واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: بر اساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی، کم خونی یک مشکل مهم بهداشتی در جهان و به خصوص در کشورهای در حال توسعه... بر اساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی، کم خونی یک مشکل مهم بهداشتی در جهان و به خصوص در کشورهای در حال توسعه به شمار میآید، بطوریکه براساس این گزارشها تقریبا حدود دو میلیارد نفر از مردم جهان به این عارضه دشوار مبتلا میباشند. به گفته پزشکان کم خونی حالتی است که در آن تعداد و اندازه گلبولهای قرمز یا میزان هموگلوبین موجود در خون تغییر مییابد و تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن بین خون و سلولها دچار اختلال میشود. بر اساس بررسی های صورت گرفته کمبودهای تغذیه ای، خونریزی، ناهنجاریهای ژنتیکی، بیماریهای مزمن و مسمومیتهای دارویی از جمله علل ایجاد کننده کم خونی به شمار میآیند. منظور از کم خونیهای تغذیهای، کم خونیهایی هستند که به علت دریافت ناکافی موادغذایی به وسیله سلولها ایجاد میشوند، از مهمترین مواد مغذی جهت خونسازی که کمبود آنها موجب بروز کم خونی میشود و میتوان به آهن، مس، ویتامینهای B12 و B6 و اسید فولیک اشاره کرد. بر اساس تحقیقات انجام شده مهمترین و شایعترین علت کم خونی، کمبود آهن میباشد که ممکن است ناشی از مصرف پایین آهن موجود در مواد غذایی یا به علت افزایش خون از دست داده در بدن باشد که در هر صورت به کم خونی ناشی از فقر آهن میانجامد. کودکان در سنین مدرسه و بلوغ و به خصوص در دوران بلوغ در معرض خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن قرار میگیرند، چون با سرعت زیادتری رشد میکند و نیاز آنها به مواد غذایی مختلف مخصوصا آهن افزایش مییابد. پسران و دختران در دوره بلوغ به آهن اضافی نیاز دارند اما در دختران کمبود آهن شایعتر است. دانش آموزان مبتلا به کم خونی به علت اینکه مقاومت بدنشان کمتر است بیشتر به بیماریهای عفونی مبتلا میشوند، همچنین در این کودکان قدرت یادگیری هم کاهش مییابد و پیشرفت تحصیلی خوبی ندارند و بهره هوشی این دانشآموزان از دانش آموزان سالم کمتر است. عوارض کمبود آهن به ویژه در شیر خواران و کودکان شش ماهه تا 9 ساله متعدد میباشد، به طوری که اختلال در تکامل و هماهنگی سیستم عصبی، اختلال در تکامل گفتاری، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی، اثرات نامطلوب فیزیولوژیکی و رفتاری و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونتها از مهمترین آنهاست. میزن نیاز بدن به آهن چقدر است؟ میزان نیازبدن به آهن بر اساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است، مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافتها به آهن بیشتری نیاز دارند، به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم خونی قرار دارند. در صورت سلامت مادر، میزان ذخایر آهن وآهن موجود در شیر مادر تا شش ماه اول زندگی برای شیرخواران کافی است، ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد میشوند ذخایر آهن کم بوده و باید از زمان دو برابر شدن وزنشان، آهن به صورت قطره خوراکی به آنان خورانده شود. میزان آهن مصرفی، روزانه 50 تا 200 میلی گرم برای بالغین و شش میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای کودکان زیر شش سال و یک تا دو میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای کودکان زیر دو سال میباشد. دلایل فقر آهن: دلایل گوناگونی برای کمبود آهن و جود دارد که از آن جمله میتوان به عللی چون دریافت ناکافی آهن، جذب ناکافی آهن، افزایش نیاز در زمان رشد و از دست دهی مزمن خون اشاره کرد. دریافت ناکافی آهن با توجه به اینکه ذخایر آهن موجود در بدن شیرخوار بعد از چهار تا شش ماهگی تقریبا تهی میشود، نیاز است که شیرخواران