واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: يد يك عنصر حياتي براي زندگي انسان است كه به صورت عمده در خاك يافت ميشود. البته خاك بسياري از مناطق جهان حاوي مقادير كافي از اين ماده مغذي ضروري نيست و لذا محصولات كشاورزي و فرآوردههاي دامي اين مناطق، دچار كمبود يد هستند. بدين ترتيب رژيم غذايي انسانها كه به اين منابع وابسته است نيز به مقدار كافي يد نخواهد داشت. مقدار يد مورد نياز يك فرد بالغ به طور متوسط 150 ميكروگرم در روز است (يك مقدار جزئي كه ميتواند به اندازه سر سوزن باشد) و مقدار مورد نياز يد در تمام طول عمر متوسط انسان يك قاشق چايخوري است. يد به خصوص در اوايل دوران كودكي، بلوغ، حاملگي و شيردهي، به دليل افزايش نياز فيزيولوژيك بدن، بيشتر مورد نياز است و دريافت مقدار كافي آن اهميت حياتي دارد. گواتر حداقل اختلالي است كه در اثر كمبود يد به وجود ميآيد. فرد مبتلا به گواتر به سرعت خسته ميشود و فعاليت كمتري نسبت به افراد طبيعي دارد. در دوران بارداري در صورتي كه جنين به مقدار كافي يد دريافت نكند، مغز در حال رشد او قادر به ايجاد شبكهاي متراكم از ارتباطات سلولهاي مغزي نخواهد بود و توانايي ذهني او قرباني حفظ حيات ميشود. در مناطقي كه با كمبود شديد يد مواجه هستند كودكان از عقبماندگي شديد ذهني رنج ميبرند. حتي در مناطقي كه كمبود يد، شدت زيادي نداشته باشد نيز كودكان دچار كاهش 10 تا 15 درصدي در قدرت يادگيري ميشوند. مشكل كاهش ظرفيت ذهني ناشي از كمبود يد معمولا نامشهود است و تمامي كودكان شاغل به تحصيل در مناطقي كه با كمبود يد مواجه است دچار افت تحصيلي ميشوند و تعداد اندكي از آنان قادر به ادامه تحصيل خواهند بود. به همين دليل اختلالات ناشي از كمبود يد به عنوان مهمترين عامل قابل پيشگيري معلوليتهاي ذهني در جهان شناخته شده است. اكثر اختلالاتي كه در اثر كمبود يد به وجود ميآيند دائمي و غيرقابل برگشت هستند. حتي كمبود يد در حيوانات اهلي و دامها باعث سقط جنين و نازايي ميشود و در دامداريها صدمات اقتصادي جبرانناپذيري به بار ميآورد. پيشگيري از اختلالات ناشي از كمبود يد به منظور مبارزه با اختلالات ناشي از كمبود يد بايد مقادير ناچيزي از اين عنصر را به رژيم غذايي روزانه افزود. اين كار به بهترين نحو و با كم ترين هزينه با يددار كردن نمك مصرفي انسان و دام انجام ميشود. يددار كردن نمكهاي مصرفي به عنوان بهترين روش يدرساني در بسياري از كشورهاي جهان به كار رفته است. امروزه حدود 70 درصد از خانوارهاي جهان به نمك يددار دسترسي دارند و يددار كردن جهاني نمك باعث خواهد شد كه هر ساله مغز نود ميليون نوزاد در برابر كاهش چشمگير قدرت يادگيري محافظت شود. نحوه مصرف و نگهداري نمك توليدكنندگان نمك يددار در كشور يكي از ايفاكنندگان نقش در پيشبرد برنامه مبارزه با اختلالات ناشي از كمبود يد هستند. در حال حاضر تعداد 18 واحد توليدكننده نمك مجهز به سيستم تصفيه نمك و 15 واحد نيز داراي سيستم شستشوي نمك وجود دارد. توليدكنندگان نمك براي راهاندازي سيستم تصفيه نمك با يكديگر رقابتي سازنده داشته و روز به روز به تعدادشان افزوده ميشود. نمك تصفيه، نمكي است كاملا بهداشتي كه ناخالصيهاي آن طي مراحل فرآيند تصفيه (كريستاليزاسيون مجدد) حذف شده