محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832970345
نگاه استراتژيک به ترويج نقش توسعهاي وقف
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نگاه استراتژيک به ترويج نقش توسعهاي وقف نويسنده: جليل قنواتي، عبدالمحسن محمد العثمان نقش وقف در توسعهاين تحقيق با عنوان «نگاه استراتژيک به ترويج نقش توسعه اي وقف» در پاسخ به تصميم اتخاذ شده توسط اعضاي هيئت اجرايي وزيران اوقاف و امور اسلامي کشورهاي اسلامي در نشست دوم در 17 ربيع الثاني 1416 هجري در جده مطابق با 12 سپتامبر 1995، انجام شده است.اهميت نقش وقف در توسعه ي جوامع اسلامي در تاريخ معاصر مسائلي را به دنبال دارد که مهمترين آنها عبارتند از: - شدت نياز به احياي توازن فکري بين ارزشهاي معنوي و مادي که امروزه در زندگي بشر مشاهده نمي شود.- تشديد نياز به فعاليت تکميل سازي اقدامات حکومتي و خصوصي در تحقق اهداف توسعه؛- بهره برداري از نظام توسعه اي وقف به دليل اين ويژگي که مي تواند شامل تمام نيازهاي افراد جامعه باشد؛- مشارکت عمده ي وقف در تکامل ساختار نهادي جامعه از طريق حمايت از بخش هاي خصوصي.با توجه به اين مطالب شايسته است که جنبه هاي مختلف نقش وقف در توسعه را از طريق مبادي فلسفي توسعه از ديدگاه اسلام و آگاهي از مفهوم توسعه نيافتگي و ديدگاه اسلام در مورد آن تبيين کنيم:خلاصه ي مبادي فلسفي توسعه از ديدگاه اسلامي عبارتند از:- امر خداوند به جانشيني بشر در زمين. انسانها مکلف به آبادکردن زمين هستند و ما بر اين امر، توسعه اطلاق مي کنيم؛- ترغيب اسلام به استفاده ي بهينه از امکانات انساني و طبيعي ممکن الوصول و جلوگيري از از بين رفتن آنها؛- جلوگيري از تجاوز از موازيني که توسعه بر محور آن موازين مي چرخد؛- توسعه ي واقعي درصدد حفظ توازن بين ارزش هاي اخلاقي و مادي است؛- انسان عنصر اساسي در توسعه ي مورد نظر اسلام و در عين حال هدف توسعه است؛ - در يک جامعه ي اسلامي توسعه بايد از همان جامعه با همه ي اعضا و نهادهايش سرچشمه گيرد؛- تأييد ديدگاه توسعه ي اسلامي که وجود تنوع و اختلاف بين اعضاي هر جامعه و به طور کلي بين جوامع را مي پذيرد.امروزه اين اتفاق وجود دارد که مفهوم توسعه نيافتگي در هر جامعه اي شامل اين پديده هاست:- مواجهه با روح عصر و مقتضيات زمان از طريق شيوه هايي که از فرهنگ داخلي جامعه سرچشمه مي گيرد؛- فروپاشي فکري در نتيجه ي افراطگرايي در حفظ سنت و مجذوب فرهنگ هاي ديگر شدن؛- اختلال در مفاهيم حيات سياسي به ويژه در ارتباط با مفاهيم حقوق و تعهدات؛- اختلال در نظم عمومي جامعه و در معرض خطرات و تهديدات رو به تزايد قرارگرفتن آن؛- فساد مديريتي در نهادهاي اجتماعي گوناگون؛- تفاوت بسيار در توزيع ثروت و درآمد در يک جامعه واحد، همراه با فقر رو به تزايد؛- توقف مکانيسم هاي حرکت اجتماعي که به هر کسي اجازه مي دهد براساس معيارهاي منصفانه به نخبگان بپيوندد؛- پايين بودن سطح آموزشي و الگوهاي بهداشتي و سلامتي و فقدان خدمات عمومي؛ - فقدان مفهوم بازآفريني ثمربخش و گسترش مفهوم زمان فراغت؛- کم توجهي به فرهنگ و علوم کاربردي؛- تفاوت بين دو طرف معادله ي اقتصادي يعني توليد و مصرف و داشتن مصرف بيش از توليد؛- فقدان تنوع در اقتصاد و گرايش به سوي تکيه بر بخش هاي خاص اقتصادي؛- عدم توازن در ساختار نيروي انساني برحسب سطوح و حرفه ها در بخش هاي مختلف؛- محدود کردن روابط تجاري خارجي به صادرات مواد اوليه و واردات تمام فرآورده ها و مصنوعات.با بررسي پديده هاي ياد شده، کشف مي کنيم که اسلام موضع مثبتي نسبت به همه ي اشکال توسعه نيافتگي دارد به اين معنا که آنها را رد کرده و حرکت به سوي پيشرفت و تمدن را از طريق ابزارها و نظامات شريعت که به اين منظور مقرر شده اند طلب مي کند.از ميان اين نهادهاي مهم، نظام وقف است که قابليت تطبيق و انعطاف آن به عنوان يک نظام توسعه ي مالي به اين نهاد قلمرو مانور وسيعي براي ايفاي نقش مورد نظر آن اعطا مي کند.وقف و توسعهي فکري و فرهنگي براي ايجاد يک تعادل معقول در توسعه ي فرهنگي بايد تعادل بين ابعاد ديناميکي و استاتيکي در حرکت فرهنگي حفظ شود، يعني توازن بين متغيرات و ثوابت در فرهنگ جامعه. سنت فرهنگي در مفهوم استاتيکي سنتي، ممکن است حرکت يک شخص يا جامعه را منع کند مگر اينکه اين سنت از طريق بررسي و مطالعه ي مشکلات غامض معاصر ايجاد شده باشد، يعني از طريق يک تلقي ديناميکي.نقش وقف در ترويج حرکت توسعه ي فرهنگي و فکري آن گونه که ديديم مي تواند به اين شرح باشد:- پشتيباني از مؤسسات فرهنگي و ديني که به مردم نزديک هستند؛- نوسازي ابزارهاي «دعوت» [تبليغ] و مهيا ساختن آنها براي مواجهه با نيازهاي آينده و راهنمايي رهبران فرهنگي و هنري و توسعه ي سيستم هايي که «داعيان» [مبلغان] را تربيت مي کند؛- پشتيباني مؤسسات تحقيقات علمي و مراکز مطالعات فکري؛- تأييد و پذيرش فعاليت هاي علمي که شيوه هاي جديد آينده شناسي (علم به آينده) را به کار مي گيرد و از آنها در توسعه ي شيوه هاي جديد اجتهاد استفاده مي کند.