تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
انواع ریل دستگاه‌های CNC + جدول مقایسه معایب و مزایا
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1806900970
ما و جهان معاصردرگفتگویی بااستاد مهدی هادوی
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
ما و جهان معاصردرگفتگویی بااستاد مهدی هادوی نويسنده: حمید هادویمنبع: مجله پرسمان استاد مهدی هادوی، شاگرد ممتاز دبیرستان خوارزمی تهران، پس از قبولی در رشته مهندسی برق و الكترونیك دانشگاه صنعتی شریف، تحصیلات غیر رسمی حوزوی خود را آغاز كرد . از سال 1359 به طور رسمی در قم به تحصیل علوم حوزوی مشغول شد و اكنون از استادان عالیترین دوره آموزشی حوزه علمیه قم (خارج فقه و اصول) به شمار می آید . استاد هادوی عضو شورای بررسی متون علوم انسانی و رئیس گروه فقه و حقوق است . ایشان همچنین در برخی از علوم جدید مانند اقتصاد، كلام جدید، فلسفه علم و فلسفه هنر مطالعات و تحقیقاتی گسترده دارد كه بخشی از آنها در قالب كتب و مقالات عرضه شده است . ایشان به دو زبان انگلیسی و عربی تسلط كامل دارد . مهارت در زبان انگلیسی و كاربرد كامپیوتر، به وی امكان داده است تا نخستین پاسخگوی ایرانی مسائل اسلامی در شبكه جهانی كامپیوتری (اینترنت) باشد . استاد هادوی به عنوان نماینده ایران در اجلاس بین المللی ادیان در سال 2002 بانكوك شركت كرد . او ضمن ارتباط با مراكز دینی و علمی كشورهای مختلف اروپایی و آسیایی در تاسیس مراكز فرهنگی اسلامی از جمله انجمن اهل بیت (ع) سوئیس، انجمن محمدیه تایلند و مراكز اسلامی هلند مشاركت داشته است . باسپاس از این كه فرصتی را به نشریه پرسمان دادید، قبل از ورود به موضوع بحث، توضیح دهید اصولا ویژگی جهان معاصر چیست؟ تا وقتی از جایگاه دین اسلام در جامعه معاصر سخن میگوییم، معلوم باشد جهان و جامعه معاصر مورد نظر ما چه جامعهای است . به طور خاص آیا شما جهانی شدن را از شاخصههای جهان معاصر میدانید؟ به نظر من، در تحلیل شاخصههای جهان معاصر، قبل از هر چیز باید به این نكته اشاره كنیم كه دنیای معاصر دنیای ارتباطات است . در دنیای معاصر این امكان فراهم شده است كه در كوتاهترین زمان از اخباری كه در گوشه و كنار جهان اتفاق میافتد، باخبر شویم . تحقق چنین امری این ذهنیت را ایجاد كرده است كه جهان امروز، به لحاظ اطلاعات، واقعا به یك دهكده كوچك تبدیل شده است; اما به نظر من این تحلیل تحلیلی ظاهری و نادرست است و با واقعیتبسیار تفاوت دارد . درست است كه تكنولوژی ارتباطات این امكان را فراهم آورده كه ما از هر حادثهای در كوتاهترین زمان ممكن مطلع شویم، اما باید توجه داشت كه مجاری انتقال اطلاعات در دست قدرتهای خاصی قرار دارد . در واقع آنها هستند كه تصمیم میگیرند چه اطلاعاتی و به چه شكلی منتقل بشود و چه اطلاعاتی اصلا منتقل نشود . البته این بدان معنا نیست كه آنها كاملا بر اخبار و اطلاعات مسلط هستند و هیچ اخباری خارج از تصمیم آنها به مردم نمیرسد; ولی جریان غالب انتقال اطلاعات را آنها تعیین میكنند . این تكنولوژی ایدهای را كه سالها پیش توسط دانشمندان سیاسی یا اقتصادی مطرح شده بود، مجددا احیا كرد; برای مثال شخصی به نام «الكساندر» حدود 50 سال قبل در كتاب «انقلاب الكترونیك» بر اساس اطلاعات علمی در مورد پیشرفتهای انسان در صنعت الكترونیك این ایده را مطرح میكند كه در آینده باید مركزی برای اداره جهان وجود داشته باشد . در واقع ایشان به نحوی تعبیر سلطه سیاسی جهانی را در قالب دموكراتیك آن مطرح میكند; به این شكل كه مثلا نمایندگان تمام كشورهای جهان در مجموعهای گرد آیند و درباره امور جهانی تصمیم گیری كنند و تصمیمات