نگاهي به اماكن تاريخي و امامزاده هاي استان گلستان

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا اين استان با مساحتي بالغ بر 22هزار كيلومتر مربع در جنوب شرقي درياي خزر واقع شده كه از شمال به جمهوري تركمنستان، از جنوب به استان سمنان، از شرق به استان خراسان و از غرب به استان مازندران محدود است. جغرافياي طبيعي استان به نحوي است كه به سه بخش كوهستاني، دامنه اي و جلگه اي تقسيم شده و از نظر آب و هوايي داراي اقليم مديترانه اي و بياباني است. قره سو، اترك وگرگانرود از رودهاي پر آب استان گلستان محسوب مي شوند و پيرگرد كوه بلندترين كوه استان بوده و كوه هاي گلدين، شاهكوه، زريوان و خواجه قنبر از ديگر كوه هاي مهم استان به شمار مي رود. در كنار كشاورزي كه محور اصلي فعاليت هاي اقتصادي مردم اين استان است، دامداري، شيلات و صنايع تبديلي نيز از رونق خاصي برخوردار است و از محصولات عمده كشاورزي منطقه مي توان از گندم، پنبه، دانه هاي روغني، غلات، توتون، برنج نام برد. با توجه به قديمي بودن استان نتايج حاصل از كاوش هاي علمي باستان شناسي ، مكان هاي باستاني و قديمي بسياري را در استان نمايانگر كرده است كه از جمله غار كيارام مي باشد. غار كيارام كه در محل به آن غار وسط دل دل مي گويند و در ادبيات باستان شناسي به نام كيارام معروف است در روستاي فرنگ بخش گاليكش در شرق استان قرار دارد. اين غار قديمي ترين غار مسكوني شناخته شده در استان گلستان است و بر اساس آثار به دست آمده از حفاري هاي باستان شناسي قدمت اين مكان به دوره پارينه سنگي ميانه (حدود صد هزار سال قبل از ميلاد = دوره موسترين) مي رسد. گفته مي شود اين غار محل سكونت گروه هاي شكارچي و جمع آورندگان غذا بوده است كه توسط باستان شناس آمريكايي به نام مك بورني شناسايي و مورد كاوش قرار گرفت. از ديگر آثار تاريخي كهن اين استان آق تپه در 15 كيلومتري شمال شرق گنبد كاووس و در350متري جنوب غربي روستاي بزاق آباد مي باشد. كاوش باستان شناسي آن در سال 1379 به سرپرستي دكتر صادق ملك شهميرزادي انجام شد و سه دوره فرهنگي به نام هاي فلات عتيق، فلات قديم و عصر آهن و هخامنشي شناسايي شد. در واقع آق تپه كهن ترين روستاي پيش از تاريخ دشت گرگان تا به اكنون در مطالعات باستان شناسايي به حساب مي آيد كه قدمت آن به بيش از 7500 سال قبل مي رسد. تورنگ تپه نيز در حدود 17 كيلومتري شمال شرقي شهر گرگان واقع شده است، آثار بدست آمده از كاوش هاي علمي در اين تپه خاكي از سكونت انسان تا 6000 سال پيش از ميلاد در منطقه بوده و علاوه بر آثار دوران پيش از تاريخ آثاري از دوران عصر برنز (مفرغ) عصر آهن دوره اشكانيان و ساسانيان و اسلامي از اين محل به دست آمده است. آنچه كه در تورنگ تپه از همه چشمگيرتر است وجود قلعه از دوره ساسانيان (قرن سوم تا پنجم ميلادي) است كه تاريخ احداث آن به دوره اشكانيان مي رسد و همچنين يك چهار طاقي كه مربوط به قرن هفتم ميلادي مي باشد. از ديگر آثار تاريخي اين استان مي توان به ياريم تپه اشاره كرد كه به فاصله تقريبي 9 كيلومتري جنوب شهرستان گنبد كاووس واقع شده است. بر اساس نتايج به دست آمده از كاوش هاي باستان شناسي در اين تپه 33 لايه استقراري مشخص شد كه به تحتاني ترين لايه آن در بردارنده بقاياي دوره نو سنگي (دوره يك) و قدمت آن حداقل به هزاره پنجم قبل از ميلاد مي رسد. فوقاني ترين لايه استقراري در ياريم تپه با سفال هاي مشخصه دوره پارت همراه بودند كه مشابه سفال هاي تورنگ تپه است. ديوار تاريخي گرگان نيز يكي از بارزترين آثار معماري دشت گرگان بوده كه آثار ديواري از آجر و خشت است كه در مسافتي بالغ بر 200 كيلومتر از دشت گرگان از ارتفاعات زاو در شرق استان تا گميشان در كنار درياي خزر در غرب را در بر مي گيرد. نام هاي متعددي بر اين محل اطلاق شده كه ازجمله سد انوشيروان، سد اسكندر، سد فيروز، قرل آلان (مار سرخ) يا غزل آلانگ مي باشد. در طول اين ديوار 40 قلعه وجود دادكه با پلان مربع يا مستطيل احداث شده