واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: استدلال هاي متفکر آلماني!
مسأله وحي الهي و دريافت آن توسط پيامبر اکرم از جمله مسائلي است که از ابتداي اسلام مورد بحث و بررسي متفکران ـ مسلمان و غيرمسلمان ـ قرار گرفته است. يکي از سؤالات مهم در اين عرصه آن است که آيا الفاظ وحي از جانب پيامبر ارائه شده است يا آن که الفاظ و معاني هر دو از جانب خداوند بر پيامبر نازل شده اند؟! در شانزدهم اسفند 1363 سميناري تحت عنوان «سعادت از ديدگاه متفكّران مسلمان و آلمانى» در انجمن حكمت و فلسفه اسلامى تشکيل شد که يکي از شرکت کنندگان آن هانس كونگ از انديشمندان آلمانى بود، در رابطه با الفاظ وحي سخني گفت که اکنون نيزدربرخي محافل طرح گرديده است. هانس كونگ در آن سمينار گفت: به پيامبر اسلام وحى شده است ولى آنچه وحى شده، معانى بوده است، امّا الفاظ را خود آن حضرت انتخاب فرموده است. ايشان[جهت استدلال] به تفاوت ميان سورههاى مدنى و مكى اشاره كردند و خواستند از اين تفاوت نتيجه بگيرند كه حداقل الفاظ و جملهبندىهاى قرآن از خود پيامبر اسلام است. چند تفاوت ميان آيات سورههاى مكى و مدنى كه گفته شده است بدين قرار است:تفاوت يکم : سورههاى نازل در مكه كوچك تر (داراى آيههاى كم تر) مىباشد. اين مطلب با نظر به ترتيب مكى و مدنى سورهها مردود است، زيرا هم در مكه و هم در مدينه سه قسم سورههاى طولانى، متوسط و كوتاه وجود دارد. البته سورههاى كوتاه كه در مكه نازل شده، بيشتر از سورههاى كوتاه مدنى است. تفاوت دوم : سورههاى مدنى داراى احكام است، ولى سورههاى مكى آيات احكام ندارد. اين هم خلاف واقع است، زيرا هر دو نوع آيات مكى و مدنى داراى آيات احكام و به اصطلاح آيات قانون گذارى مىباشند. البته بيشتر آيات احكام در مدينه نازل شده است، چنان كه بيشتر سورههاى كوتاه در مكه نازل گشته است. پس هر دو مطلب كه سورههاى كوتاه همه مكى و سورههايى كه آيات احكام در آن ها آمده است، مدنى است، غلط و ناشى از بى اطلاعى است. گرچه اين يك امر طبيعى است كه نزول احكام پس از استقرار اصول اسلامى بود و عمده آن در مدينه بوده است. تفاوت سوم : آيات سورههاى مكى تهديد و وعيد به عذاب و دوزخ و آيات سورههاى مدنى ملايم تر از آن ها است. اين مطلب هم بر پايه صحيحى استوار نيست، زيرا سوره يوسف در مكه نازل شده است و مقدار فراوانى از مضامين آيات اين سوره كه داستان حضرت يوسف است، به قدرى لطيف و بازگو كننده زيباترين معانى انسانى است كه اگر كلام طبيعى بود مىگفتيم: آيات اين سوره در بهترين مناظر طبيعى دنيا و در بهترين فراغت و در عالي ترين محيط گفته شده است. در صورتى كه اين آيات در مكه نازل شده و بنا به تصور مزبور محال است در محيط مكه كه پيامبر اكرم شب و روز با مردم آن گلاويز بوده و فقط مىبايست با تهديد سخنش را بگويد چنان سورهاى نازل گردد. تفاوت چهارم: گفته شده است آيات مربوط به خوشىها و بهشت در مدينه بيشتر نازل شده و اكثر آيات مربوط به دوزخ و عذاب در مكه نازل شده است. اين هم يك گفته باطل است. اما آيات مربوط به بهشت در حدود 86 آيه در مكه و 58 آيه در مدينه نازل شده است. آيات مربوط به عذاب گنه كاران: جحيم: مدنى 6 آيه، مكى 20 آيه. جهنم: مدنى 27 آيه، مكى 47 آيه. سعير: مدنى 6 آيه، مكى 13 آيه. عذاب :مدنى 151 آيه، مكى 218 آيه. نار: مدنى 67 آيه، مكى 78 آيه.