با شروع غذای کمکی آهن اضافی دریافت کنند، در غیر این صورت مبتلا به فقر آهن میشوند که این موضوع به ویژه در مورد شیرخواران نارس از اهمیت بیشتری برخورداراست، این نوزادان بعد از دوبرابر شدن وزنشان باید آهن اضافه دریافت کنند. در کودکان بزرگتر، کمبود دریافت آهن به علت رژیم غذایی یا آهن کم و یا دریافت رژیم با آهن ناکافی هم به وجود میآید که در به وجود آمدن و گسترش کم خونی موثر است. جذب ناکافی آهن این مشکل به علت اسهال مزمن، تغذیه شیرخواران با شیر مصنوعی، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی و تداخلات دارویی به وجود میآید و یا ممکن است به علت کم جذب شدن آهن، مصرف زیاد مواد غذایی سرشار از سبزیجات و حبوبات و مصرف ناچیز پروتئین حیوانی ایجاد شود. افزایش نیاز در زمان رشد در دوران شیرخواری و کودکی به علت رشد سریع بافتها نیاز به آهن افزایش مییابد. اغلب سرعت رشد در سال اول زندگی رخ میدهد، در این مدت وزن بدن و حجم خون تقریبا سه برابر و میزان هموگلوبین خون دو برابر میشود. بیشترین نرخ رشد در شیرخواران نارس و شیرخواران رسیده با وزن کم در هنگام تولد رخ میدهد، در بدن این کودکان حجم خون و میزان ذخیره آهن در هنگام تولد کم است و چون به سرعت وزن اضافه میکنند نیازمندیشان به آهن افزایش مییابد که اگر این نیازمندی بر آورده نشود در مدت سه ماه دچار کمبود آهن میشوند. از دست دهی مزمن خون در 50 درصد شیرخواران خونریزی دستگاه گوارش ممکن است نقش مهمی در ایجاد کمبود آهن داشته باشد (احتمالا حساسیت شیرخواران به پروتئینی که در شیر تازه گاو وجود دارد علت از بین رفتن مخاط روده و خونریزی گوارشی در آنهاست) و یا ابتلای کودکان به انگلهای رودهای باعث از دست دهی خون و کمبود آهن میشود. دفع زیاد آهن به دلیل خونریزی، تخریب سریع گلبولهای قرمز به دلیل وجود بیماریهایی نظیر مالاریا و ابتلا به انگل و تخلیه ذخایر آهن به دلیل بارداریهای مکرر و با فاصله کم از دیگر دلایل فقر آهن در افراد محسوب میشود. علائم کم خونی ناشی از فقر آهن علائم کمبود آهن معمولا به آهستگی بروز میکند، از این رو بیماران کم خون اغلب بدون نشانه هستند، به طور کلی بی اشتهایی، رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم،سردرد، خستگی و بیحسی، بی تفاوتی، تنگی نفس، از بین رفتن بافت پوستی زبان همراه با سوزش و درد، تپش قلب، التهاب و زخم گوشه دهان، خواب رفتن وسوزن سوزن شدن دستها و پاها، التهاب مزمن معده که باعث کاهش ترشحات معده میشود و در کم خونیهای شدید تا شقی شدن ناخنها از نشانههای بالینی کم خونی ناشی ازکمبود آهن میباشد. همچنین همه چیزخواری، خوردن مواد غیرمعمول مثل یخ، خاک و نشاسته در کمبود آهن مشاهده میشود و معمولا با درمان آهن معالجه شده است، در موارد نادر در کم خونی ناشی از کمبود آهن بزرگ شدن طحال نیز دیده شده است. گروه های در معرض خطر بیشتر زنان در زمان بارداری، زنان در سنین بارروی، سالمندان، کودکان به خصوص کودکان مبتلا به سوء تغذیه و نوجوانان گروههایی هستند که بیشتر در معرض خطر کم خونی فقر آهن میباشند. راه های پیشگیری و کنترل کم خونی فقر آهن در سالهای اخیر برای برطرف ساختن مشکل کم خونی آهن دو روش از جمله غنی سازی مواد غذایی(افزودن آهن به برخی از مواد غذایی ) و آهن یاری ( که عبارت است از توزیع مکملهای آهن بین افراد مانند تجویز قرص و قطره آهن بین مادران و کودکان) توصیه شده است. باید توجه داشت که جگر، گوشت و به ویژه گوشت گاو، زرده تخم مرغ، سبزیجات، برگ سبز تره، میوههای خشک شده(برگه ها و بخصوص برگه زردآلو)، لوبیا چشم بلبلی، نخود خشک شده و دانههای روغنی مثل پسته، بادام، فندق و ... مهمترین منابع غذایی حاوی آهن میباشند که میتوان برای برطرف کردن فقر آهن آنها را مورد استفاده قرار داد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 766]