وقف و توسعهي آموزشياولويت هاي توسعه ي آموزشي در کشورهاي اسلامي متفاوتند، با وجود اين مي توانيم به نقش وقف در زمينه ي آموزشي نيز اشاره کنيم که در محورهاي عمده ذيل مطرح مي شود:- گسترش تلاشهاي آموزشي و دانشگاهي که به دنبال تنظيم چارچوب جديدي براي نظريه ي آموزشي اسلامي مطابق با اصول شريعت و نيازهاي زمان است؛- حمايت از مراکز و مراجع آموزشي درجهت توسعه ي برنامه ي آموزش عمومي به منظور مواجهه با نيازها براي رسيدن به اهداف آموزش اسلامي از جشم اندازي جديد؛- حمايت از نهادهاي ديني اختصاصي به منظور توسعه ي برنامه ي آموزشي و روش شناسي آنها براي مواجهه با نيازها در زمينه ي افزايش طرح هاي اسلامي معقول و جديد؛- حمايت از الگوهاي مناسب در توسعه ي تجارب آموزشي که درصدد اعمال نظريه ها و روش شناسي هاي آموزشي پيشرفته هستند؛- حمايت از تلاش هايي که به اسلامي کردن نظام آموزشي کمک مي کند و انجام اين مهم از طريق معيارهاي محيطي رقابتي موجود در خارج از مدرسه، معياري که ممکن است با اين نظام آموزشي سازگار يا متعارض باشد؛- حمايت از فعاليتهاي دانشگاهي که درصدد استفاده از علم آينده شناسي است و استفاده از اين دانش در جهت منافع جوامع اسلامي؛- فراهم ساختن زمينه ي حمايت اجتماعي، دانشگاهي و فرهنگي از مربيان و معلمان؛- توجه به طبقه هاي خاصي از دانش پژوهان مانند نيازمندان، مستعدان و معلولان؛- شرکت در برنامه هاي ريشه کني بي سوادي، آموزش قرآن و فرهنگي ديني؛- شرکت در توسعه ي بنيه ي زيربنايي مدارس و ديگر مؤسسات آموزشي.وقف و توسعهي اجتماعيبرجسته ترين جلوه هاي وقف در توسعه ي اجتماعي عبارتند از:- حمايت لازم از تحقيقات و مطالعات مربوط به جنبه هاي اجتماعي در انديشه ي اسلامي؛- توجه به برخي طبقات اجتماعي، مثل خانواده، زنان، جوانان، اطفال و افراد با نيازهاي خاص؛- وقف مي تواند نقش مهمي در کنترل و حل برخي مشکلات در زمينه ي ارزش هاي غير اسلامي ايفا کند؛- تهيه ي چارچوب سازماني و مالي مناسب براي توسعه ي جامعه محلي؛- وقف تجربه ي گران سنگي در زمينه ي يکپارچگي و استحکام اجتماعي است. تجربه اي که بايد نوسازي شده و متناسب با زمان گردد؛- وقف مي تواند در عادي سازي نقش مهم اقليت هاي غير مسلمان که درجوامع اسلامي زندگي مي کنند مؤثر باشد.وقف و توسعهي اقتصادياسلام ارزشهاي اخلاقي و فعاليت هاي اقتصادي را به يکديگر مرتبط مي کند (سوره ي يوسف و ديگر سوره هاي قرآن) ، بنابراين انتظار مي رود که نقش وقف اساسي، هم در توسعه ي انديشه ي اقتصادي و هم در توسعه ي اقتصادي داشته باشد. چنين نقشي را مي توان در اين محورها تبيين کرد:- حمايت لازم براي ترسيم نظريه ي اقتصادي اسلامي جديد؛- شرکت در ايجاد جوي مناسب براي توسعه ي نظام مالي کلي اسلام؛- تشويق به کارگيري ابزارهاي مالي اسلامي و ابزارهاي توسعه ي آن؛- توسعه نقش اندوخته هاي وقف به منظور بهره گيري از آن در اقتصاد ملي.نقش وقف و توسعهي سياسينقش وقف در توسعه ي سياسي نقش مؤثري است. البته اين نقش در تماس با خود فعاليت سياسي نيست بلکه وقف در رويه هاي سياسي و توسعه ي نظريه هاي سياسي مؤثر است. بنابراين نقش وقف را در توسعه ي سياسي در اين موارد مي توان بيان کرد:- تأکيد بر اصولي که اساس و مبناي معقولي براي حيات سياسي حقيقي است و اين مهم از طريق حمايت از تلاش هاي تحقيقاتي دانشگاهي که در ترسيم نظريه ي جديد سياسي اسلام مشارکت مي کنند، عملي مي شود؛- حمايت از تلاش هايي که آموزش سياسي معقول و سالم به نسل ها کمک مي کند و به جوانان فرصتي مي دهد که در طرح هاي وقف شرکت کنند، مضاف بر نقش وقف در حفظ توازن اجتماعي؛- نقش وقف در حفظ توازن و استحکام جامعه از طريق توجه به نيازمندان.وقف و توسعهي جامعهنقش وقف در توسعه ي جامعه تا مناطق مسکوني و سرزمين ها گسترش دارد و مي تواند به تحقق اين اهداف بينجامد:- حل مسائل مربوط به توسعه ي جامعه براساس شريعت؛- تقويت روح وفاداري ملي؛- ايجاد گروهي در هر منطقه ي مسکوني براي تقويت تلاش هاي مربوط به توسعه؛- گسترش تعاون و ارتباطات متقابل بين ساکنين يک منطقه؛- نشان دادن نيازهاي توسعه اي يک منطقه خاص از طريق کمک هايي که به وسيله ي ساکنين آن منطقه مي شود؛- ايجاد فرصت هاي شغلي براي ساکنين آن منطقه؛- تأکيد بر تنوع و توازن در زمينه هاي توسعه ي جامعه.وقف و توسعهي نهاديوقف در بعضي از ادوار دچار رکود بوده و کمتر در سازندگي جامعه نقش داشته است و تنها نقشي حاشيه اي پيدا کرد. اما به عنوان يک نظام براي فعاليت اجتماعي، وقف مي تواند به طور مؤثري در توسعه جامعه در موارد ذيل نقش ايفا کند:- اعمال نقش نهادي وقف مبتني بر مقررات، اعتبار و استانداردهاي حسابداري دقيق نسبت به شيوه ي اجرايي در جامعه ؛- حفظ توازن بين بخش هاي حکومتي، خصوصي و خيريه؛- ديدگاه استراتژيک واقف نسبت به وقف در زمان انشاي وقف؛- توجه ناظر وقف به اتقان شيوه ها و فنون برنامه ريزي کاربردي در زمينه ي صرف عوايد وقف در اهداف خاص براي رسيدن به بالاترين منفعت.وقف و توسعهي اداري و فقهي (شرعي)مي توان کساني را يافت که پول يا بخش مفيدي از عوايد مالي خيريه را براي اهداف توسعه ي اداري و فقهي ذيل وقف مي کنند:- حمايت از تحقيقات و مطالعات در زمينه ي مسائل بنيادي در امور فقهي و اداري؛- تقويت تلاش ها در جهت توسعه ي مفاهيم خدمت اجتماعي، مفاهيمي از چشم اندازي اسلامي همراه با نظام کاربردي آن؛- مشارکت در توسعه ي اداره ي محلي از طريق سازمانهاي توسعه اي در جامعه ي محلي.