واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مهدی «عج»؛ روح حج اشاره:روح حج، ولایت است و در عصر غیبتبین این عمل عبادی سیاسی و امام مهدی (علیهالسلام) پیوندی عمیق وجود دارد. در این نوشتار، ضمن بررسی پیوند آغازین و نهایی «حج و ولایت» ، و «كعبه و امامت» به جلوههایی از پیوند آن سرزمین مقدس با امامتخصوصا امام زمان (علیهالسلام)، اشاراتی بیان شده است.
ای حریم كعبه، محرم بر طواف كوی تو من به گرد كعبه میگردم به یاد روی تو گرچه بر محرم بود بوییدن گلها، حرام زندهام من ای گل زهرا زفیض بوی تو اشكها از هجر تو نم نم چو زمزم شد روان كی رسد این تشنگان را قطرهای از جوی تو (1) حج كه از فرایض بزرگ اسلام (2) و اعظم شعائر دین و ارزشمندترین اعمال برای قرب به خدا است، (3) ركن وثیق و حبل متینی است كه میراث فرشتگان و پیامبران (4) و شجرهی طوبای ابراهیم در طور سینای مكه است (5) و فرزند برومندش اسماعیل (علیهالسلام) نیز عهدهدار وظیفهای میشود (6) تا همگان به این میقات آیند و در جای جای آن حرم و حریم پاك و كانون نور، با پیوند با روح آن، یعنی «ولایت» (7) ، ضمن پذیرفته شدن اعمال، و نائل شدن به كمال، جان تشنه را سیراب، و رخسار خسته را طراوت بخشند . حج، كه با وجود یك عبادت بودن، جامع چندین عبادت است (8) و هیچ عمل و عبادتی همپایهی او نیست (9) و بهایی جز رضوان و بهشت جاوید ندارد، (10) با این حال، اگر شخصی، همهی عمرش را در به جا آوردن آن سپری كند، ولی به روح آن، آگاه نباشد، حج او فاقد ارزش و اعتبار است . (11) اصولا اركان و احكام دین، دارای شرایطی است . كه رعایت آنها، سبب صحت آنها میشود. حج نیز چنین است. انسان، برای صحیح بودن حجاش باید شرایط آن را رعایت كند، ولی نسبتبه روح آن، یعنی معرفت امام، همواره باید ملتزم بود.(12) كعبه و حرمتاش، زمزم و شرافتاش، صفا و مروه و صفایش، قربان گاه و تقوای قربانیاش، رمی جمرات و طرد شیطاناش، عرفات و نیایش خالصانهاش، سرزمین حرم با همهی بركاتاش، در پرتو ولایت و امامت رسول خدا و اهل بیت (علیهمالسلام) استبنابراین، حجبدون «ولایت» ، طواف بدون «امامت» ، حضور در عرفات بدون «معرفت» ، قربانی در منی بدون فداكاری در راه «ولی زمان» ، رمی جمره بدون دور كردن صفات رذیلهی مخالف با راه «امام زمان» ، سعی بین صفا و مروه، بدون سعی در صراط صفا و مروت و بی كوشش در شناختبهتر و اطاعت امام، بیحاصل است و سودی ندارد . سادهترین عمل در حرم امن الهی، نظر به كعبه است، كه ثواب نیز دارد، (13) لكن بر اساس این كه كلمهی توحید، به شرط ولایت، حصن امن و دژ نجات است، (14) نگاه هماهنگ با ولایت و عارفانه به كعبه نیز مایهی بخشش گناه و پایهی نیل به مقامات است .امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: من نظر الی الكعبة بمعرفة فعرف من حقنا و حرمتنا مثل الذی عرف من حقها و حرمتها غفرالله ذنوبه و كفاه هم الدنیا والآخرة (15) ; هر كس با معرفت و شناختبه كعبه بنگرد و حق و حرمت ما را مثل همان كه از حق و حرمت كعبه میشناسد، بشناسد، خداوند، گناهاناش را میآمرزد و او را از اندوه دنیا و آخرت كفایت میكند . از این رهگذر، معنای حدیثی كه دربارهی محبوبیتسرزمین مكه و همهی آن چه در فضای آن، اعم از خاك و سنگ و درخت و كوه و آب (16) است، روشن خواهد شد; یعنی، منطقهی