واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
جامعالازهر و گذري بر تاريخچه آن اشارهفصلنامه «نهج الاسلام» يکي از نشريات ارزشمند کشور سوريه است؛ ارزشمند به اين جهت که به مسائل اسلامي و فکري ميپردازد و در ميان غوغاي مطبوعات و تب ژورناليسم در منطقه و جهان دميست و غنيمتي. اين فصلنامه از سوي وزارت اوقاف و امور خيريه سوريه منتشر ميشود و شخص وزير اوقاف سردبيري آن را بر عهده دارد.ميراث جاويدان، براي آشنايي بيشتر با اين فصلنامه موضوعي کوتاهي را از آخرين شماره آن برگزيده و منتشر ميکند.جامع الازهر و گذري بر تاريخچه آنجامعالازهر و جامعهالازهر، خانه علم و حکمت است. مسجدالازهر، نخستين مسجد شهر قاهره است و اولين مدرسهايست که در آن علوم ديني تدريس شده است. اين مسجد و مدرسه، در سال 309 هجري قمري به فرمان «المعزلديناللّه» خليفه فاطمي و به دست «جوهرصقلي» فرمانده قشون او ساخته شد. ساختمان اين مسجد که در آن زمان در جنوب شرقي شهر قاهره و در نزديکي «کاخ بزرگ» قرار داشت، دو سال طول کشيد. و نخستينبار، مسلمانان در هفتم ماه رمضان 361 هجري در آن نماز جمعه برپا کردند. خليفه فاطمي، با ساختن اين مسجد برآن بود تا هم جايي براي برگزاري مهمترين ستون دين ـ که نماز است ـ فراهم شود و مسلمانان براي بحث در امور ديني و اجتماعي خود جايي را داشته باشند و از جهتي هم مسجد رسمي حکومت فاطميها در محل استقرار جديد آنان باشد.رايجترين روايت درباره وجه تسميه اين مسجد به الازهر اين است که آن را به نام حضرت زهرا سلاماللّهعليها ناميدهاند.الازهر در دوران العزيزباللّه خليفه فاطمي از شکل يک مسجد براي انجام عبادت و شعائر اسلامي بيرون آمد و به مدرسهاي براي تدريس علوم ديني، زبان، منطق، طب، رياضيات و فلک مبدل گرديد. در آن زمان، مسجدالازهر از دو بخش تشکيل شدهبود: يک صحن و يک ساختمان. ساختمان مسجد نيز به دو بخش تقسيم ميشد:1ـ بخش اول همانيست که جوهر صقلي آن را بنا کرد و داراي 76 ستون از مرمر سفيد است.2ـ بخش دوم، جايگاهيست که بعدها به دست عبدالرحمن کدخدا بنا گرديد و داراي 50 ستون مرمر است و در پشت محراب قديمي مسجد قرار گرفته است.در سال 400 هجري «الحاکم بأمر اللّه» مسجد الازهر را بازسازي کرد و بودجه کلاني را جهت پيشبرد امور آن و هزينه تحصيل طلاب بدان اختصاص داد. اين خليفه، همچنين کتابهاي موجود در کتابخانه دارالحکمه را به کتابخانه الازهر انتقال داد و خلفاي بعد از او نيز همواره براي اعتلاي اين مدرسه ديني کوشش ميکردند.با گذشت زمان تعداد طالبان علم اين مدرسه فزوني گرفت و به تدريج ساختمانهايي به آن افزوده شد تا پاسخگوي نيازهاي مختلف طلاب گردد.مسجد الازهر در مراحل مختلف عمر طولاني خود، شاهد رويدادها و دگرگونيها و اصلاحات مختلف بوده است. براي نمونه در دوره ايوبيان توجه و رسيدگي به آن کم شد و حدود يکصدسال نيز نمازجمعه در آن متروک گرديد. در سال 702 هجري بر اثر زمينلرزهاي که شهر قاهره را لرزاند، مسجد الازهر، نياز به ترميم پيدا کرد و بوسيله حکومت وقت مصر اين کار انجام گرديد.مراجع تاريخي تأکيد ميکنند که آنچه امروز بنام مسجد الازهر معروف است، با مسجد اصلي، از نظر معماري تفاوت دارد و تغييرات زيادي در درون و بيرون ساختمان آن احداث شده است.ساختماني که امروز وجود دارد، بسيار وسيع است و داراي ديوارهاي قلعهمانند و تعداد هشت دروازه است. در بالاي اين ديوارها و دروازهها پنج گلدسته و سه گنبد بينظير به چشم ميخورد. حرمالازهر داراي دو شبستان، يکي بزرگ و قديميست و ديگري همان است که در سال 1167 هجري قمري ساخته شد. سقف شبستانها از چوب و داراي استحکام فراوان است.ناگفته نماند که جامعالازهر تاکنون در قيامهاي ملي و ميهني نقش بزرگي ايفا کرده است. براي مثال قيام عليه فرانسويها که قاهره را اشغال کرده بودند، از همين مسجد آغاز گرديد و قيام عليه انگليسيها به هنگام حمله «فريزر» و نيز انقلاب سال 1919 ميلادي در مصر از همين نقطه به جاهاي ديگر سرايت کرد.از جهتي، جامعالازهر شخصيتهاي بزرگ فراواني بخود ديده که در اين مکان مدتها به تحصيل اشتغال داشته و از آنجا فارغالتحصيل شدهاند. از جمله اين دانشمندان و انديشمندان «ابنخلدون» «مقريزي»، «عسقلاني»، «سخاوي»، «سيوطي» و در روزگار اخير شخصيتهاي مانند «سعد زغلول»، «محمد عبده» «طه حسين» بودهاند.جامعالازهر، در حال حاضر داراي هيأتهاي مختلف نظارت و ارشاد و برنامهريزي در امور مختلفه اسلامي است و هماکنون علاوه بر 42 دانشکده آن در قاهره و استانهاي ديگر مصر، داراي 17 مرکز علمي براي پژوهش در تخصصهاي مختلف است.منبع: ميراث جاويدان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1160]