گرايش هاي جديد در توسعهي سرمايه گذاريهاي وقفانتظار مي رود نقش نهاد وقف در زمينه ي فعال کردن نقش توسعه اي آن مؤثر باشد، از اين رو انتظار اين است که دارايي هاي وقف شاهد رشد چشمگيري در نتيجه ي تمايل به وقف بيشتر در جهت اهداف اجتماعي باشد. با وجود اين ، بايد تذکر داد که سرمايه گذاري وقف هنوز هم شيوه ي سنتي را دنبال مي کند، اگر چه روح عصر موجود و رشد مورد انتظار در سرمايه ي وقف، شيوه هاي جديد سرمايه گذاري را طلب مي کند که مطابق با شريعت و پاسخگوي گرايشات سرمايه گذاري جديد باشد. بنابراين، ضروري است برخي از مسائل مهم مربوط به اين موضوع را بررسي کنيم. اما بررسي ها درباره ي روند ارزيابي وضعيت فعلي سرمايه گذاري وقف، نشان مي دهد، اين سرمايه گذاري اغلب با اين پديده ها ارتباط دارد:1. خلأ موجود در طرح استراتژيک سرمايه گذاري وقف و ناتواني تکنولوژي که در آن به کار مي رود؛2. خلأ بين قلمرو قانون گذاري اقتصادي و شرايط سرمايه گذاري وقف؛3. محدوديت مجاري سنتي و نظام سرمايه گذاري وقف؛4. سوءمديريت سرمايه گذاري وقف؛5. سهل انگاري در حفظ دارايي هاي وقف يا تعدي به آن در برخي موارد؛6. فقدان هماهنگي بين سازمان هاي سرمايه گذاري وقف؛7. ارزيابي نادرست دارايي هاي وقف.مطالب ياد شده ويژگي هاي اساسي وضعيت فعلي نظام سرمايه گذاري وقف را تشکيل مي دهد. اکنون بايد عناصر چارچوب اسلامي و استراتژيک حاکم بر رويه هاي سرمايه گذاري وقف را که از اين جهار محور تشکيل مي شود تبيين کنيم:1. چارچوب شرعي سرمايه گذاري وقفدر وقف مفاهيم بلندي وجود دارد که قبل از هر مفهومي، اين مفهوم قرار دارد که فعاليت وقف يک عمل عبادي است و پول به وسيله ي متصدي و متولي به طور امانت نگهداري مي شود.تمايل به ترويج نظام وقف و کار خير در جامعه به خودي خود تمايل به تأکيد بر ماهيت اسلامي هويت نهادي جامعه است.2. مسؤوليت در تداوم توسعه ي منابع سرمايه گذاري و توسعه ي دارايي هاي وقفياين امر از قابليت تغيير شرايط اقتصادي و ضرورت حفظ امانت واقف به وسيله ي متولي وقف ناشي مي شود.3. رعايت اصل «لا ضرر و لا ضرار» در سرمايه گذاري.به اين معنا که طرح ها سبب ورود زيان به اشخاص يا محيط نشود. همچنين از اموري که با شريعت سازگار نيست جلوگيري شود. 4. حفظ تعادل بين الگوهاي مالي و توسعه اي از يک طرف و پروژه هاي توسعه اي از طرف ديگر، در روند تصميم سازي در سرمايه گذاري دارايي هاي وقف.با توجه به فعاليت موجود وقف، ابعاد استراتژي سرمايه گذاري وقف را مي توان به اين نحو بيان کرد:اهداف استراتژيکي سرمايه گذاري وقفهدف استراتژيک بخش سرمايه گذاري وقف را با رعايت ويژگي هاي جامعه ي خاصي مي توان چنين مشخص ساخت: حفظ دارايي هاي وقف، توسعه ي سرمايه هاي آن، و روند ايجاد سود منطبق بر اصول سرمايه گذاري شريعت.اهداف سرمايه گذاري وقف[اين] اهداف، براي تحقق اهداف استراتژيکي سرمايه گذاري وقف، ترکيب و کامل مي شوند. معمولا اهداف به اهداف کلي و اهداف جزئي، و اهداف کوتاه مدت و بلندمدت تقسيم مي شود. اهداف کلي عبارتند از:- حفظ دارايي هاي وقف؛- توسعه ي سرمايه ي وقف از طريق تبديل به احسن کردن دارايي هاي وقف شده؛- حفظ ارزش دارايي هاي وقف در مقابل نوسانات اقتصادي؛- افزايش توانايي براي تحصيل عوايد؛- پذيرش ابزارها و نظاماتي که هماهنگ و منطبق بر شريعت اسلامي است؛،- تأکيد بر نظامات اسلامي موفق در فعاليت اقتصادي اجتماعي.سياست هاي سرمايه گذاري وقفيبرخي از الگوهاي ارشادي را مي توان در ارتباط با سياست هاي سرمايه گذاري وقف مطرح ساخت که ممکن است اين سياست ها را شامل شود:- اولويت فرصت هاي سرمايه گذاري در پرتو تحقق حداکثر سود با پذيرش خطر متعارف؛- تنوع سرمايه گذاري ها برحسب ابزارها، زمينه ها، موقعيت جغرافيايي و خودداري از رقابت با بخش خصوصي؛- سياست هاي مربوط به حفظ تعادل در سرمايه گذاري دارايي هاي برطبق انواع، نظامات و ابزار آنها که شامل اين موارد است:مشخص کردن سقف سرمايه گذاري در هر ناحيه، از جهت ارز خارجي و ابزارهاي اعتباري داخلي، و مشخص کردن سقف سرمايه گذاري خارجي و سقف سرمايه گذاري در دارايي هاي در جريان.- سياست هاي مربوط به فرصت هاي سرمايه گذاري، که شامل اين موارد است:مشخص کردن سقف سرمايه گذاري درهر سرمايه گذاري خاص و تشخيص سقف سرمايه گذاري در فلرصت هاي سرمايه گذاري که به وسيله ي ديگران انجام مي شود.نظامات و مقررات سرمايه گذاريرعايت اين مقررات براي سرمايه گذاري ضروري است:- مقررات شريعت در سرمايه گذاري وقفي،؛- ضوابط فني در سرمايه گذاري مثل اجتناب از ريسک بالا؛ توقع عوايد متعارف از دارايي هاي موجود، دوام سودآوري سرمايه گذاري موجود و دستيابي به ميزان معقول سود از فرصت هايي که الگوهاي توسعه اي در تثبيت آنها دخيل و مؤثر بوده است؛- مقررات سرمايه گذاري در فرصت هاي موجود و قابل دسترسي که اين موارد را شامل مي شود:دوام توسعه ي دارايي ها و عوايد سرمايه گذاري هاي موجود براي تضمين اينکه اين فرصتهاي سرمايه گذاري سود نسبي خود را داشته باشد يا اينکه اگر نقش مؤثر و متعارفي را در بازار دارا باشد. به علاوه فرصت هاي سرمايه گذاري بايد ميزان متعارفي از جنس دارايي هاي [وقف] را شامل باشد.همچنين بايد شامل تفاوت بين ابزارهاي توسعه اي کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت باشد و به علاوه در هر مدت زمان کوتاه سود وقف محاسبه شود.- مقررات مربوط به عوايد وقف شامل: تشخيص حداقل درآمدها براي سنجش کل درآمدهاي سالانه از سرمايه هاي وقف که تماما در سرمايه گذاري جريان دارد و تشخيص درآمدهاي جاري و درآمدهاي سرمايه اي .- مقررات حسابداري در سرمايه گذاري وقف، شامل:اصل وضعيت مالي مستقل، اصل فعاليت مستمر، اصل سنجش از طريق طلا، نقره و قيمت هاي ثابت، اصل مقابله، اصل بيان و اصل احتياط براي حفظ دارايي هاي وقف.