اخذ شده را از طریق امكانات الكترونیكی به اطلاع تمام مردم جهان برسانند . این اندیشه بعدها در آثار اندیشمندان سیاسی ظهور پیدا كرد و كمكم جوانههای بحث globalization یا همان جهانی شدن آشكار شد . البته باید به این نكته اشاره كنم كه ایده حكومت جهانی ایدهای، جدید نیست . این ایده، قبل از این كه به عنوان یك فكر بشری مطرح باشد، به عنوان یك اندیشه دینی در ادیان مطرح بوده است . این ایده، به دلیل پیدایش امكانات سختافزاری، به طور اكید در دنیای معاصر مورد توجه قرار گرفت و به ویژه قدرتهایی كه این ابزار را در اختیار داشتند، بیشتر به تحقق عینی آن پرداختند . تكنولوژی ارتباطی و به خصوص كانالیزه شدن جریان انتقال اطلاعات آثار سیاسی و فرهنگی خاصی را هم در پی دارد; برای مثال میبینیم امروزه رسانههای غربی با نوع تبلیغات خود بعضی از مفاهیم فرهنگی غرب را در جوامع دیگر القا كردهاند و از این راه میكوشند نوعی شبیه سازی فرهنگی در كل جهان ایجاد كنند . گسترش مفاهیمی مثل «دموكراسی» ، «حقوق بشر» ، «حقوق زن» و حتی ظهور پدیدههای مختلف روانی و اجتماعی مشابه در كشورهای مختلف جهان، همه نتیجه همین نوع تبلیغاتی است كه در جهان وجود داشته است . در حوزه اقتصاد كه شاید مهمترین بخش جهانی شدن در آن تجلی پیدا كرده است، تلاش قدرتها متوجه این بوده و هست كه مجاری اقتصاد جهان را به دست گیرند . البته ظاهر این اقدامات چنین است كه گویا آنها صرفا میخواهند روابط متناسب با دنیای جدید را در فعالیتهای اقتصادی كشورهای عضو ایجاد كنند; اما وقتی به دقتبه این ضوابط نگاه میكنیم، میبینیم این ضوابط و قوانین طوری طراحی گردیده كه در نهایت كشورهای ثروتمند ثروتمندتر و كشورهای فقیر فقیرتر میشوند . میخواهم نتیجه بگیرم كه مجموعه امكانات سختافزاری امكان ایجاد سلطه جهانی درحوزه اقتصاد و سیاست را فراهم آورده و این امكان این اشتیاق را در صاحبان قدرت تقویت كرده است كه زمینههای فرهنگی و اجتماعی حكومت جهانی را نیز فراهم كنند . این تصویری است كه به طور كلی میتوان از جهان معاصر داشت . شما بیشتر به ساختار اجتماعی جهان معاصر اشاره كردید . یكی دیگر از عناصری كه ما میتوانیم در جهان معاصر روی آن تامل داشته باشیم، «انسان معاصر» است . میخواهیم بدانیم انسان معاصر چه ویژگیهایی دارد و چه نیازهای جدیدی پیدا كرده است؟ در مورد ویژگیهای انسان معاصر باید به این نكته اشاره كنم كه منظور ما از انسان معاصر انسانی است كه اغلب امكانات جهان معاصر در اختیار او قرار دارد و به همین خاطر، در معرض اطلاعات بسیار قرار میگیرد . یكی از خصلتهای چنین انسانی، به نظر من، نوعی تردید در رسانهها است . امروزه این اعتقاد در ذهن انسانها ایجاد شده است كه رسانهها بیش از آن كه واقع نما باشند، واقع سازند و سعی دارند با ایجاد ذهنیت در مخاطبان اهداف خاصی را دنبال كنند . یك نمونه عینی این مدعا را برای شما نقل كنم . یكی از سؤالهایی كه من در غالب مصاحبههایم با رسانههای بینالمللی از خبرنگاران میپرسم این است كه چرا تصویری كه شما در رسانههای خود از ایران ارائه میدهید با آن چه در واقع هست و ما ایرانیها از نزدیك شاهد آن هستیم، این قدر فرق دارد؟ غالب خبرنگاران در جواب سؤال من میگفتند: اتفاقا شخصیتهای مملكتخودمان نیز همین عقیده را دارند و آنها هم از نحوه انتقال اخبار و اطلاعات ناراضیاند . این حرف نشان میدهد اعتماد عمومی به رسانههای جمعی در جوامع توسعه یافته كم شده است . بنابراین، بیاعتمادی به رسانهها در واقع یك بعد از ویژگیهای انسان معاصر است . ویژگی دیگر انسان معاصر، سرخورده و مایوس بودن وی از دستاوردهای بشری است . انسانها، قبل از تجربه امكانات موجود در عصر حاضر، فكر میكردند علوم و فنون جدید میتواند مشكلات مختلف اجتماعی و فردی بشر را حل كند; اما امروزه ارتباطات جهانی موجب شده تواناییهای موجود در جهان و آثار و نتایج آن در دسترس همه قرار گیرد و این مطلب برای همگان روشن شود كه این تواناییها نتوانستهاند و حتی در آینده هم نمیتوانند به ادعاهای جریان روشنگری قرن 17 به بعد جامه عمل بپوشانند . این حقیقتباعثشده انسان معاصر به معنویت و امور غیبی و دینی بازگشت مجدد داشته باشد . بشری كه تا چندی پیش فكر میكرد دین هیچ مشكلی را حل نخواهد كرد و به تعبیر برتراندراسل، روزگار دین به پایان رسیده است! دوباره با این بحث مواجه شده كه بعضی از مسائل را از طریق غیر دین نمیشود حل كرد . هانتینگتون، استاد علوم سیاسی معاصر در دانشگاه هاروارد و صاحب نظریه «برخورد تمدنها» ، در سال 2000 میلادی در دانشگاه زوریخ عنوان كرد كه بشر در قرن بیستم در تلاش بود خود را از دین رها كند; اما در دو دهه آخر قرن بیستم ما شاهد بازگشتبشر به سمت دین و احیای مجدد دین در جوامع هستیم; به طوری كه میتوان قرن بیست و یكم را قرن «نوزایی ادیان» نام گذاشت . میشل فوكو، یكی دیگر از فیلسوفان غربی با این كه نه مسلمان است و نه اطلاعات چندانی راجع به مسلمانها و ایرانیها دارد، علاقه زیادی به انقلاب اسلامی ایران داشت و به همین دلیل چند مرتبه به ایران سفر كرد . حرف فوكو این بود كه امروزه غرب در یك بنبست معنوی قرار گرفته است و دین میتواند این بنبست را بشكند و بشر را از مشكلات روحی و معنوی عصر حاضر نجات دهد . پس در شرایطی كه دین به حاشیه رفته و بیدینی به عنوان یك ارزش حتمی در جامعه پذیرفته شده بود و شخصیتهای مطرح علمی اصرار داشتند بیدینی خود را اظهار كنند، كمكم شرایطی مطرح شد كه دینداری به عنوان یك ارزش معرفی گشت و طوری شد كه امروزه شاهد هستیم حتی آدمهایی كه ما احساس میكنیم ملحدند، سعی میكنند به الحاد خودشان چهرهای دینی دهند . به نظر من، این حادثه بسیار بزرگی است كه در تاریخ بشر اتفاق افتاده و مسیر كل بشر را تغییر داده است و نقش انقلاب اسلامی در توجه بشر به دین بسیار با اهمیت است . پس، به طور خلاصه، تردید و بیاعتمادی به رسانهها و ناامیدی نسبتبه علوم بشری و احساس نیاز مجدد به امور معنوی از ویژگیها و شاخصههای انسان معاصر به شمار میآید . تاكنون دو ویژگی از جهان معاصر مورد بررسی قرار گرفت . در بعد اجتماعی حضرت عالی به ساختار كلان جامعه معاصر اشاره كردید و این كه این ساختار جهانی به یك حكومت جهانی و فراگیر در عرصههای مختلف سیاسی و اقتصادی و . . . نیاز دارد . در بعد فردی هم به ویژگی مهم احساس نیاز مجدد انسان به معنا و هویت اشاره فرمودید و این كه انسان امروز به این نتیجه رسیده است كه در عرصه اجتماعی و فردی نیاز دارد تا به شكلی بازگشتی جدید به دین داشته باشد . حال میخواستیم، با توجه به این دو ویژگی، ببینیم اسلام در میان سایر ادیان چه ویژگیهای برتری دارد كه میتواند بر اساس آن به این دو نیاز فردی و اجتماعی پاسخ مناسب دهد؟ اگر بخواهیم با كوچكترین عبارت اسلام را در بین ادیان دیگر معرفی كنیم، باید بگوییم اسلام تصویری معقول از دنیا و آخرت عرضه كرده است كه جایگاه تمام امور فردی و اجتماعی بشر در آن به گونهای دیده شده و سعی دارد بشریت را هم در امور دنیایی و هم در امور اخروی و معنوی رشد دهد و به تكامل برساند . امروزه در سایر ادیان ما شاهد نوعی گرایش به آخرت هستیم كه با دنیا و امور دنیوی و مادی سر ناسازگاری دارد . البته در اسلام هم مذاهب مختلفی وجود دارد كه هر كدام برای خود تفسیری از اسلام عرضه كردهاند، ولی نابترین و زلالترین تفسیر