واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: حكايتهاي ساخته نشده
ايام محرم و صفر كه ميرسد، بدوبدوهاي تلويزيون براي پخش سريالهاي مناسبتي شروع ميشود.سرعت و عجله در ساخت اين سريالها، طبيعتا در كيفيت تأثير ميگذارد، گويي كه هيچكس قبل از رسيدن اين مناسبات خبري نداشتهاست تا براي ساخت برنامههاي مناسبتي از قبل برنامهريزي كند. با اين حال هنوز بخشهاي زيادي از تاريخ مذهبي ما ناشناخته مانده و كمكاريهايي صورت گرفتهاست. سازندگان اين كارها مشكلاتي دارند و به عبارت ديگر مسائل و مشكلاتي وجود دارد كه مانع ساخت يك كار خوب ميشود. عليرضا كاظميپور، فيلمنامهنويسي كه در عرصه فيلمنامههاي مذهبي بسيار فعال بوده و در كارنامه هنرياش كارهايي همچون «غريبانه» و «آخرين دعوت» ديده ميشود، معتقد است:«عاشورا يك واقعه تاريخي است. در اين واقعه مشخص است كه چه اتفاقاتي افتاده و چه شخصيتهايي حضور داشتهاند. اما با توجه به مسائلي همچون سختي توليد و محدوديت در به تصوير كشيدن معصومين باعث شده كه واقعه عاشورا به تصوير كشيده نشود.»بهنظر اين فيلمنامه نويس اين موانع باعث شده كه فيلمنامهنويسها به سراغ راه غيرمستقيم بروند: «اين مسائل باعث شده كه پيام و محتواي عاشورا در يك قصه امروزي، يا قديمي، يا در حاشيه يا در دل يك قصه متبلور بشود.»او كه طرح قصههاي «روزهاي اعتراض» و «وارث» را نيز نوشتهاست، يكي از مشكلات سريالهاي تاريخي- مذهبي خصوصا سريالهايي با محور محرم را انتخاب وقايع ميداند: «يكي از مسائل فيلمنامهنويسان اين بوده كه چه وقايع و چه زماني را بايد انتخاب كرد كه مناسب با عاشورا و اين ايام باشد و از همه مهمتر قابليت نمايشي شدن هم داشتهباشد. اين مسائلي است كه كار فيلمساز و نويسنده را دشوار ميكند.»اما نكته ديگري كه او اشاره ميكند، فضاي اندوه و حزني است كه حاكم است:«در اين ايام به قصههايي نياز است كه تراژيك باشد و محوريت داستان بايد روي اين قضيه باشد.» «يكي از مسائل فيلمنامهنويسان اين بوده كه چه وقايع و چه زماني را بايد انتخاب كرد كه مناسب با عاشورا و اين ايام باشد و از همه مهمتر قابليت نمايشي شدن هم داشتهباشد. اين مسائلي است كه كار فيلمساز و نويسنده را دشوار ميكند.»سيد مجتبي ياسيني، كارگرداني كه در ساخت سريالهاي مذهبي بسيار فعال بودهاست و سال گذشته در اين ايام كار «طفلان مسلم» به تهيهكنندگي و كارگرداني او از شبكه 2 پخش شده به مشكلاتي كه سر راه ساخت سريالهاي مذهبي- تاريخي است اشاره ميكند: «طبيعتا ساخت اين سريالها مشكلات زيادي دارد. اما نخستين مشكلي كه در سر راه ساخت اين سريالها وجود دارد، مسئله پژوهش است كه بهمنظور دستيابي به اتفاقات و حكايت آموزنده، تأثيرگذار و تازه بودن نياز هر فيلمنامهاي است. اما مشكل ديگري كه بر سر راه اين كارهاست به استفاده از منابع معتبر تاريخي برميگردد؛ يعني بايد از منابعي استفاده كرد كه هم سنديت تاريخي داشته باشد و هم داراي داستانهايي باشد كه قابليت دراماتيك شدن داشتهباشد. اما به تصوير كشيدن سيره ائمه كاري دشوار است و محدوديتهايي هم بر سر راه اينكار وجود دارد.»ياسيني به نكته ديگري اشاره دارد كه مشكل بسياري از سريالهاي تاريخي- مذهبي است: «ساخت اين كارها نياز به زمان طولاني دارد. از طرف ديگر نياز به امكانات فراوان دارد؛ امكاناتي كه تلويزيون ندارد و ما از اين بابت دچار مضيقه هستيم.»ياسيني به شهركهاي مخصوص كارهاي تاريخي اشاره دارد كه بتوان درآن، فضاي آن سالها را به تصوير كشيد: «وجود اين مشكلات باعث ميشود هنرمندان كمتر به سمت ساخت اين نوع كارها بروند.»همه در يك زمان ميگذرددر كارهاي تاريخي چه مذهبي و چه تاريخي معمولا كارهايي كه پخش ميشود همگي در يك دوره زماني خاص ميگذرند. ياسيني به نكته مهمي اشاره دارد و آن مسئله پژوهش و منابع تاريخي موجود است: «تعداد اندكي منابع تاريخي وجود دارد كه هم معتبر است و هم به شخصيتهاي ائمه ميپردازند. پژوهشهاي كمي روي اين شخصيتها انجام شدهاست و نياز است كه به آن پرداخته شود.»اما كاظميپور معتقد است كه زمان معاصر هم در اين كارهاي مناسبتي ديدهميشود و به عبارت ديگر در تلويزيون از اين نوع آثار كم ساخته نشدهاست.