نظام جديد سرمايه گذاري وقفمابه احياي نظام اسلامي وقف در الگوهايي که پاسخگوي نيازهاي زمان باشد نيازمنديم. وضع مقررات در مورد چنين نظامي در سرمايه گذاري وقف بايد متناسب با ضرورت هاي وقف و سرمايه گذاري آن باشد. علاوه بر آن نقش توسعه اي وقف را نيز احيا کند. از جمله اين نظامات موارد ذيل هستند:مقارضه [مضاربه] (تواقف شرکت به گونه اي که سرمايه از يک طرف و کار از طرف ديگر باشد) ، سلم (فروش کالا در مقابل قيمتي که در زمان انعقاد قرارداد پرداخت مي شودو کالا در زمان آينده تسليم مي گردد). صندوق ها و اسناد اجاره، صندوق ها و اسناد ملکي واحدهاي سرمايه گذاري، اوراق قرضه ي سرمايه گذاري در سهام ديگر شرکت ها ، سرمايه گذاري در اسناد اعتباري اسلامي و سرمايه گذاري در منافع عامه، مزارعه (مشارکت در طرح کشاورزي) و مخابزه (که دانه و ديگر وسايل توسط مستأجر فراهم مي شود.)نظام هاي جديد در بنيهي مالي سرمايه گذاري وقفدر اينجا به بحث ديگري مربوط به يافتن منابعي که مؤسسات وقف مي توانند از آنها براي برخي طرح هاي سرمايه گذاري شان بودجه ي مالي بيشتري به دست آورند مي پردازيم. مهمترين ها اين نظام ها عبارتند از: 1. استصناع؛2. جعاله (که در شبه اجاره است با اين تفاوت که در زمان انعقاد قرارداد ميزان کار لازم قابل تعيين نيست.) 3. اوراق قرضه؛4. مزارعه و مخابزه؛5. صندوق عمري (طرفين توافق مي کنند که زمان آن عمر يکي از آنها باشد.)اصلاح دارايي هاي وقف به گونه اي متناسب با بازار سرمايه گذاري جديدکه از اين راه مي توان به آن دست يافت:راه اول تشويق واقفان جديد براي مشارکت از طريق املاک، مال نقدي، دارايي هاي مالي و منقول؛راه دوم اوقاف موجود و متداول را به شکل هاي ديگري که متناسب با شکل ها ، شيوه ها و ابزارهاي سرمايه گذاري جديد است، تبديل کنيم.راه سوم به کارگيري ابزارهاي سرمايه گذاري متداول اسلامي براي اصلاح اوقاف موجود.مديريت ريسک هاي سرمايه گذاري وقفبه طور کلي تضمين امنيت ساختار سرمايه گذاري پايه و اساس اداره ي سرمايه گذاري هاي جديد است. درستي ساختار از طريق تنوع ابزارها، شکل ها، زمينه ها و اشکال قانوني سرمايه گذاري به منظور کاهش ريسک ها و مخاطرات به دست مي آيد. به علاوه، توزيع جغرافيايي متوازن سرمايه گذاري به کاهش مخاطرات در محيط اقتصادي مي انجامد. علاوه بر اهميت ديدگاه کلي نسبت به ساختار سرمايه گذاري وقف، هر طرحي بايد بر حسب اعتبار فني، مالي، حقوقي و اجتماعي مطالعه شود.سازمان هاي سرمايه گذاري وقف و بازار سرمايه گذاريالف. رابطه ي سرمايه گذاري وقف با بازار اوراق ماليالگوهاي سرمايه گذاري در بازار اوراق مالي مي تواند به اين شرح باشد:به استثناي شرکت هاي با فعاليت ضد شريعت، سهام شرکت هايي که نسبت پول و ديون تمام دارايي بالاي 50% مي رود شرکت هايي که ربا مي گيرند و ربا مي دهند:رابطه ي مؤسسات سرمايه گذاري وقف با مؤسسات بانکي، مالي و شرکت هاي سرمايه گذاري.وقف مي تواند معاملات خود را با بانک ها، مؤسسات مالي و بخش سرمايه گذاري به دو شيوه هدايت کند:اول، به عنوان سرمايه گذار که توقع بهترين وسايل توسعه و افزايش را دارد.دوم، دستيابي به سودآوري برخي طرح هاي سرمايه گذاري خود.به علاوه، وقف از طريق امکاناتي که در خارج از زمينه هاي سرمايه گذاري و مالي دارد و روابطش را با بانک ها حفظ مي کند.ب. رابطه سرمايه گذاري وقف با مؤسسات املاکوقف هميشه يک سرمايه گذار بزرگ در بازار املاک و اموال غيرمنقول خواهد بود. به اين دليل، روابط ويژه اي با بازار املاک خواهد داشت. بخش سرمايه گذاري وقف در چنين بخش هايي به طور عمده اي توصيه مي شود زيرا درآمد معتنابهي خواهد داشت.ج. سرمايه گذاري هاي وقف در رابطه با سرمايه گذاري صنعتي و کشاورزيسرمايه گذاري در صنعت و کشاورزي به دليل رابطه شان با توسعه بايد براي وقف اولويت استراتژيکي داشته باشد.د. سرمايه گذاري هاي وقف و رابطه ي آن با بازارهاي بورس کالاهاي اصليمعامله با بازار کالاها سود مناسبي در يک دوره ي طولاني ايجاد مي کند. اين سرمايه گذاري با سرمايه گذاري در املاک برحسب سهولت بالاي آن متمايز است.ه. سرمايه گذاري وقف و رابطه ي آن با مؤسسات مالي و اقتصادياين مؤسسات از اهميت فراواني برخوردارند، زيرا تصميم سرمايه گذاري براساس ملاحظات فني، بررسي امکانات، ارزيابي طرح ها و ملاحظات مختلف ديگر انجام مي شود.بعد بين المللي در زمينهي سرمايه گذاري اوقاف اسلاميماهيت سرمايه گذاري خارجي در سرزمين هاي مختلف: ملاحظاتي وجود دارد که بايد در زمان سرمايه گذاري مدنظر قرار داده شوند. اين ملاحظات محدود به آنچه در فرصت هاي آني که احتمالا منجر به درآمدهاي بالايي مي شود نيست؛ بلکه برخي مخاطرات وجود دارد که احتمالا در برخي از کشورهاي انتخاب شده وجود دارد.سرمايه گذاري بين المللي و شيوه هاي آن: شايسته است خاطر نشان سازيم که حرکت سرمايه گذاري فردي براي هر يک از مؤسسات وقف که تابع کشورهاي اسلامي مختلف هستند هميشه تأثير کمتري نسبت به حرکت جمعي دارند.امور حقوقي سرمايه گذاري خارجي: ادارات سرمايه گذاري وقف بايد با شرايط قانوني سرمايه گذاري در کشورهاي مختلف، شرايط توافق براي سرمايه گذاري دو جانبه، منطقه و بين المللي و مقررات داوري بين المللي در اختلافات سرمايه گذاري آشنا باشند.هماهنگي بين المللي سرمايه گذاري وقف اسلامي: مؤسسات وقف لازم است در زمينه ي سرمايه گذاري بين خود هماهنگي داشته باشند تا هدف توزيع جغرافيايي سرمايه گذاري وقف محقق شده و مخاطرات ريسک هاي کلي سرمايه گذاري کاهش يابد.