از اسلام را ما در مكتب اهل بیت (ع) شاهدیم; این به لحاظ نظری . اما به لحاظ عملی من این نكته را عرض كنم كه یكی از نمودهای توانایی اسلام را در اجلاس بین المللی ادیان كه در سال جاری در بانكوك بر پا شد، شاهد بودیم . در این اجلاس، منشور شورای رهبران دینی جهان توسط نمایندگان كشورهای مختلف از جمله ایران تصویب شد و به امضا رسید . این سازمان سازمانی مستقل است كه در حوادث بینالمللی با سازمان ملل همكاری خواهد داشت . به نظر من، تاسیس این سازمان نشان میدهد نقش دین در حوادث بینالمللی و مسائل جهانی روز به روز افزایش مییابد و این احساس پیدا شده كه اگر رهبران دینی توانایی خود را به كار گیرند، میتوانند در حل مسائل بینالمللی نقشی مؤثر داشته باشند . در این اجلاس بین المللی، هیات ایرانی بحمد الله توانست چنان مؤثر باشد كه دبیر كل شورا میگفتشما ایرانیها همه جا رهبری را به دست میگیرید . البته این نكته را هم بیان كنم كه این توانایی به خاطر ایرانی بودن ما نیست . هویت دینی و مذهبی ما این قدرت را به ما بخشید كه بتوانیم در اجلاس رهبران دینی و مذهبی جهان چنین نقشی ایفا كنیم . جالب استبدانید، مواضعی كه در آن اجلاس توسط هیات ایرانی مطرح شد، از طرف رهبران بودایی و یهودی و مسیحی و سایر ادیان دیگر مورد حمایت قرار گرفت . در حالی كه ما خود میدانستیم این مواضع به لحاظ تئوریك با مبانی آن ادیان تعارض داشته و دارد; مثلا من در یكی از سخنرانیهایم گفتم كه ما معتقدیم رهبران دینی نه تنها باید مستقل از رهبران سیاسی تصمیم بگیرند و در مسائل بین الملل نقش داشته باشند، بلكه باید رهبران سیاسی با هدایت و راهنمایی رهبران دینی درباره مسائل بین الملل تصمیمگیری كنند و در واقع دیانتباید مسیر سیاست را تعیین كند . خوب این عقیده بر اساس اندیشه شیعی كه معتقد استحكومت و سیاستبخش غیر قابل تفكیك اسلام است، كاملا قابل قبول مینماید; اما بر اساس مفاهیم ادیانی كه اصلا هویت اجتماعی ندارند و صرفا در نوعی آداب فردی خلاصه میشوند، ادیانی مثل هندویسم، بودیسم، جینیسم و . . . ، این حرف اصلا قابل پذیرش نیست . تحلیل خود من این است كه پذیرش چنین ایدهای توسط رهبران این ادیان به خاطر این است كه آنها وقتی به فطرت طبیعی خودشان مراجعه میكنند، در مییابند كه بین این دو گزینه كه رهبران سیاسی هدایت كننده رهبران دینی باشند یا رهبران دینی هدایت رهبران سیاسی را برعهده داشته باشند، دومی قابل قبولتر است . به هر حال، در آن اجلاس - با این كه یكی دو ساعت مانده به اظهار نظر درباره منشور سازمان، آن را به دستمان رساندند - هیات ایرانی توانستبیشترین سهم را در اصلاح منشور و تهیه بیانیه نهایی داشته باشد . این به خاطر آمادگی و تواناییای است كه اسلام و به صورت خاص مكتب اهل بیت (ع) برای حضور در صحنههای اجتماعی سیاسی برای ما فراهم كرده است; و از طرف دیگر، سایر ادیان نیز برای چنین حضوری در عرصه بین المللی آمادگی نظری نداشتند . در حال حاضر، حضرت عالی شرایط بین المللی را برای معرفی و گسترش اسلام و به خصوص مكتب تشیع چگونه ارزیابی میكنید؟ هر گاه فرصتی پیش آمده كه اسلام در سطح جهانی معرفی شود، گرایش به آن به طور چشمگیری افزایش یافته است . یك نمونه را خدمتتان عرض كنم . دولتمردان امریكایی چند سال بعد از پیروزی انقلاب در ایران احساس كردند كه اسلام در امریكا در حال گسترش است و این امر میتواند در دراز مدت برای امریكا خطرناك باشد . این بود كه آمدند و تبلیغات علیه اسلام را شروع كردند; برای مثال در این مقطع زمانی فیلمهای زیادی علیه اسلام و اسلام گرایی ساخته و پخش شد . با این همه تبلیغاتی كه غرب علیه اسلام انجام داد، اسلام