد از بازار مصرفی سیگار به قاچاق اختصاص دارد و این رقم کمی نیست. در مثال دیگر به کالاهای قاچاق که بهصورت غیرمجاز از چین وارد کشور میشود، میتوان اشاره کرد، به گفته رئیس اتاق ایران و چین 80 تا 90درصد کالاهای بیکیفیت که از چین وارد کشورمان میشود، بهصورت غیرمجاز و قاچاق است. یکی از مهمترین علل قاچاق موانع گمرکی و محدودیتهایی است که در زمینه واردات کالا وجود دارد. این محدودیتها موجب شدهاند قاچاق کالا از یک حاشیه سود برخوردار باشند، بهطوریکه باوجود آنکه قاچاقچیان با خطر دستگیری و مجازات مواجهاند، باز هم مبادرت به قاچاق کالا میکنند. در این رابطه در میان کشورهای عضو تجارت جهانی و اعضای ناظر آن، ایران ازجمله کشورهایی است که متوسط نرخ تعرفه وارداتی در آن بالاست. یا مشکل بزرگی که در زمینه واردات قانونی به کشور وجود دارد این است که واردکنندگان کالا برای ورود و ترخیص برخی کالاها باید از بیش از سازمان مجوز بگیرند یا گاهی بیش بین 15 تا 20 روز طول میکشد که موسسه استاندارد درمورد استاندارد بودن یا نبودن یک کالای وارداتی اظهارنظر کند. واضح است که این موارد هزینههایی برای واردکنندگان دارد که باعث میشود تا کالای خود را بهطور غیرقانونی و از طریق قاچاقچیان به کشور وارد کنند. البته در سالهای اخیر اقدامهایی ازسوی دولت برای آسانسازی واردات انجام شده، یا دستاندرکاران ستاد مبارزه با قاچاق و نیروی انتظامی بهدنبال پرهزینه کردن مبادلات قاچاق بودهاند که این کار باید تداوم یابد. البته اقتصاد زیرزمینی در همه کشورها وجود دارد چون به هر حال کشورها متناسب با شرایط اقتصادی خود مقرراتی را وضع میکنند که تخطی از آن در چارچوب اقتصاد پنهان قرار میگیرد. نکته مهم این است که حجم آن در برخی کشورها بیشتر است که این نگرانکننده است. اولین راه حل برای کاهش فعالیتهای اقتصاد پنهان شفافیت اقتصادی و کاهش سهم دولت در اقتصاد و رقابتی شدن فعالیتهای اقتصادی است. که در این زمینه حرکتهایی در کشور شروع شده، مثلا یکی از آثار مثبت اجرای سیاست هدفمندی یارانهها که باعث واقعیتر شدن قیمت برخی کالاها مثل مواد سوختی شد، این است که حاشیه سود صادرات بنزین یا گازوییل قاچاق به خارج کم خواهد شد که منافع آن بهجای این که در اختیار مصرفکنندگان خارجی قرار گیرد به هموطنان خودمان بازمیگردد؛ چون دولت میتواند از محل منابع حاصل از افزایش قیمت بنزین اقدام به توسعه زیرساختهای اقتصادی مانند جادهها و بزرگراهها کند. راهحل بعدی کاهش موانع گمرکی و هدفمند کردن تعرفههای وارداتی است به نحوی که حاشیه سود قاچاقچیان کاهش یابد، مثلا زمان واردات قانونی از طریق کاهش موارد اخذ مجوز توسط واردکنندگان یا زمان بازرسیها کاهش یابد چه اشکالی دارد به جای آن که واردکنندگان حداقل 15 روز معطل بمانند تا کالاهای شان از طرف موسسه استاندارد مورد بررسی قرار گیرد، نمایندگان موسسه استاندارد در مبادی ورودی کشور مستقر شوند و ظرف حداکثر دو روز درمورد استاندارد بودن یا نبودن کالای وارداتی اظهارنظر کنند. اقدام دیگر کنترلهایی است که از سوی نیروی انتظامی و مراجع ذیربط میتواند انجام شود. *رئیس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه سمنان /32
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 369]