تبليغ براي احياي سنت وقف در بررسي ابزارهاي ترويج نقشهاي توسعهاي وقف، بايد به دنبال کشف ابزارهاي احياي سنت وقف و تبليغ آن به دو دليل اصلي باشيم: وسايل تبليغاتي جديد نقش برجستهاي در ايجاد ارزشها و قواعد رفتاري در جوامع مختلف دارد. امروزه شاهد اقبال فراوان جوامع اسلامي به فعاليتهاي خيريه و داوطلبانه هستيم. در تهيهي استراتژي تبليغ براي احياي سنت وقف بايد اين موارد را مورد توجه قرار دهيم: تبليغ و اطلاعات و نقش آنها در ايجاد تلقيهايي نسبت به وقف به منظور افزايش درجهي آگاهي نسبت به نقش توسعهاي، رسانههاي تبليغاتي بايد از مفهوم «بازاريابي اجتماعي» پيروي کنند، يعني انتقال انديشه به جامعه گيرنده. در اين رابطه به سه هدف ميتوان دست يافت: 1. نقش آگاه کننده: اين هدف از طريق انتشار بيشترين آگاهيها در مورد وقف، مفهوم، ريشهها، تاريخچه و نقش حياتي آن در زمان حاضر به دست ميآيد. 2. نقش وجداني: اين هدف از طريق ايجاد گرايشات اثباتي نسبت به وقف، ترويج ارزشهاي اسلامي نسبت به کارهاي خيريه و اختصاص اموال به سود جامعه حاصل ميشود. 3. نقش رفتاري: اين هدف از تغييري که از طريق رسانهها مطرح و در رفتار افراد و جامعه نسبت به اقدام به امور خيريه و فعاليتهاي توسعهاي و داوطلبانهي رايگان تأثير ميگذارد، به دست ميآيد. البته اين تبليغات بايد همراه با نشان دادن برجستگي نظام وقف در تمام اين کارها باشد. رعايت فلسفه تبليغ براي احياي سنت وقف و اهداف آن اين فلسفه بايد براي تمام کساني که در اين زمينه دخالت دارند آشکار و روشن باشد. در اينجا برخي ديدگاههاي فلسفي را در اين زمينه مطرح ميکنيم: - جايگاه وقف به عنوان يک عبادت که سبب نفع معنوي براي شخص ميشود و تأثير توسعهاي براي جامعه دارد. - امکان دستيابي به زمينههاي توسعهاي مختلف، علاوه بر تعيين کانالها و مجاري مالي؛ - پذيرش مردم نسبت به فعاليتهاي تبليغي که سبب اقدام مردم و هدايت آنها به شيوهاي است که معنويت مخاطب را رعايت کند. - اقبال مردم اين زمان به سوي نظاماتي که کار دولتي و غير دولتي (ديني و دنيوي) را ترکيب ميکند. - تجديد و تقويت حمايتهاي دولتي و غير دولتي از فعاليتهاي وقف که بار مالي دولت را کمتر کند. - توجه به فعاليتهاي وقف به عنوان مجاري رسمي که در آن فعاليتهاي حکومتي و غير حکومتي به هم پيوند ميخورد. بر اساس مطالب ياد شده، اهداف فعاليتهاي تبليغي به اين شرح قابل بيان است: - بالا بردن درجهي آگاهي نسبت به فعاليتهاي وقف و آشنا ساختن مردم با آن؛ - فعال ساختن حرکت ايجاد اوقاف جديد؛ - آشنا ساختن جامعه و مؤسسات توسعهاي با امکانات مالي وقف و ويژگيهاي آن؛ - حمايت مجموعههاي حکومتي و غير حکومتي از فعاليتهاي وقف؛- ادغام عمل حکومتي و غير حکومتي. مخاطبين تبليغ وقف در پرتو آنچه گفته شد ميتوان الگوهاي تبليغ وقف را از جهت موضوعات و شيوههاي اساسي تبيين کرد: 1. موضوعات تبليغ وقف: لازم است که موضوعات تبليغ وقف بر محور اهداف پيش گفته باشد. 2. شيوههاي تبليغ وقف: شيوههاي تبليغ وقف مبتني بر ماهيت هر يک از موضوعات انتخاب شده، گروههاي مخاطب تبليغ و ماهيت وسايلي است که براي رساندن تبليغ به مردم به کار گرفته ميشود. از مناسبترين شيوهها در جهان امروز، شيوههاي غير مستقيم و شيوههاي گفتگو و تشويق، تقليد و تکرار و شيوههاي تدريجي است. گروههاي مخاطب تبليغ تقسيم مردم به گروههاي مختلف مبتني بر ويژگيهاي هر يک از اين گروههاست که ميتوان اين ويژگيها را به چهار قسم اصلي تقسيم کرد: ويژگيهاي جمعيتي شامل سن، جنس، وضعيت آموزش و وضعيت عملي و اجتماعي و توزيع جفرافيايي؛ويژگيهاي رواني که بر باورهاي مردم و مواضع آنها و قابليت آنها براي قبول تغيير و نوآوري تأثير شديدي دارد. ويژگيهاي فرهنگي که منظور ترکيب معارف و ارزشها و عادات روحي و فکري و عادات مربوط به همهي جنبههاي زندگي اجتماعي و اقتصادي است. ويژگيهاي اجتماعي که به جايگاه هر گروهي در جامعه و قدرت گروه بر تأثير و تأثر متقابل با محيط خود مربوط ميشود. در پرتو مطالب ياد شده، ميتوان گروههاي اصلي مخاطبين وسايل تبليغي را تقسيم کرد و ويژگيهاي مشترک آنان را بيان کرد و خصوصيات هر جامعهي اسلامي را که با موقعيت جغرافيايي معين ميشود مورد توجه قرار دارد. اين دستهبندي را ميتوان به اين شرح بيان کرد: - همهي اشخاصي که دعوت شدهاند تا از روي اختيار مالي وقف کنند. اين گروه ميتواند به چند گروه فرعي تقسيم شود که در اين گروهها اشخاص از جهت ويژگيهاي مالي، فرهنگي، فکري، آموزشي، نژادي و سني متجانس هستند. -برخي گروههاي خاص مثل اطفال، جوانان، زنان، پيران، افرادي که در زمينهي فعاليتهاي توسعهاي و اجتماعي کار ميکنند، داوطلباني که از طريق کار و تخصص خود در اجراي طرحهاي وقف سهيم ميشوند، رهبراني که در نهادهاي حکومتي و غير حکومتي فعاليت ميکنند که با واقفان و کساني که به عمل وقفي ميپردازند همکاري مينمايند، علاوه بر نخبگان سياسي، فکري و فرهنگي. مشخصات تبليغ در زمينهي وقف در اينجا، از باب مثال و نه از باب حصر، به تعدادي از عوامل عمده و اصلي تبليغ اشاره ميکنيم که ممکن است درجهي تأثير آنها در کشورهاي مختلف متفاوت باشد: - حساسيت برخي انفاق کنندگان نسبت به رابطهي وقف با برخي مؤسسات حکومتي که وقف را سازمان داده و تنظيم ميکند.