است. ناخالصيهاي نمك معمولا به دو صورت محلول و نامحلول وجود دارد. موادي مانند شن، ماسه يا خاك كه حين استخراج وارد نمك ميشوند از ناخالصيهاي نامحلول و كلسيم، منيزيم، سولفات و فلزات سنگين نظير سرب، جيوه، آرسنيك و كادميوم از ناخالصيهاي محلول نمك محسوب ميشوند. وجود اين ناخالصيها در نمك ميتواند منجر به بروز ناراحتيهاي گوارشي، كليوي، كبدي و حتي ممانعت در جذب آهن شود، به همين منظور در كشور استاندارد نمك تصفيه شده تدوين و به تصويب رسيده است و به موجب اين استاندارد كارخانههاي توليدكننده نمك ملزم هستند نمك را با رعايت درجه خلوص و ديگر مشخصات آن توليد و عرضه كنند. به طور كلي توصيه ميشود كه نمك به مقدار كم مصرف شود و همان مقدار كم نيز نمك تصفيه شده يددار باشد. نمكهاي تصفيه شده يددار به دليل خلوص بالا ميزان يد را بهتر و به مدت بيشتري حفظ ميكنند. نمكهاي يددار نبايد به مدت طولاني در معرض نور خورشيد يا رطوبت قرار گيرند چرا كه يد خود را از دست ميدهند. بهتر است نمك يددار را در ظروف بدون منفذ پلاستيكي، چوبي، سفالي يا شيشهاي رنگي با سرپوش محكم نگهداري كرد. همواره بايد به تاريخ مصرف نمك و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت و قيد عبارت تصفيه شده بر روي بستهبندي دقت كرد. كمبود يد در ايران تحت كنترل قرار گرفته است ايران كشوري موفق در كنترل و پيشگيري از اختلالات ناشي از كمبود يد بوده است. براساس تصميم دولت در سال 1373 كليه نمكهاي مصرفي خانوارهاي ايراني در كشور يددار شده و در بين كشورهاي منطقه مديترانه شرقي، ايران نخستين كشوري است كه اقدام به بررسي كشوري گواتر و توليد و توزيع نمك يددار در سطح جامعه كرده است. در حال حاضر بيش از نود درصد خانوارهاي ايراني از نمك يددار استفاده ميكنند و بر اساس آخرين بررسي كشوري در سال 1380 ميزان شيوع گواتر به نحو چشمگيري كاهش يافته است، به طوري كه از 52 درصد در سال 1375 به 8/9 درصد در سال 1380 رسيده است. در سال 1375 كشورمان با احراز دو شاخص عمده تحت عناوين مصرف بيش از نود درصد خانوارها از نمك يددار و بالاتر بودن ميانه يد ادرار از ده ميكروگرم در دسيليتر در دانشآموزان مدارس از نظر استانداردهاي سازمان جهاني بهداشت در حد مطلوب بوده است و به عنوان كشور عاري از اختلالات ناشي از كمبود يد در منطقه شناخته شده است. دستاندركاران سلامت جامعه عليالخصوص دفتر بهبود تغذيه جامعه معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي معتقدند، براي اينكه با مشكل اختلالات ناشي از كمبود يد مواجه نشويم بر مصرف نمك يددار تصفيه شده در برنامه غذايي روزانه افراد تاكيد كردند هر چند براي پيشگيري از بيماريهاي قلبي - عروقي و افزايش فشارخون، مصرف كم نمك توصيه شده است اما همان مقدار كم بايد از نمك يددار باشد تا يد مورد نياز بدن تامين و نمك مصرفي نيز حتما از نوع تصفيه شده انتخاب شود تا عوارض احتمالي ناشي از وجود ناخالصيها در نمك را از ميان بردارد. رعايت اين نكات مهم در سلامت تغذيهاي مردم اثرات جدي و هميشگي داشته و با در نظر گرفتن شيوههاي صحيح زندگي ميتواند موجب شادابي، سلامت و بهبود تغذيه جامعه شود. منبع: خانواده سبز آشپزي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 663]