اند و بر اساس شواهد و يافته هاي معماري كه در كاوش هاي اين اثر تاريخي بدست آمده است، اين بنا به دوره ساساني تعلق دارد. بقاياي شهر قديمي تميشه و ديوار آن در غرب روستاي سركلاته خراب شهر (شهرستان كردكوي) نيز به صورت تپه هاي پست و ناهمواري هايي جلب توجه مي كند كه به استناد گزارش علمي برخي از باستان شناسان اين شهر پايتخت يك سلسله محلي متعلق به اسلام تا دوره سلجوقي بوده است. بخشي از عناصر حفاظتي شهر متعلق به دوره ساساني و در زمان سلطنت خسرو انوشيروان ساخته شده بود، ديوار اين شهر از دامنه كوه واقع در جنوب روستاي سركلاته خراب شهر شروع شده و تا محلي به نام پل خشتي در روستاي باغوكناره در ساحل درياي خزر ادامه دارد. از آثار تاريخي دوره اسلامي در اين منطقه نيز مي توان به مسجد جامع گرگان اشاره كرد. اين مسجد در بازار سنتي و قديمي نعلبندان در زميني به مساحت 1600 متر مربع واقع شده و بناي اصلي آن متعلق به دوره سلجوقي است كه از اين دوره تنها مناره آجري آن باقي مانده است كه داراي كتيبه اي به خط كوفي مي باشد. در داخل مسجد بر ديوارهاي ايوان غربي آن سنگ نبشته هاي زيادي نصب شده است و منبر قديمي و تاريخي آن (كه تاريخ سال 859 و تاريخ 1018 ه.ق روي آن حك شده است) در ايوان غربي نگهداري مي شود. مسجد جامع گرگان چندين بار تاكنون مرمت شده است. مدرسه عماديه نيز در محله قديمي دربنو گرگان با فرم چهار ايواني واقع شده است، زمان احداث مدرسه بر اساس شواهد وقف نامه هاي موجود در زمان صفويان بوده و در دوره هاي بعد نيز مرمت و بازسازي شده است. اين بنا داراي نقشه چهار ايواني مي باشد و بر بالاي طبقه دوم ايوان غربي آن گلدسته چوبي احداث شده كه جايگاه موذن است. مدرسه و مسجد كريم ايشان نيز در شرق شهرستان كلاله، در روستاي كريم ايشان و در مسير جاده كلاله به مراوه تپه واقع شده و از آثار متعلق به دوره قاجار است. اين بنا يك حياط چهارگوش و 23 حجره دارد و داراي 2گلدسته بر سردر و چهار گلدسته در چهار گوشه ساختمان مي باشد تاريخ ساختمان مدرسه و مسجد كريم ايشان، سال 1328ه.ق است. برج قابوس نيز بعنوان يكي از بي نظيرترين يادمان هاي برجسته معماري ايران در دوره اسلامي است كه در شمال شهر گنبد كاووس و در 3 كيلومتري بازمانده شهر قديم جرجان مركز حكومت آل زيار قرار دارد. اثر مذكور كه بر روي تپه اي به بلندي 15 متر قرار گرفته به سال 397 ه.ق به عنوان يادمان شمس المعالي قابوس بن وشمگير ساخته شده است. ارتفاع اين برج 55 متر و با احتساب بلندي تپه در مجموع 70 متر از سطح زمين ارتفاع دارد وبه فاصله 3 متر از پائين و حدود 2 متر از پائين قاعده مخروط و بر روي بدنه آجري آن دو رديف كتيبه آجري به خط كوفي ساده نصب شده است كه باني و تاريخ احداث آن را معرفي مي نمايد. برج رادكان نيز در 24 كيلومتري جنوب كردكوي و بر فراز تپه اي بنا شده كه از موقعيت خاص طبيعي برخوردار است. برج مذكور به ارتفاع 37 متر به دستور اسپهبد ابوجعفر از شاهزادگان طبرستان و از فرمانروايان آخر سلسله باوندي در زمان زياريان ساخته شده است. بر بالاي اين برج كتيبه اي به دو زبان پهلوي و كوفي ديده مي شود كه استفاده از خط پهلوي را چهار قرن بعد از ورود مسلمانان به اين منطقه نشان مي دهد. از ديگر بناهاي تاريخي دوره اسلامي مي توان به امامزاده اسحاق (نور) اشاره كرد كه كه به شكل كثيرالاضلاع ساخته شده است ودر محله سرچشمه گرگان قرار دارد. اين امامزاده داراي تزئينات آجري محراب گچبري و دو لنگه در قديمي و صندوق چوبي نفيس است كه تاريخ 867 ه.ق در روي آن حك شده و از بناهاي قرن نهم ه.ق است. بناي امامزاده روشن آباد نيز در حدود 15 كيلومتري بين راه گرگان و كردكوي در نزديكي روستاي سركلاته شموشك و دو رود محله و در وسط باغ مشجر و قبرستان واقع شده است. اين بقعه داراي رواق و حرم چهارگوش و گنبد ساقه دار و مدور است و صندوق روي مرقد داراي تاريخ 879 ه.ق بوده و در دو لنگه نفيس آن نيز به 869 ه.