- ترجيح بعضي از انفاق کنندگان که مستقيما مبالغي را براي وقف يا اعانه انفاق ميکنند. - عادات برخي انفاق کنندگان که خود خيرات را تقسيم ميکنند. - بعضي از تلقيهاي سنتي که به منظور حفظ تعادل در توزيع وجوه بين زمينهها و اهداف مصرف آنها نيازمند به اصلاح است.- اطلاعات نادرست در مورد وقف و کارهاي خيريه؛ - عوامل مالي که ميزان حجم اموال ممکنالوصول براي انجام برنامهها و فعاليتهاي تبليغ را نشان ميدهد. ابزارها و وظايف تبليغ اين تحقيق درصدد است که چارچوب کار تبليغي را به منظور راهنمايي کشورهاي اسلامي در اين رابطه تبيين نمايد، اگر چه اوضاع و احوال خاص اين کشورها متفاوت است. مناسب نيست که برنامههاي مشخصي براي هر دسته از وسايل تبليغي پيشنهاد شود. کار تبليغي وقف براي همهي وسايل تبليغي ممکن است اما با توجه به اختيار موضوع و شيوه مناسب هر وسيله. هماهنگي بينالمللي در تبليغ وقف تلاشهايي که براي احياي سنت وقف و آشنايي مسلمانان با نقش خود در پيشرفت جوامع اسلامي انجام شد، آغازي براي هماهنگي بينالمللي اسلامي در اين زمينه است. اين موضوع بايد محور مهمي در همهي مسائل مربوط به وقف باشد، از جمله: - مکانيزم هماهنگي بينالمللي در تبليغ وقف؛- موضوعات و برنامههاي وقف که در سطح بينالمللي قابل اجرا است. انجام حملات تبليغاتي در زمينهي وقف طبيعي است که دواير رسمي متصدي وقف در کشورهاي اسلامي انديشهي تبليغ خود را در قالب حملات تبليغاتي به منظور رسيدن به اهداف استراتژيک انجام خواهند داد. در تلاشمان براي يافتن ابزارهايي جهت ترويج وقف، مفيد است که رهنمودهايي داشته باشيم و بدانيم چگونه حملهي تبليغاتي را طرح کنيم و انجام دهيم. اين امر شامل موارد ذيل است: 1. تعريف اهداف حمله؛ 2. تعريف جامعهي مخاطب؛ 3. تعريف منابع مرتبط با حملهي تبليغاتي، تحصيل و تحليل آنها؛ 4. تعريف محتوي و مضمون پيامهاي تبليغاتي که خطاب به جامعه ميشود. 5. تنظيم، طرح و اجراي حملهي تبليغاتي؛ 6. سنجش موفقيت حملهي تبليغاتي در رسيدن به اهداف آن.ويژگيهاي ساختار نهادي بخش وقف روشن است که روابط بين مؤسسات وقف از يک طرف و ديگر نهادهاي اجتماعي از طرف ديگر، در نتيجهي ورود وقف به بخشهاي مختلف فرهنگي اجتماعي و توسعهاي محيطي، علاوه بر برنامههاي توسعهاي جوامع محلي در سرزمينهاي مختلف پيچيدهتر شده است. به اين معنا که سازمان ساختاري بخش وقف شکل سازمان شبکهاي به خود گرفته که شامل نهادهايي است که برخي از آنها مسؤول سازماندهي امور وقف هستند. ديگر نهادها علاوه بر طرحها و سرمايهگذاريهاي وقف در زمينه ادارهي بخشهاي خاص در فعاليتهاي وقف، به طور تخصصي اشتغال دارند، در بيان ويژگيهاي ساختاري سازمان بخش وقف، اين موضوعات قابل طرح هستند: ماهيت نهادي بخش وقف مباني شرعي ساختار نهادي بخش وقف مهمترين مباني ساختار نهادي بخش وقف عبارتند از: - فعاليت وقف نوعي عبادت است. - وقف عمدتا در جهت منافع افراد و جوامع اختصاص يافته است. - اموال موقوفه به طور امانت در اختيار متوليان قرار دارد. - اهميت انتشار نظام وقف در کارهاي عامالمنفعه و خيريه به خودي خود ابزاري براي تأکيد بر هويت اسلامي ساختار نهادي جامعه است.ماهيت عمل وقف وقف ترکيبي از کار داوطلبانهي افتخاري و رسمي است. از اين رو، لازم است اين ويژگي را بيان اين موارد تبيين کنيم: - وقف يک کار اجتماعي است زيرا کساني که با آن مرتبط هستند اعضاي اجتماع هستند. - دواير رسمي متصدي تنظيم امور وقف علاوه بر ارتباط با وقف، جامعه و افراد خصوصي با همهي مجموعههاي رسمي که کارهاي حکومتي را تنظيم ميکنند در ارتباط هستند. - کار کردن در زمينهي وقف ترکيبي از شور و شوق و اعتقاد داوطلب علاوه بر مهارت و تخصص حرفهاي است. - ماهيت نقش توسعهاي وقف، ديدگاه فراگيري نسبت به امور خيريه، اهداف و زمينههاي آن طلب ميکند. نقش توسعهاي وقف در ساختار نهادي جامعه رابطهي بين وقف از يک طرف و توسعه، شکوفايي و پيشرفت را از طرف ديگر، واقعيت تاريخي اثبات ميکند. روشن است که وقف در يک جامعهي اسلامي چارچوب مناسبي براي روند تغيير و تحول همراه و مرتبط با اصول ثابت شريعت فراهم ميکند. به علاوه مکانيزمي براي بسيج کردن امکانات جامعه براي به کارگيري آنها در جهت اهداف توسعهاي است. اين يکي از بارزترين نقشهاي بخش وقف به عنوان نهادي فرعي از نهاد اجتماعي فراگير است. از ميان مهمترين آثاري که توسعهي وقف ميتواند آنها را ايجاد کند موارد ذيل است: - کاهش بارهاي مالي بودجهي دولت در زمينهي توسعه؛ - نهادهاي وقفي بعد از استقرار، نظامي را تشکيل ميدهد که ميتواند از بحرانها جلوگيري کند. - فراهم کردن حداقل استقرار مالي براي برخي زمينههاي توسعهي اجتماعي؛ - وقف وسيلهي مؤثري براي امنيت اجتماعي و مبارزه با ارزشهاي افراطي است. - ممکنالوصول بودن سرمايههاي وقف يک نيروي مالي قابل جايگزين ايجاد ميکند که از اقتصاد کشور حمايت ميکند. - وقف ميتواند در حل آثار جنبي خصوصيسازي و مشکل بيکاري شرکت کند. وقف فرصتهاي زيادي براي جذب انرژيهاي جامعه و در رأس آنان انرژي جوانان فراهم کند. وقف و بخش سوم (بخش خيريه و داوطلبانه)ورود وقف به ساختار نهادي بخش خصوصي (خيريه) عامل مهمي در حل مشکلات اين بخش است مهمترين اين مشکلات عبارتند از: - ايجاد محيطي که از سازمان نهادي بخش خصوصي حمايت و بين آنها هماهنگي ايجاد کند. - ايجاد مکانيزمي براي هماهنگي و تعاون بين نهادهاي بخش خيريه و بخش داوطلبانه و افتخاري؛ - ايجاد مکانيزمي براي هماهنگي و تعاون بين بخش عمومي و خصوصي؛ - افزايش فرصتها براي