حرم كه ادراك حق و حرمت آن آمیخته به عرفان حق ولایت و امتثال آثار ولا است، محبوبترین چیزها خواهد بود و چیزی همتای محبوبیت آن نیست . دل، بی تو، تمنا نكند كوی منی را زیرا كه صفایی نبود بی تو، صفا را باز آی كه تا فرش كنم دیده به راهت حیف است كه بر خاك نهی، آن كف پا را به عبارت دیگر، كعبه و حرمتاش، زمزم و شرافتاش، صفا و مروه و صفایش، قربان گاه و تقوای قربانیاش، رمی جمرات و طرد شیطاناش، عرفات و نیایش خالصانهاش، سرزمین حرم با همهی بركاتاش، در پرتو ولایت و امامت رسول خدا و اهل بیت (علیهمالسلام) است. اگر كعبه به همهی شرافتها مزین است، روح عمل و مناسك آن، ولایت و امامت و شناخت امام و خضوع در برابر او است . (17)
از این رو، آن گاه كه فضائل امیرمؤمنان امام علی (علیهالسلام) مطرح شد و عدهای خود را برتر میپنداشتند، خداوند، در بیان برتری آن حضرت به عنوان برجستهترین مصداق اهل ایمان و جهاد فرمود: «اجعلتم سقایة الحاج و عمارة المسجد الحرام كمن آمن بالله والیوم الآخر و جاهد فی سبیل الله لایستوون عندالله»;(18) آیا سیراب كردن حاجیان و آباد كردن مسجد الحرام را همانند كسی پنداشتهاید كه به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و در راه خدا جهاد میكند؟ [نه، این دو] نزد خدا یكسان نیستند.(19) بنابراین، علم و عمل به این مطالب، بسیار مغتنم است; یعنی، كسانی كه به حج مشرف میشوند، باید بدانند كه حج . اسراری دارد و یكی از آن اسرار، هماهنگ بودن افكار و اعمال با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است تا حج كاملی انجام دهند و روح شان متعالی گردد .چنین نیست كه اگر مستطیعی به مكه رود و حج گذارد، بدون آگاهی از اسرار آن، حج واقعی و كاملی را اقامه كرده باشد! امام سجاد (علیهالسلام) به «شبلی» كه از اسرار بی خبر بود، فرمود: «. . . بنابراین، تو، نه به میقات رفتهای، نه احرام بستهای، . . .» . (20)در این روایت، سخن از نفی «كمال» است، نه نفی «صحت» . ممكن استحج چنین كسی، صحیح باشد و قضا كردن نخواهد و در ظاهر، ذمهاش بری شده باشد، لكن به جهتبی خبری از اسرار، در همان سیرت متعالی نشده، باقی مانده باشد . (21) بنابراین، روح آهنگ و قصد خانهای كه به سوی آن ره میسپاری، «ولایت» است و میان آن دو، پیوندی عمیق است، و زائر، در تمام نقاط این حرم، خصوصا كعبه، و تمام لحظههای به جای آوردن مناسك آن، خصوصا طواف، شمیم دل نواز و جان فزای عطر امامت و ولایت را با جان احساس میكند . در این جا، به نمونههایی از پیوندهای حج و ولایت، كعبه و امامت، اشاره میشود . حج، اسراری دارد و یكی از آن اسرار، هماهنگ بودن افكار و اعمال با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است تا حج كاملی انجام دهند1 - امامت و بنای كعبه این بنای توحید را پیامبری تجدید بنا و احیا كرد كه بعد از ابتلائات فراوانی كه همه در سمت و سوی حج است (22) ، به مقام رفیع امامت رسید . خداوند تبارك و تعالی در این خصوص میفرمایند:
