واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
واژه شناسی نويسنده:محمد فولادیمنبع:مجله ديدار آشنا 45. انتفاضه انتفاضه، واژهای عربی است كه از ریشه «نفض» به معنای جنبش، لرزش، انقلاب، غبارروبی، قیام علیه رخوت و ركود پیش از انقلاب و حركت همراه با نیرو و شتاب میباشد. انتفاضه، نخست نامی بود برای گروهی جدا شده از سازمان فتح، ولی اینك، نامی استبرای حركت نوین مردم فلسطین. این حركت، در دهه 80 میلادی /60 شمسی در سرزمینهای اشغالی فلسطین علیه اسرائیل آغاز گردید. انتفاضه نامی برای خیزش خود جوش، مستقل، مستمر، تهاجمی، همگانی، غیر مسلحانه، آگاهانه، معترضانه و شجاعانه مردم فلسطین در مصاف با اسرائیل است. (1) مردم فلسطین، به جای سلاح گرم از سنگ برای دفاع از خود و تهاجم علیه دشمن بهره میگیرند. از این رو، انتفاضه را «انقلاب سنگ» نیز میگویند. استفاده از سنگ، موجب نگرانی اسرائیل را فراهم آورده است; زیرا یاد آور مبارزه و پیروزی حضرت داوودعلیه السلام پیامبر بزرگ بنی اسرائیل، بر جالوت است. در این مبارزه، حضرت داوودعلیه السلام با استفاده از سنگ، جالوت را، كه نماد باطل بود، از پای در آورد. (2) درتاریخ معاصر فلسطین، وجود چهار انتفاضه در سالهای 1921،1932، 1939 (3) و 1987 م./ 1300، 1311، 1318 و 1366ش. میدرخشد كه هیچ یك به گستردگی و پایداری انتفاضه اخیر نبودهاند. از این رو، انتفاضه نوین مردم فلسطین را «انتفاضه بزرگ» نیز گفتهاند. در این انتفاضه شیوه تهاجمی، مبارزه در درون مرزهای فلسطین و تاكید بر مبانی اسلامی، جایگزین شیوه تدافعی، نبرد در بیرون از مرزهای فلسطین و اندیشه غیر دینی گردیده است. (4) جنبش اسلامی فلسطین، همانند انقلاب اسلامی ایران، از مساجد و اماكن دینی سرچشمه میگیرد و به همان جا ختم میشود. ازاینرو، دانشجویان انقلابی، حركتهای ضد صهیونیستی خود را از مسجد دانشگاهها سامان میدهند. بدینسان، مساجد رونقی تازه یافته و اجتماع نمازگزاران در مساجد افزون گشته ومساجد به مركز مخالفتهای ضد اسرائیلی تبدیل شدهاند.لذا، انتفاضه را «انقلاب مساجد» نیز گفتهاند. 46. فرار مغزها برای فهم درك این مفهوم باید به شناخت مفهوم مهاجرت پرداخت. مفهوم «مهاجرت» (Immigration) رفتن و جابهجایی از مكانی به مكان دیگر و اقامت كردن در جای دیگر، از ابتداییترین رفتارهای بشری است. «مهاجرت» یعنی، از موطن خود به جایی دیگر نقل مكان كردن و هجرت گزیدن. كسی را كه از موطن خود به جای دیگر نقل مكان كند، «مهاجر» گویند. (5) در تعریفی دیگر، آمده است: «مهاجرت عبارت است از: تغییر دایمی و نیمه دایمی مسكن بدون هیچ محدودیتی در مورد فاصله حركت و ماهیت اختیاری و اجباری مهاجرت، همچنین بدون هیچگونه تمایزی بین مهاجرت داخلی و خارجی.» (6) در جامعهشناسی نیز از مهاجرت تعریف خاصی ارائه شده است: مهاجرت حركتی نسبتا جمعی و دایمی از مكانی به مكان دیگر است كه در این حركت، مهاجران براساس سلسله مراتبی از ارزشها، یا هدفهای با ارزش فرهنگی تصمیم به مهاجرت میگیرند. (7) در تعریف «فرار مغزها» و یا مهاجرت نخبگان اتفاق نظری وجود ندارد. برخی آن را «فرار مغزها» برخی «شكار مغزها» و برخی دیگر «ربودن استعدادها» مینامند. مغزها و به اصطلاح نخبگان، نیروهای انسانی متخصص، كارامد، ماهر و متفكر یك كشورند; مخترعان، مبتكران، اندیشمندان و سایر افرادی كه برخوردار از دانش فنی هستند. فرار مغزها نیز به مهاجرت، اعم از جذب، فرار و یا اعزام و سرانجام، عدم بازگشت افراد متخصص و كارازموده از كشورهای در حال توسعه به سوی ملل و كشورهای صنعتی پیشرفته اشاره دارد. به عبارت دیگر، فرار مغزها در واقع، فرار سرمایههای انسانی است; سرمایههایی كه با صرف هزینه گزاف به دست میآید و عبارتند