بخش خصوصي در جهت طرح و اجراي سياستهاي حکومتي مرتبط با توسعه؛ - از طريق سازمان مرکزي وقف، خلأ در اطلاعات بخش خصوصي پر ميشود. - کمک به سازمانهاي بخش خصوصي مانع ضعف اداري خواهد شد. - وقف يک الگوي نهادي مناسب براي تنظيم يک کار خصوصي اسلامي در سطح بينالمللي است. اصول فلسفي براي اداره و تنظيم موسسات وقف در پرتو ماهيت وقف و توسعههاي جديد، ميتوانيم به تعدادي اصول فلسفي که حاکم بر سازمان و ادارهي مؤسسات وقف است اشاره کنيم. مهمترين اين اصول عبارتند از: - التزام به نگرشي استراتژيک در برنامهريزي فعاليتهاي وقف؛ - تمرکز بر خدمات عمومي در ساختار نهادي وقف؛ - تجديد و تقويت حمايت از انفاق کنندگان براي طرحها از طريق ساختار سازماني نهادي وقف؛ - سادگي ساختارهاي سازماني و اداري؛ - انعطاف ساختار سازماني در رابطه با حجم کارکنان؛ - اعتماد بر نظام کنترل ساده و کارآمد؛ - تعادل در توزيع اختيارات براي ترکيب ضرورتهاي عملي و کنترل؛ - جدايي بين ادارهي سرمايهگذاري داراييهاي وقف از ادارهي برنامههاي خدمات وقفي؛ - تضمين کارآمدي خطوط ارتباطات سازماني. شبکهي موسسات وقف طبيعي است که روند ترويج وقف، ايجاد شبکهي مؤسسات را ايجاب ميکند که در شکل و وظيفه متفاوت هستند. هر يک از آنها بر بخش خاصي از وقف متمرکزند. در اينجا به برخي از اين مؤسسات اشاره ميکنيم: موسسهي مرکزي براي ادارهي امور وقف اين مؤسسهاي است که نمايندهي دولت در نظارت بر بخش وقف است. اين مؤسسه ممکن است در هر کشوري نام خاصي داشته باشد، اما در هر حال اين مؤسسه، به عنوان مؤسسهي متصدي وقف خواهد بود. اين مؤسسه از يک طرف به تنظيم روابط مؤسسات مرتبط ميپردازد و از طرف ديگر روابط با ديگر نهادهاي اجتماعي را تنظيم ميکند. ذکر اين نکته مفيد است که مهمترين اصولي که بايد توسط اين مؤسسه رعايت شود عبارتند از: - اين مؤسسه بايد تعادل بين استانداردهاي کار حکومتي و ضرورتهاي فعاليتهاي وقفي که يکي از فعاليتهاي خصوصي است حفظ کند. - اين مؤسسه در مقابل بخش وقف و سطح اجرايي نهادي اجزاي مختلف شبکهي وقف کاملا مسؤول است. - مؤسسهي مرکزي متصدي وقف، ادارهي رسمي است که در قبال تمام اجزاي مؤسسه مسؤول است. - اين مؤسسه مسؤول هدايت بخش وقف به سوي رسيدن به اهداف و هماهنگي بين آنها و ديگر بخشهاي حکومتي و خصوصي و خيريه است.موسسات متصدي اجراي فعاليتهاي وقف سازمان رسمي مرکزي متصدي وقف ميتواند روند مصرف عوايد وقف را در فعاليتهاي اجتماعي اداره کند. نقش آنها ممکن است بر طبق حجم اوقافي که به امانت به آنها سپرده شده و تفاوت مصرف در فعاليتهاي توسعهاي و اجتماعي مختلف باشد. به همين دليل، همان گونه که در مورد برخي کشورهاي اسلامي صادق است، وضعيت اقتضا ميکند که اشکال مختلف مؤسسات به وجود آيد تا هر يک از آنها يکي از فعاليتهاي وقفي را بر عهده گيرد. براي مثال: - مؤسساتي که ترويج نقش وقف در زمينههاي مختلف مثل مساجد، قرآن کريم، آموزش، محيط، خانواده و غيره را بر عهده دارند. - مؤسسات ديگري که در فعال ساختن نقش وقف در فعاليتهاي محلي که به وسيلهي تلاشهاي هر جامعه (شهر، شهرک يا روستا) انجام ميشوند، سهيم هستند. - مؤسساتي که طرحهاي وقفي را اجرا ميکنند خدمات اجتماعي معين و تخصصي انجام ميدهند. موسسات ادارهي منابع اوقاف در اينجا انديشههايي قابل طرح است:- اين مؤسسات بايد بر اساس استانداردهاي کاملا حرفهاي بر حسب ساختار، تمايلات و شيوهها اداره شود. - اين مؤسسات ملتزم به اصول شريعت در شکل و تمام امور خود هستند. - شکل اين مؤسسات بر طبق اوضاع و احوال و قوانين هر کشور خاصي متفاوت است. نظارت بر وقف خاص اين وقف، نوع ديگري از مؤسسات وقف است که در آن ممکن است توليت به شخص يا به دستگاهي داده شود. نظارت بايد به يک نگرش سازماني در هدايت روابط با ديگر سازمانهاي وقف و ديگر سازمانها نزديک شود. آنها بايد تابع مرجع مرکزي متصدي اداره وقف در کشور مربوط و تابع نظامهاي مختلف قانوني باشند.در رابطه با نظارت خاص بر وقف، معمولا سؤالي مطرح ميشود که آيا زمان وضع قوانين براي مشخص کردن انواع حقوقي اوقاف در پرتو داراييهايشان يا معيارهاي ديگر نرسيده است به گونهاي که اين انواع قانوني وضع حداقلي از نظامات و اسناد حقوقي جهت کنترل و نظارت بر ادارهي وقف ميسر ساخته و تأمين مديريت عاقلانه آن را فراهم سازد. رسالت موسسهي ادارهي امور وقف رسالت مؤسسهي مسؤول ادارهي امور وقف، نشان دهندهي رسالت بخش وقف به طور کلي نيز هست. اين رسالت ممکن است در کشورهاي مختلف متفاوت باشد. با وجود اين، روح اين رسالت يکي است. عناصر اصلي اين رسالت به شرح ذيل است:رسالت مؤسسهي مرکزي متصدي وقف از ضرورت رسيدن به يک پاسخ مؤثر به نيازهاي زمان حاضر، به همراه حفظ هويت و وحدت جامعهي اسلامي ناشي ميشود.در اين رابطه، رسالت مؤسسه از طريق احياي سنت وقف و فعال ساختن نقش آن در ارائهي خدمت به جامعه محقق ميشود. بنابراين، رسالت مؤسسهي مرکزي متصدي وقف را ميتوان به اين شرح بيان کرد: - احياي سنت وقف؛ - عوايد وقف بايد صرف توسعه شود. - تشويق و تقويت اوقاف جديد؛ - ترغيب به کارهاي داوطلبانه و خيريه؛ - ترويج سرمايهگذاري و توسعهي داراييهاي وقف؛ - حفظ تعادل بين معيارهاي مالي و معيارهاي توسعهاي در سرمايهگذاري داراييهاي وقف؛ - فراهم کردن چارچوب هماهنگ براي دوايري که در زمينههاي خاص خدمات کار ميکنند. - التزام به اصول مديريت جديد در فعاليتهاي وقفي.