ق است. امامزاده يحيي بن زيد نيز در قسمت غربي شهر گنبد كاووس واقع شده است، اين بنا از معروفترين بناهاي متبركه استان گلستان و وي از نوادگان امام زين العابدين (ع) بوده كه در زمان حكومت بني اميه قيام نموده است. از بخش هاي قديمي اين بقعه محراب ايلخاني آن عصر كه داراي تزئينات گچين با نقوش گياهي هندسي آياتي به خط كوفي است، مي باشد. آرامگاه مختومقلي فراغي شاعر و عارف نامي و يكي از مفاخر فرهنگي كشور نيز در محلي به نام آق تقه يا آق تقاي (دشت سفيد) بين مراوه تپه و كرند و در 155 كيلومتري شمال شرق شهرستان گنبد كاووس قرار دارد. احداث آرامگاه مختومقلي فراغي متعلق به عصر حاضر مي باشد كه سبك طرح نقشه آن آميزه اي از گل وحشي و آلاچيق تركمني است. همچنين با توجه به جغرافياي طبيعي استان گلستان كه در دوران مختلف بر معماري روستاها و شهرها تأثير مستقيم داشته ،مي توان در اين استان روستاهاي قديمي با معماري ارزشمند را مشاهده نمود كه شاخص هاي هر منطقه جغرافيايي را نشان مي دهد. در اين خصوص در منطقه كوهستاني روستاي شاهكوه، منطقه كوهپايه و جنگلي روستاي زيارت،منطقه دشت (جلگه اي) روستاي بناور و روستاي قارقي از جمله مناطق ديدني و زيبا مي باشد. از ديگر آثار و اماكن تاريخي مي توان به بافت قديمي شهرهاي استان از جمله گرگان و گميشان اشاره كرد. شهر گميشان در 55 كيلومتري شمال غرب شهر گرگان و در كنار شهرستان تركمن واقع است و نام محلي اين شهر گميش دپه (تپه نقره اي) است وبرخي آن راشهر آبسكون نيز مي نامند. گميشان دومين شهر در استان گلستان است كه بعد از شهر گرگان داراي بافت با ارزش فرهنگي است. ابنيه بافت گميشان داراي معماري سنتي دوره قاجار و پهلوي هستند، فرم شيرواني بنا، سكوسازي، بهره گيري وسيع از چوب از ويژگي هاي برجسته معماري شهر به حساب مي آيد. بافت قديم گميشان داراي چند محله از جمله محله خوزين ها، محله شير محمدي ها، محله شيرواني ها، محله مصطفائي ها مي باشد. سبك معماري شهر گميشان بيشتر به صورت معماري روسي اجرا شده است. بافت قديم گرگان نيز علاوه بر ارزش تاريخي هم اكنون به عنوان يك بافت زنده مطرح بوده و محل سكونت بسياري از مردم اين شهر مي باشد. پل آق قلا نيز از ديگر آثار تاريخي در اين استان مي باشد كه بر روي گرگان رود احداث شده است. طول اين پل 76 متر و عرض معبر آن 30/4 است و ارتفاع پل تا سطح آب در حالت عادي 11 متر مي باشد. پايه هاي اين پل به دوره سلجوقي بر مي گردد و صفويان بر روي پايه هاي به جا مانده، پل جديد خود را احداث كرده اند. خرابه هاي شهر باستاني جرجان نيز در سه كيلومتري جنوب غربي شهر گنبد كاووس قرار گرفته است و يكي از بلاد معتبر در دوره هاي سامانيان، آل زيار و سلجوقيان بوده كه بر اثر حملات مغول ها در 617 ه.ق از بين رفته است. اين شهر بر روي ويرانه هاي شهري از دوران پارتي و ساساني با وسعتي در حدود 1200 هكتار ساخته شده و از لحاظ معماري و شهرسازي بسيار پيشرفته بوده است. همچنين ديدن محوطه و گورستان خالد نبي در حدود 55 كيلومتري شمال شرقي شهرستان كلاله قرار دارد خالي از لطف نيست. اين محوطه از مشرق كوه هاي بابا شملك و از شمال، جنوب و غرب به هزاره دره منتهي مي شود و در حاشيه بناي خالد نبي گورستان عظيمي بر روي تپه ماهورهاي اطراف وجود دارد كه همگي داراي سنگ مزارهاي ايستاده هستند كه از نظر فرم و تزئينات با ديگر سنگ مزارهاي شناخته شده در منطقه متفاوت هستند. بقعه خالد ابن سنان نيز در بالاترين سطح اين محوطه قرار دارد. موزه گرگان نيز در ارديبهشت ماه سال 1343 در كاخ سلطنتي واقع در پارك شهر فعلي افتتاح شد و تا سال 1358 داير بود لكن ساختمان فعلي موزه گرگان در خيابان شهداء و جنب امامزاده عبدالله شهر گرگان قرار دارد، اين موزه در سال 1355 به عنوان موزه سنگ قبر افتتاح شد و در بهمن 1367 به صورت موزه منطقه اي درآمد. موزه گرگان به سه بخش كه شامل بخش هاي باستان شناسي، مردم شناسي و بخش سنگ مزارهايي كه به دست آمده از گورستان هاي قديمي منطقه مي باشد، تقسيم مي گردد. 601/ 1645