از: علم، تخصص، تجربه، توان، سلامتی، قابلیتها و در نهایت، انضباط كه به وسیله آموزش و بهداشت در نیروی كار ذخیره میشود و موجب افزایش بهرهوری آن در تولید میشود. بنابراین، منابع انسانی مانند دانشمندان، مهندسان، متخصصان، نیروی كارا و منابع سازمانی و نهادی به عنوان سرمایههای انسانی تلقی میشوند و فرار این نیروها به آن معناست كه جامعه از علم، تخصص و مهارتهای فنی آنان محروم میماند. ولی این نیروها به دلایل گوناگون، مهاجرت دایمی یا نیمه دایمی را به كشورهای دیگر ترجیح میدهند. (8) 47. ارتداد لغتشناسان «ارتداد» را به بازگشت از چیزی به غیر آن و نیز به بازگشت از اسلام به كفر و روی برگرداندن از آن تعریف كردهاند. (9) آیه شریفه «ولا ترتدوا علی ادباركم فتنقلبوا خاسرین» (مائده: 21) نیز بر همین معنا دلالت دارد. فقها نیز در تعریف مرتد نوشتهاند: «مرتد» كسی است كه پس از اقرار به اسلام، دوباره كافر شود. (10) تصریح به بازگشت از اسلام، ارتداد آشكار و خدشهناپذیر است; اما فقهای اسلام موارد دیگری را نیز موجب ارتداد دانستهاند; مانند اینكه كسی علیرغم مسلمان بودن و عدم انكار حقانیت اصل دین اسلام، مقدسات و ضروریات دین را مورد تمسخر و اهانت قرار دهد و یا رسالت پیامبراكرمصلی الله علیه وآله را تكذیب كند و یا از سر غرضورزی، به اشكال و ایجاد شبهه در حقایق مسلم دین بپردازد. (11) بنابراین، ارتداد در اصطلاح خاص دینی به معنای اعراض و رویگرداندن از اسلام و نفی و انكار مسلمات و ضروریات دینی است. 48. استهزاء «استهزاء» از واژه «هزو» به معنای چیزی را به شوخی و ریشخند و مسخره گرفتن است. این كار در صورتی كه در مورد مقدسات و ضروریات دین صورتپذیرد و لازمه آن انكار ضروریات باشد، از جمله مواردی است كه منجر به ارتداد از دین خواهد شد و در صورتی كه این كار از كسی در خصوص پیامبراسلامصلی الله علیه وآله سر بزند، تحت عنوان «سب النبیصلی الله علیه وآله» دشنام پیامبرصلی الله علیه وآله قرار گرفته، جرم محسوب میگردد. پینوشتها: 1و2- فرهنگ علوم سیاسی ، آقابخشی، ص 170. فرهنگ تاریخی سیاسی ایران و خاورمیانه، علی بابائی، ج 1، ص 62 / انتفاضه; حماسه مقاومت فلسطین، جمیله كدیور،ص 17. 3- در 1921 م./1300 ش. قیام علیه سلطه انگلیس و گسترش صهیونیسم و در 1932م./ 1311 ش. حركت ضد انگلیسی و یهودی شیخ عزالدین قسام و در 1939 م./1318 ش. قیام حاج امین حسینی روی داد. 4- «انتفاضه آخرین راه رهایی» روزنامه اطلاعات( 15 تیر 1377) ص 8. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه رجوع كنید به: فلسطین، انتفاضه و انقلاب اسلامی، مرتضی شیرودی، معرفت 54 5- ر. ك: پریدخت وحیدی، مهاجرت بینالملل و پیامدهای آن، سازمان برنامه و بودجه، ص 1364 6- محمد معین،فرهنگ معین، ج4،واژهمهاجرت 7- ر.ك: جورج ریتزر، نظریههای جامعهشناسی دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، فصل پنجم 8- رحیمزاده اسكویی، كندوكاوی مقدماتی در زمینه تكنولوژی، تهران، وزارت امور اقتصادی و دارایی، ص 4 9- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق مرعشلی، بیجا، دارالكتب العربی، بیتا، ص 198 10- جعفربن الحسن الحلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، با تعلیقات سید صادق شیرازی، چاپ سوم، قم، استقلال، 1412 ق، ج 4، ص 961 و محمد ابراهیم جناتی، «ارتداد از دیدگاه مذاهب اسلامی»، كیهان اندیشه، ش 54، 1373، ص 44-45 / ر. ك. به: محمدحسن النجفی، جواهر الكلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق محمود القوچانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، الطبعة السابعه، ج 41، ص 60
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 318]