برنامه ريزي در بخش وقف برنامهريزي در بخش وقف، دقيقا مثل هر بخش ديگر، با زمينهها و مفاهيم متعددي در ارتباط است. با وجود اين، ضرورت دارد که به واسطهي ويژگي خاص ارتباط با شريعت برنامهريزي با توجه به شريعت انجام گيرد. در عين حال، ديدگاه جديد بر نقش توسعهاي وقف تأکيد دارد. ما در اينجا به انديشههاي عمده در اين زمينه خواهيم پرداخت: فرضهاي استراتژيک در برنامهريزي بخش وقف - مباني شرعي حاکم بر وقف؛ - فرضهاي استراتژيک کشور مربوطه؛ - ويژگيهاي فرهنگي کشور مربوطه؛ - محيط اجتماعي، مشکلات توسعهاي آن، امکانات بشري و مادي؛ - ماهيت اين عصر و افقهاي آينده.شيوههاي تشخيص اهداف استراتژيک دو جنبه در اينجا مطرح است:- جنبهي نهادي: اين جنبه مربوط به بهکارگيري مکانيزمي براي ترسيم استراتژي، بحث دربارهي آن و پذيرش آن و طرح هر گونه اطلاعاتي در آن است. اين ترتيب در هر کشوري بر طبق قوانين و مقررات جاري و فرهنگ خاص آن، متفاوت است. اما اين مکانيزم بايد توسط تمام کشورها پذيرفته شود تا اين استراتژي غير قابل اعمال نگردد. - جنبهي فني: امروزه شيوهي برنامهريزي استراتژيک داراي جنبههاي فني شناخته شده است. مشخصات برنامهريزي استراتژيک در بخش وقف - مشخصات شرعي؛ - مشخصات رسمي مثل مقرراتي که حاکم بر کار است.- مشخصات اجتماعي که پيچيدهترين مشخصات هستند. - مشخصات اقتصادي به اين معنا که عمل وقفي، هم جنبهي سرمايهگذاري و هم جنبهي توسعهاي دارد.رابطهي بين برنامهريزي استراتژيک در بخش وقف و مکانيزمهاي برنامهريزي شبکهي نهادي وقف در اينجا شيوهاي را که استراتژي وقف در ميدان عمل از آن حمايت ميکند تبيين ميکنيم. اين استراتژي براي تغيير وضع موجود ترسيم شده است. همهي نظرياتي که برنامهريزي را، انديشيدن در اعمال معين و امر به اجراي آنها ميدانند، در زمينههاي برنامهريزي براي عمل خصوصي وقفي با شکست مواجه شدهاند. هيچ کس نميتواند به ديگري امر کند که مالش را وقف کند يا آن را براي غرض خاصي اختصاص دهد. از اين رو، چگونه ميتوانيم يک استراتژي براي توسعهي وقف ترسيم کنيم که جامعه به آن پاسخ دهد و آن را بپذيرد؟ از اين طريق به اين مهم ميتوان رسيد: - يک استراتژي بايد پاسخگوي نيازهاي اجتماعي باشد.- رعايت مشخصات استراتژيک کار وقف به گونهاي که مانع اجرايي ايجاد نکند.- تبليغ درست طرحهاي وقف بين شخصيتهاي متنفذ جامعه؛- تبليغات درست و بازاريابي اجتماعي اين استراتژي و گرايشهاي آن؛- ارتباطات صحيح بين اجزاي شبکهي مؤسسات وقف. رابطهي بين برنامهريزي استراتژيک يک بخش وقف و برنامههاي کاري در بخشهاي حکومتي برنامههاي توسعهاي وقف، مؤسسات و بخشهاي حکومتي مختلف را ميپوشاند. در اينجا ميتوانيم به هماهنگي بين حکومت مربوطه و استراتژي توسعه وقف براي فعال ساختن آن، جهت مشارکت در طرحهايشان از اين طرق نايل آييم:- استراتژي بخش وقف بايد طرحهايي را که بار بخشهاي حکومتي را کم ميکند شامل شود. - در برنامهريزي استراتژيک براي وقف، عوامل رسمي بايد مورد توجه قرار گيرد. - تبليغ صحيح طرحهاي وقف بين مجموعههاي حکومتي نافذ؛ - ارتباطات مناسب بين اجزاي شبکه وقف و دواير حکومتي.نقش برنامهريزي در ادارهي موسسات وقف از نظر فني، نقش برنامهريزي در ادارهي مؤسسات وقف متفاوت از نقش برنامهريزي در ساير مؤسسات نيست اما در جزييات برنامهريزي مربوط به طبيعت خاص وقف ممکن است تفاوت وجود داشته باشد. برنامهريزي در مؤسسهي مرکزي متصدي وقف ضرورت التزام به مقررات حکومتي در روند برنامهريزي را با نيار به قابل انعطاف بودن در تحديد حجم فعاليتها بر طبق حجم پذيرش مردمي نسبت به تمايلات پذيرفته شده در استراتژي معين، ترکيب ميکند. با توجه به اهميت حمايت خصوصي از طرح وقف، مبناي دادههايي که بايد بر آن اعتماد کنيم، بايد قلمرو وسيعي را بپوشاند که از طريق مطالعات ميداني که ميزان اجابت مردمي از حرکت مؤسسات وقفي را برآورده ميکند، کشف ميشود. تأمين شرايط شرعي براي همهي نظامهاي کاري و طرحهايي که در برنامهريزي وقف وجود دارد. تثبيت و تقويت اصل شورا در تصميمات مربوط به برنامهريزي، به ويژه در دوايري که مستقيما با کار ارتباط دارند.تحقيق علمي و برنامهريزي براي ترويج بخش وقفتصميمات برنامهريزي در اداره و برنامهريزي مربوط به وقف بايد مبتني بر مباني مستحکمي باشد که ناشي از يافتههاي تحقيقات و بررسيهايي است که مشکلات را مشخص و ابعاد آن را تبيين ميسازد. در اينجا هماهنگي با مراکز علمي و دانشگاهي مثل دانشگاهها و مراکز تحقيقاتي ضروري است به علاوه برخي از برنامههاي اين مراکز در طرحهاي مصرفي وقف پذيرفته شود يا حتي تأسيس برخي از اين مراکز به عهده گرفته شود.معيارهاي برنامهريزي و سطح اجراييمعيارها و ميزانها در روند برنامهريزي از شاخصهاي ارزشمند در شيوههاي جديد برنامهريزي است. اين معيارها به عنوان مقياسهايي براي ارزيابي کيفيت کار برنامهريزي و مديريتي به طور کلي است. هر چه برنامهريزي بيشتر بر معيارها و ميزانها مبتني باشد، بيشتر ميتوانيم برنامهريزي و روند مديريتي را کنترل کنيم. اين امر در تمام زمينههاي کاري قابل اعمال است. از آنجايي که بخش وقف شکل گرفته و نقش آن منطبق با روح عصر و مقتضيات زمان احيا شده، ضرورت دارد بر موضوع معيارها و ميزانها تأکيد کنيم.مباني سازماني بخش وقفسازمان بخش وقف، زمينهها و مفاهيم متنوعي را ميپوشاند. با وجود اين، بايد آن ويژگيهاي خاص وقف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 389]
-
گوناگون
پربازدیدترینها