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 650]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

نگاهي به اماكن تاريخي و امامزاده هاي استان گلستان
نگاهي به اماكن تاريخي و امامزاده هاي استان گلستان.

از من و تو گذشته - اضافه به علاقمنديها
نگاهي به اماكن تاريخي و امامزاده هاي استان گلستان · چهار نکته طلایی برای پوشیدن پیراهن دکلته · فدراسیون به لطف نوجوانان و فوتسالیست ها ، بهترین آسیا شد ...

گوناگون

نوین قفسه انتخابی هوشمندانه برای مدیریت انبارها و فروشگاه‌...

قبل از خرید دستگاه لیبلینگ یا دستگاه لیبل چسبان چه چیزهایی...

اعتیاد کودکان و نوجوانان به فضای مجازی + راهکارهای جلوگیری...

تجهیزات لازم برای ساخت جکوزی

نصب آسانسور

مواد نانو کارواش : انتخابی هوشمندانه برای مراکز شستشوی خود...

آشنایی با آیکاس (IQOS): یک جایگزین نوین برای دخانیات سنتی

لوازم جانبی اپل

معرفی انواع مزوژل

ترخیص کالا چیست؟

مراکز خرید مدرن و سنتی شیراز؛ از بازار وکیل تا مجتمع‌های خ...