در غرب در حال گسترش بود . این گسترش باعثشد كه برای مثال دولت كلینتون سیاستبهبود روابط با مسلمانان را اعلام دارد و به رسانههای جمعی فرصت دهد تصویری مثبت از اسلام عرضه كنند; به عبارت دیگر، دولت كلینتون به این نتیجه رسید كه چون تعداد مسلمانان امریكا به طور روز افزون در حال افزایش است، شدت دشمنی با اسلام موجب میشود پایگاه مردمی دولت امریكا تضعیف گردد . همین مساله مجددا موجب تشدید جریان اسلام گرایی در غرب و به خصوص در امریكا شد . مساله مهم دیگر قضیه یازده سپتامبر است كه به نظر من نشان داد جریاناتی كه در مجموع به نفع سیاستخاص اسرائیلیها است، سعی دارند در جهت كنترل گرایش به اسلام در سطح جهانی وارد عمل شوند; به عنوان نمونه سال گذشته پیش از 11 سپتامبر وقتی خبرنگار نیویورك تایمز مصاحبهاش با من تمام شد، به او گفتم: كه این سیاستهای امریكا نسبتبه ایران به نفع خود امریكا است؟ ! گفت: نه . گفتم: پس چرا امریكا بر این سیاستها كه به ضرر خود امریكا است، اصرار دارد؟ ! گفت: به خاطر یك لابی قویای كه مانع میشود امریكا سیاستهایش را تغییر بدهد . گفتم: آیا لابی یهود؟ گفت: بله . گفتم: شما به عنوان خبرنگار نیویورك تایمز در این زمینه چیزی مینویسید؟ گفت: نه! من اگر امروز بنویسم، فردا اخراج میشوم - درست همین را تعبیر كرد - یعنی یك لابی قوی وجود دارد كه به صورت یك اهرم فشار روی امریكا عمل میكند . همان طور كه میدانید، بعد از قضیه یازده سپتامبر تبلیغات وسیعی علیه مسلمانها در امریكا شروع شد و سعی گردید مسلمانان به عنوان عامل اصلی این حادثه معرفی گردند . جالب استبدانید این جو تبلیغاتی كه صهیونیستها برای مسلمانها ایجاد كردند نیز باعثشد دوباره توجه به اسلام شدت پیدا كند . آمار نشان میدهد بعد از یازده سپتامبر تقریبا در مدت 100 روز 000/100 نفر از مردم در سطح جهان مسلمان شدند . نمونه دیگر آن كه بعد از واقعه یازده سپتامبر كتابهای اسلامی در سری پرفروشترین كتابهای غرب قرار گرفت . البته از آنجا كه رسانهها و تكنولوژی ارتباطی عمدتا در اختیار غربیها و به خصوص امریكاییها و صهیونیستها است، آنها جهت دادن به این گرایش اسلام خواهی را در دستور كار خود قرار دادند . در اینجا باید به این نكته اشاره كنم كه در حال حاضر دو جریان مهم خبری در جهان، در خصوص معرفی انحرافی اسلام، وجود دارد . یك خط به طور دائم سعی دارد از اسلام به عنوان منشا خشونت علیه بشریتیاد كند و خط دیگر سعی دارد مفاهیمی خاصی را كه با مبانی توسعه طلبانه غربی تعارض نداشته باشد، به عنوان مفاهیم اسلامی در بین مردم رواج دهد; نمونه تلاش در خط اول هانتینگتون بود كه نظریه برخورد تمدنهایش چند سالی مهجور واقع شده بود . هانتینگتون بعد از یازده سپتامبر شروع كرد به احیای مجدد نظریه برخورد تمدنها و دائم در سخنرانیها و مقالاتش به این مطلب میپردازد كه برخورد تمدنها به صورت جدی دارد رخ میدهد و آن تمدنی كه جلوی تمدن غربی ایستاده تمدن اسلامی است . نمونه تلاش دوم هم نشریاتی مثل گاردین هستند كه میكوشند در قالب نشریات مستقل، یك سری مفاهیم را كه به نظر آنها با قدرت و سلطه غربی ناسازگار نیست، به عنوان مفهوم اسلامی قابل دفاع، به طور وسیع مطرح میكنند; مثلا مفهومی كه اخیرا بر آن تاكید میورزند، مفهوم اسلام اروپایی است كه ارزشهای جهان معاصر را - حتی اگر با مفاهیم بنیادی اسلامی در تعارض كامل باشد - میپذیرد; نمونهای از این اسلام اروپایی را در حال حاضر در كشوری مثل هلند شاهدیم; كشوری با 5/15 میلیون نفر جمعیت كه 5/1 میلیون نفر آنان مسلمانند . جالب استبدانید دولت هلند از سال 1995، با تغییر سیاستخود، مسلمانان مهاجر را هلندی خواند