او به سريال «غريبانه» و «وارث» اشاره دارد كه داستانش در فضاي معاصر ميگذرد:«بهنظرم لزومي ندارد داستانهايي كه براي اين ايام در نظر گرفته مي شود، حتما در گذشته باشد. اما مشكل اصلي كه بر سر راه اين كار است به مفهوم كلي اين واقعه برميگردد. در اين قصهها بايد خطكشي بين حق و باطل و سياه و سفيد كشيده شود. به دليل همين خطكشيهاست كه نويسندهها ترجيح ميدهند كه فضاي داستانشان را به دوران و زمان قديم ببرند، چرا كه طرح اين مسائل در دوران معاصر مشكل است.»ياسيني به سال 1364 اشاره دارد كه در آن سال در تلويزيون سريالي را ساخت به نام «تيروفا» كه به شخصيت هانيهبنعروه يكي از ياران امام حسين(ع) ميپرداخت: «براي دراماتيك كردن اين شخصيت خيلي كار كردم. در زمان پخش، اينكار با استقبال خوب مخاطب مواجه شد. سواي جنبههاي تصويري و بار آموزشي آن، اين استقبال به داستان و ارتباطش با وقايع عاشورا برميگردد.»بهنظر اين كارگردان و تهيهكننده تلويزيون اقدامات خوبي براي شناسايي شخصيتهاي جديد تاريخي- مذهبي در تلويزيون صورت گرفتهاست: «با توجه به محدوديتهايي كه در نشان دادن اين شخصيتها داريم، باز هم اقدامات خوبي در تلويزيون صورت گرفتهاست. از شخصيتهاي تازهاي استفاده ميكنيم كه هم در موردش تحقيق كرديم و هم امكان تصويري شدن دارند.»كاظميپور هم معتقد است نويسندگان در زمينه شخصيتهاي تاريخي تازه كارهاي خوبي كردهاند. او اشاره به شخصيتهاي سريالهاي تاريخي- مذهبي همچون «فرستاده» و «معصوميت از دست رفته» دارد. با اين حال او به نكته مهمي اشاره دارد:« كل محرم و صفر 10 روز بيشتر نيست و نياز تلويزيون به 2 يا 3 كار مرتبط با اين ايام است. بهنظرم آنچه در اين ايام پخش ميشود براي اين ايام كافي است.»با اين حال او معتقد است كه در بين سريالهاي مختلفي كه چه براي ايام محرم ساخته شدهاست و چه با محور مذهبي، 3 يا 4 كار موفق بيشتر وجود ندارد و مابقي كارها يا متوسط هستند و يا بسيار ضعيف. سوژه ضعيف، تيم سازنده، ساختار ضعيف و بازيگري و كارگرداني ضعيف بخشي از عواملي بوده كه بهنظر اين فيلمنامه نويس باعث شده كه كار براي مخاطب جذاب نباشد.نوآوري هم در داستان، هم در اجراياسيني نوآوري را بازنمايي و نگاه از زوايايي مختلف به يك اتفاق ميداند چرا كه بهنظر او هنوز نياز است روي اين واقعه مهم و تأثير و رشادتها و از خودگذشتيهاي اين واقعه كار شود: «اين واقعه بار نمايشي خوبي دارد. هنوز به خيلي از وقايع و شخصيتهاي كربلا به طور كامل پرداخته نشدهاست. اگر به آن خوب پرداخته شود، يقينا تأثيرگذاري آن از آثار شكسپير بيشتر هم خواهد بود.»او دليل اين حرفش را استقبال مخاطب از اينگونه داستانها ميداند: «مخاطب اين داستانها را بارها شنيده، ديده و خواندهاست اما وقتي اين كارها از تلويزيون پخش ميشود باز هم از آن استقبال كرده و با آن ارتباط برقرار ميكند. به همين دليل است كه معتقدم اينگونه داستانها هنوز جاي كار دارد و هنوز حكايتها زيادي وجود دارد كه كار نشدهاست.»با اين حال او نوآوري را تنها در داستان و فيلمنامه نميداند بلكه او اعتقاد دارد نوآوري ميتواند در بخش تكنيكي كار باشد. او به سال 1380 و پخش سريال «همراه آفتاب» اشاره دارد كه به وقايع عاشورا ميپرداخت. بازيگران جوان بدون گريم و با لباسهاي متحدالشكل با فاصلهگذاري، داستانهاي مختلف را روايت ميكردند: «در زمان پخش اين كار به خوبي ديدم كه با مخاطب به راحتي ارتباط برقرار ميكند چرا كه فضاي كار براي مخاطب جديد بود و داستانهاي قديمي با قالبي نو ارائه شدهبود.»حمايت مسئولان و درك مردمبودجه و اختصاص دادن زمان مناسب براي ساخت پروژههاي تاريخي- مذهبي از مهمترين امكاناتي است كه ياسيني آن را درخواست ميكند: «طبيعتا كارهاي مذهبي صدراسلام پربازيگر است. همچنين دكورهاي عظيمي را هم ميطلبد و اكسسوار و وسايل صحنه خاص خودش را هم نياز دارد.»با اين حال بهنظر او تخصص مهمترين نكتهاي است كه بايد در اين امر لحاظ شود:«متأسفانه ما در ساخت صحنههاي اكشن مشكل داريم. ساخت اين سريالها از ساخت سريالهاي آپارتماني خيلي متفاوتتر و دشوارتر است و عوامل كار تخصص لازم را ندارند.»بهنظر ياسيني كارهاي مذهبي- تاريخي جايگاه خودشان را بين مردم و البته مسئولان تلويزيون به خوبي پيدا كردهاست:«هم مخاطب بايد با مشكلات ساخت اينگونه سريالها آشنا شوند و هم عوامل توليد، بايد تخصص خود را بالا ببرند و مسئولان هم بايد امكانات ويژهاي را براي ساخت اين سريالها اختصاص بدهند.»تنظيم براي تبيان : مسعود عجمي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 285]