درست است كه آيات عذاب در مكه كمى بيش از مدينه نازل شده است، امّا با اين حال آيا مىتوان گفت آيات مكى تهديد به عذاب و آتش است و آياتى كه در مدينه نازل شده است، خالى از تهديد و وعيد است؟ تفاوت پنجم: آيات سورههاى مكى كمى كوتاه و آيات سورههاى مدنى طولانى مي باشد. اوّلا آيات كوتاه در سورههاى مدنى بسيار فراوانند، مانند همه آيات سورههاى بيّنه، زلزال، ماعون چهار آيه آخر، نصر، فلق، ناس. و در سورههاى متوسط نيز آيات كوتاه فراوان است. در سوره محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلم كه مدنى است، آيات كوتاه بسيار است ازجمله آيات 5 ،6 ، 17 ، 22، 23 ،24 ؛ همه آيات سوره دهر ( إنسان) از آيات كوتاه است. ثانيا در سورههاى مكى آيات طولانى خيلى فراوان است مثل آيات سورههاى انعام، أعراف، يونس، هود، يوسف، نحل، إسراء، كهف، مريم، طه، انبياء، مؤمنون، شعراء، نحل، حجر. ملاحظه مىشود كه در حدود يك سوم آيات همه سورههاى قرآن كه در سورههاى طولانى مكى آمده است، طولانى مىباشند و هم چنين است آيات سورههاى متوسطى كه در مكه نازل شده مانند ابراهيم، عنكبوت، روم، لقمان...تفاوت ششم : گفته شده است آياتى كه در مكه نازل شده، مانند جملات كاهنان نامفهوم، شبيه به شطحيات وداراي معانى مبهم است، ولى آيات مدنى مشروح، روشن و براى همه قابل فهم است. اين مطلب عاميانه را هر كس گفته باشد، قطعا از قرآن بى اطّلاع بوده يا غرض ورزى شگفت انگيزى داشته است. اگر منظور از جملات نامفهوم، متشابهات است كه احتياجى به گفتن اين اشكال كننده نداشت، زيرا خود خداوند سبحان در آيه 7 سوره آل عمران با كمال صراحت فرموده است: هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ(1) (اوست خداوندى كه قرآن را به تو فرستاد قسمتى از آن آيات محكمات است كه آن ها اصل كتاب است و قسمتى ديگر آيات متشابهات است آنان كه در دل هاى خود لغزشى دارند، از آيات متشابه پيروى مىكنند. (اين پيروى)براى جستجوى فتنه و دگرگون ساختن آن متشابه است و نمىداند تأويل آن را مگر خدا و آنان كه در علم راسخند. اينان مىگويند ما به آن متشابه ايمان آورديم، همه آن ها از نزد پروردگار ما است و متذكر نمىشوند مگر صاحبان عقول).(2)بنابر اين الفاظ و معاني وحي هر دو از جانب خداوند بر پيامبر نازل شده است و رسول گرامي آن ها را دريافت نموده است. در مقاله بعد به اين موضوع مي پردازيم که پيامبر چگونه وحي را دريافت مي کند؟!پي نوشت ها:1- سوره مبارکه آل عمران آيه 72- نگاهي گذرا به قرآن، علامه محمد تقي جعفري :وحي منزل؛ الفاظ يا معاني؟!!حرف هاي او را بفهم!استعداد خدايابي مردم!حرف هاي عاقلانه يک مسلمان!يک سؤال مهم!اگر کلاف زندگي ات سردرگم شده ... غفلت کني کلاهت پس معرکه اس!حاکميت خدا بر روي زمين!رادفر ـ کارشناس فلسفه اسلامي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 369]