و در تلویزیون خود ساعاتی را برای پخش برنامههای اسلامی در اختیار مسلمانان قرار داد . اما در عین حال اروپاییان به ترویج و گسترش مفاهیمی كاملا ناسازگار و در تضاد با معارف اصیل اسلامی میپردازند . این طرح، به نظر من، یكی از خطرناكترین سیاستهایی است كه غرب در حال حاضر دنبال میكند . به نظر من، همه این ترفندها به خاطر احساس خطری است كه آنها از اسلام دارند و این ناشی از قدرت اسلام در عرصه تحولات اجتماعی است . دلیل من این است كه شما هیچ كدام از این ترفندها را درباره ادیان دیگر نمیبینید . خوب تا اینجای بحث از بازگشت مجدد بشر به دین و معنویت صحبت كردید و ویژگیهای دین اسلام را بیان داشتید . حال این سؤال مطرح خواهد شد كه به طور خاص ویژگیهای برتر مكتب تشیع برای پاسخ به نیازهای جهان معاصر چیست؟ ببینید، به نظر من، یكی از راههای آشنایی با قابلیتهای یك تفكر در مقام عمل این است كه دریابیم چه مخالفتهایی از لحاظ كمی و كیفی با آن میشود . همان طور كه میدانید بعد از شكلگیری حكومت اسلامی در ایران و طرح اندیشه شیعی در عرصه اداره اجتماعی، سعی شد تا اندیشه شیعی به عنوان یك خطر در جهان اسلام مطرح گردد . برخوردهای تند برخی از دولتهای اسلامی با شیعیان و تبلیغات وهابیان علیه تشیع نمونهای از این تلاشها است . قضیه یازده سپتامبر شكستبسیار بزرگی برای اندیشه سلفی و وهابی شد و تمام زحماتی كه آنها كشیدند تا خود را به عنوان چهره اصلی اسلام معرفی كنند، به شدت مخدوش ساخت . شكست اندیشه سلفی باعثشد یكدفعه اندیشه شیعی مورد توجه دوباره جهان اسلام قرار گیرد و به عنوان الگویی كه برخوردش از یك طرف معقول و منطقی و از طرف دیگر مستقل و غیر وابسته است، معرفی شود . شاهد این مدعا حملات گستردهای است كه در این چند ماه توسط وهابیها علیه تشیع سامان داده شده است; و یك نمونهاش تبلیغات وسیعی است كه سلفیها برای زائرین عمره ما و به صورت خاص برای دانشجویان شروع كردند . سعی آنها این است كه با انتشار كتابهایی در نقد تشیع و متناسب با روحیات جوانان دانشجو و حتی با تشكیل جلساتی در این مورد، با شگردهای خاص تبلیغاتی خود، دانشجویان را با بحران فكری و عقیدتی روبه رو كنند . نمونه دیگر از توجه به تشیع، گسترش مفاهیم شیعی در جهان معاصر و به خصوص رواج و احیای اندیشه مهدویت است; اندیشهای كه در دهه گذشته اكثر مسلمانها اطلاعی از آن نداشتند، امروز به صورت یك امر مورد توجه در آمده و در راس سؤالات جهان اسلام قرار گرفته است . سال گذشته من با یك مهندس فیلیپینی صحبت میكردم كه میگفت من نشانههای ظهور امام زمان (عج) را میبینم و یقین دارم یا خودم یا فرزندانم ظهور حضرت را خواهند دید . او میگفت من بچههایم را به گونهای تربیت میكنم كه برای ظهور آن حضرت آماده باشند . شما، اگر به سایتهای اسلامی مراجعه كنید، درمییابید كه یكی از سؤالات جدی در این سایتها راجع به موضوع مهدویت است . همه این مسائل و شواهد نشان دهنده گرایش به تشیع و قابلیت آن در پاسخ به نیازهای جهان معاصر است . در این قسمت از بحث كه فرمودید مكتب اهل بیت در بعد نظری از یك انسجام قوی برخوردار است، حرفی نیست . آیا در عرصه عینیتبخشیدن به این نظام تئوریك هم ما توفیقاتی داشتهایم؟ آیا شواهدی را میتوانید ارائه كنید كه نشان دهد مكتب اهل بیت (ع) برای پاسخ به نیازهای انسانی در عرصه اجتماعی (عرصه وحدت بخشی به جامعه) و در عرصه فردی (عرصه ارائه معنا و پاسخ به نیازهای روحی انسان معاصر) توانایی قابل ملاحظهای دارد؟ در این مورد باید عرض كنم كاستیهایی كه ما در این چند سال در مدیریت كشورمان داشتیم، این احساس را در ما ایجاد كرد كه مشكل ناتوانی ما در اداره موفق مملكت ناشی از ضعف نظری ما است; اما كاستیهای موجود در عرصه عینیتبخشیدن به اندیشه دینی به عوامل مختلفی برمیگردد . یك عامل این بود كه ما تصور روشن و كاربردی از تعالیم مكتب اهل بیت در حوزه مسائل اجتماعی نداشتیم . ما فكر میكردیم با این مقدار توشهای كه از معارف اهل بیت (ع) داریم میتوانیم به راحتی یك حكومت را اداره كنیم و این تصور غلطی بود . البته این نكته را هم باید یادآوری كنم كه در این 20 سال كه از عمر انقلاب اسلامی میگذرد، كار نظری بسیار گستردهای در زمینه استخراج مبانی مدیریتی از دیدگاه اسلامی صورت گرفته است; ولی متاسفانه این دستاوردها آن طور كه باید و شاید معرفی نشده است . مشكل دوم این بود كه ما همان مقدار شناختی را هم كه درباره مكتب اهل بیت (ع) داشتیم به درستی معرفی نكردیم . این مساله باعثشد نتوانیم همین مقدار شناخت را در عرصه عمل محقق كنیم . اعتقاد من این است كه معرفی درستیك ایده بستر مناسبی برای تحقق عینی آن فراهم میآورد . البته ما باید قبول كنیم عوامل بیرونی اعم از تبلیغات خارجی و فشارهای اقتصادی و سیاسی هم در مشكلاتی كه در این زمینه پیش آمد، نقش جدی داشتند; به عبارت دیگر، ما برای عملی كردن معارف دینی در فضایی آرام قرار نداشتیم . از یك طرف میخواستیم كشور بحران زده ایران زمان شاه را به یك كشور مستقل، از لحاظ سیاسی و اقتصادی، تبدیل كنیم و از طرف دیگر با جنگ تحمیلی مواجه شدیم و . . . . اینها واقعیتهای غیر قابل انكاری است كه در محقق نگردیدن اندیشه شیعی نقش داشتهاند; ولی تمام مساله این نبود كه ما تحت فشار بودیم . به نظر من، حتی اگر شرایط بیرونی هم مناسب بود به واسطه نقصهایی كه در داخل خود ما به لحاظ تئوریك و عملی وجود داشت، این اندیشهها نمیتوانستبه درستی در عمل محقق گردد . البته این نكته را هم یادآوری كنم كه بسیاری از چیزهایی كه در مورد ناتوانی مكتب شیعه در اداره اجتماع گفته میشود آن گونه كه وانمود میشود، نیست; یعنی درست است كه ما در حوزه عینیتبخشیدن به مفاهیم دینی و به صورت خاص مكتب اهل بیت (ع) باكاستی مواجه بودیم; ولی این را هم باید قبول كنیم كه ما در خیلی از حوزهها تجربههای خیلی موفقی از عینیتبخشیدن به مفاهیم دینی داشتهایم . اگر مشكلات مكتب تشیع را - در پاسخ به نیازهای اجتماعی و فردی كه در داخل مملكتبا آن روبه رو شدهایم - با آن دو ویژگی جهان معاصر مقایسه كنیم، ما را با وضعیتبحرانی بسیار حادتری روبه رو میسازد . اگر در مملكتی كه هنوز تمام تجلیات جهانی شدن در آن ظاهر نشده ما با چنین مشكلات نظری و عملی مواجه باشیم، چگونه خواهیم توانست در جهان معاصر كه واقعا یك جهان جهانی شده است ادعایی داشته باشیم . در چنان شرایطی، این مشكلات بیشتر خودش را نشان میدهد . این طور نیست؟ من معتقدم اگر ما با واقعیتهایی كه در جهان معاصر وجود دارد بیشتر آشنا بودیم و به تعبیری شاخصههای جهانی شدن در ما بیشتر بروز پیدا كرده بود، بیشتر ارزش مفاهیم اسلامی و مكتب اهل بیت (ع) را درك میكردیم; به تعبیر دیگر، ما هنوز آن حالتی را داریم كه غربیها در اوایل قرن بیستم داشتند; برای مثال ما میبینیم برخی از جوانان ما اصرار دارند خودشان را در ظاهر شبیه نمادهای غربی بكنند، در حالی كه جوانان غربی كه از آن نمادها خسته و ناامید شدهاند و در جست و جوی نمادهای جدیدند . در جلسهای كه با تعدادی از جوانان شیعه انگلیسی داشتم، بحثی درباره وضعیت دین در دنیای معاصر مطرح شد . در این نشست، یكی از جوانان گفت این یك واقعیت است كه در جهان غرب مردم دارند به دین روی میآورند و به صورت خاص به اسلام و به صورت اخص به مكتب اهل بیت (ع). در حالی كه در كشورهای اسلامی این جور نیست . این جوان شیعی میگفت كشورهای غیر اسلامی نقاط ضعف مكاتب بشری را بیشتر احساس كردهاند تا كشورهای اسلامی; به همین دلیل جوانان كشورهای اسلامی هنوز فكر میكنند در غرب خبرهایی هست . اگر بخواهیم روی یك نمونه از موفقیتهای عملی انقلاب اسلامی ایران انگشتبگذاریم و از آن به عنوان شاخصهای برای تبلیغ دین مبین اسلام و مكتب غنی اهل بیت استفاده كنیم، شما به چه نمونهای اشاره خواهید كرد؟ به نظر من، مساله الگوی حضور زن در فعالیتهای اجتماعی یك نمونه از این موفقیتها است . شما نگاه كنید كشورهای اسلامی در مساله زنان یكی از دو حالت را پیش گرفتند: یا زنان را در حوزه اجتماعی اصلا دخالت ندادند - مثل وضعیتی كه در عربستان وجود دارد و طالبان شكل افراطی آن را اعمال كرد و زنان را حتی از هویت انسانی خودشان نیز محروم ساخت - و یا به زن اجازه حضور بی قید و شرط در مسائل اجتماعی و سیاسی دادند . نتیجه این امر فساد و فحشایی است كه در برخی از كشورهای اسلامی رواج دارد . تجربه ایران نشان داد كه زنان فعال در حوزه اجتماعی و سیاسی میتوانند در عین حال متدین و پایبند به معیارهای اسلامی باشند . این یك الگوی بسیار موفق است كه ایران برای حضور زنان در عرصه فعالیتهای اجتماعی معرفی كرده . اگر این الگو درست معرفی شود، خیلی از زنان در كشورهای اسلامی و حتی كشورهای غیر اسلامی توجهشان به آن جلب خواهد شود . سال گذشته در روزنامه «گاردین» خانمی كه قبلا نماینده مجلس انگلستان بود، مقالهای نوشت و در آن تجربه اقامتخودش در ایران را بیان داشت . وی در مقاله خود نوشت، در مدت اقامتم در ایران شاهد بودم كه زنان ایرانی در داخل خانواده و در عرصه اجتماع از حرمتی خاص برخوردارند; حرمتی كه زن غربی در خانواده و اجتماع ندارد . ایشان در آن مقاله آمارهایی ذكر كرده و نشان داده است كه تعداد زنان ایرانی كه در پستها و سمتهای اجتماعی حضور دارند، از تعداد زنانی كه در انگلستان پستهای مشابه دارند، بیشتر است . بعد از آن هم به این نكته اشاره میكند كه من و امثال من باید آرزوی بیرون رفتن از خانه در تاریكی شب را به گور ببریم، در حالی كه در ایران به راحتی میتوانستیم در خیابانها تردد كنیم . به نظر من، وظیفه ما این است كه این الگوهای موفق را شناسایی و به شكلی مناسب به جهان معاصر معرفی كنیم . نمونه دیگر نقش مستقل سیاسی ایران در طول این 23 سال است . در جهانی كه همه كشورها به نوعی به قدرتها وابستهاند، تنها كشوری كه توانسته سیاستی مستقل عرضه كند، ایران بوده است . البته ممكن است ما در داخل به ابعاد این مساله توجه نداشته باشیم، ولی مردم و دولتمردان كشورهای دیگر به این ویژگی كشور ایران اعتراف دارند و آن را مورد ستایش قرار میدهند . این موضع مستقل به توانایی نظری مكتب اهل بیت (ع) و جرات و قدرتی كه ایمان به این مكتب به ما داده است، برمیگردد . یادم هست چند سال پیش مشاور سیاسی تایلند به من میگفت، شاه تایلند مایل است روابط ایران و تایلند بهبود پیدا كند; ولی پیوندهای اقتصادی ما با قدرتهای غربی و به صورت خاص امریكا به گونهای است كه اگر بخواهیم به ایران نزدیك بشویم، همه هستیمان را از دست میدهیم . از طرف دیگر، باید اعتراف كرد موضع ایران در قضیه فلسطین تنها موضعی است كه امریكا و اسرائیل را با مشكل مواجه كرده است . همین امر باعثشده است ما پایگاه مستقل خود در جهان را هنوز هم داشته باشیم . البته باز هم به این نكته اشاره میكنم كه ممكن است نگاه داخلی به این مساله با نگاه خارجی متفاوت باشد . از این كه وقتخود را در اختیار ما گذاشتید متشكریم .
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 570]
-
گوناگون
پربازدیدترینها