«و اذ ابتلی ابراهیم ربه بكلمات فاتمهن قال انی جاعلك للناس اماما» ; هنگامی كه خداوند، ابراهیم را با وسائل گوناگونی آزمود، و او، به خوبی، از عهدهی این آزمایشها بر آمد، خداوند به او فرمود: «من، تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم .» (23) . آری، كعبه، به دست ابراهیم خلیل الرحمان كه امام است، تجدید بناء شد و سكهی حجبه نام او ضرب شد و این مراسم را «حج ابراهیمی» نامیدند . لذا وارث او، امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، به هنگام ظهور، در كنار كعبه، به تمام عالمیان صلا دهد كه «هر كس میخواهد با من دربارهی ابراهیم گفت و گو كند، بداند كه من نزدیكترین مردم به ابراهیم هستم .» . (24) 2 - امام مولود كعبه تنها كسی كه در این عالم خاكی، در میان كعبه، پا به عرصه وجود گذاشته است، امیرمؤمنان حضرت علیابن ابی طالب (علیهالسلام) است كه با تولدش، پرده از راز و رمز شرافت و قداست این خانه بر میدارد . (25) این فضیلتبزرگ را قاطبهی محدثان و مورخان شیعه و دانشمندان علم انساب، در كتابهای خود نقل كردهاند . در میان دانشمندان اهل تسنن نیز گروه زیادی به این حقیقت تصریح كردهاند و آن را یك فضیلتبی نظیر خواندهاند . (26) حاكم نیشابوری میگوید: «ولادت علی در داخل كعبه، به طور تواتر به ما رسیده است .» . (27) آلوسی بغدادی، صاحب تفسیر معروف مینویسد: «تولد علی در كعبه، در میان ملل جهان، مشهور و معروف است و تا كنون كسی به این فضیلت دست نیافته است .» . (28) زائری كه بر گرد این خانه طواف میكند و رو به سوی آن نماز میگزارد، باید معترف به این فضیلتباشد كه نمودی از پیوند این دو است . (29) تولد علی در كعبه، در میان ملل جهان، مشهور و معروف است و تا كنون كسی به این فضیلت دست نیافته است3 - امام، مطهر كعبه یكی دیگر از جلوههای پیوند حجبا ولایت، پاك سازی مركز توحید از بتها، به دست امیرمؤمنان است . بتشكنی كه آیین ابراهیمی است، یك بار دیگر در سال هشتم هجری، بعد از فتح مكه صورت گرفت . شاعر سخنور حله، «ابن العرندس» كه از شاعران قرن نهم اسلامی است، در قصیدهی خود در بارهی این فضیلت چنین میگوید: وصعود غارب احمد فضل له دون القرابة والصحابة افضلا صعود علی (علیهالسلام) بر دوش احمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فضیلتی استبرای او . این فضیلت، غیر از خویشاوندی و همنشینی است . علامهی امینی، (رحمةالله علیه)، نیز این فضیلت را از زبان بیش از چهل تن از محدثان و تاریخ نگاران پیروان مكتب خلفا نقل میكند . (30) 4 - امام، مبلغ حج تبلیغ آیات سورهی برائت از سوی امیرمؤمنان (علیهالسلام) در سال نهم هجری، جلوهای دیگر از این پیوند است. تقریبا، تمام مفسران و مورخان، اتفاق نظر دارند كه هنگامی كه آیات نخستین سورهی برائت، قبل از فرا رسیدن مراسم حج، نازل شد، پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) برای ابلاغ این فرمان كه در بارهی وضع باقی ماندهی مشركان بود، آن را به ابوبكر داد تا درموقع حج، در مكه، برای عموم مردم بخواند، ولی آن را گرفت و به امام علی (علیهالسلام) داد و او مامور ابلاغ آن گردید . ایشان هم در مراسم حج، آن آیات نورانی را ابلاغ كرد . (31) از این كه امام علی (علیهالسلام) در مراسم حج آن سال شركت میكند و علاوه بر ابلاغ آیات نورانی قرآن كریم، خطبه میخواند (32) و مردم را از حج جاهلی، نهی، و به حج ابراهیمی دعوت میكند، در مییابیم كه میان حج و ولایت، ارتباط مستقیمی وجود دارد ... نویسنده: محمد رضا فؤادیان تنظیم برای تبیان: شکوری
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 376]