واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: دريچه اي ديگر از اعجاز قرآن
دانشمندان اسلامي در حوزه علوم قرآني، پيرامون قرآن و جنبه هاي اعجازگر اين کتاب شريف آسماني از دير باز تا کنون فراوان سخن گفته اند.اعجاز تشريعي، بياني، علمي و اخيرا اعجازعددي قرآن، پاره اي از ابعاد اعجازآميزقرآن است که تا کنون درراس کانون توجه و مداقه قرآن پژوهان و دانشمندان اسلامي قرار گرفته است.نه آنچه تا کنون در باب اعجاز قرآن گفته شده است، تمام است و نه تمام جنبه هاي اعجاز قرآن منحصر در آن چيزي است که تا کنون گفته شده است.ويزگي ذاتي قرآن به عنوان پديده اي وحياني و معجزه اي جاويد و جهاني به گونه اي است که در گذراعصار و قرون رفته رفته دريچه هايي تازه ازافق اعجاز آن گشوده مي شود.يکي از جنبه هاي شگفت انگيزاعجاز قرآن که تا کنون مغفول مانده و يا دست کم، کمتر بدان پرداخته شده است، اعجاز نهفته در موسيقي و نظم آوايي قرآن است.اعجاز ياد شده در دو ساحت قابل بررسي است:1- موسيقي برخاسته از الفاظ، ترکيبات و ساختار جملات «يک نوع موسيقي دروني در کلام قرآن وجود دارد که احساس شدني است، اما تن به تشريح نمي دهد. اين موسيقي در تار و پود الفاظ و در ترکيب درون جمله ها نهفته است.» ( مجله انديشه صادق ،شماره 15) ويژگي ياد شده فارغ از معاني و مفاد آيات نيز وجود دارد هر چند توجه و التفات به معنا بر ميزان تاثير گذاري آن مي افزايد.اين درست است که هر واژه اي صدايي دارد وحتي ممکن است نحوه چيدمان ونوع ترکيب برخي واژگان در يک يا چند جمله باعث ايجاد آهنگي خاص و آوايي تاثير گذار باشد اما مدعاي ما اين است که اين خصيصه در کتاب آسماني قرآن در حد اعجاز است.مستدل کردن اين ادعا به شيوه عقلي اندکي دشوار است چه آنکه اثبات آن بيشتر در گرو تجربه فردي است و تا آنجا که ذهن تاريخ به ياد مي آورد همواره افراد بي شماري اعم از مسلمانان، اهل کتاب و حتي منکران و معاندان وجود داشته اند که با صرف شنيدن آيات نوراني قرآن تحت تاثير نيرومند اين کتاب شگرف آسماني قرار گرفته و به غير عادي و فوق العادگي بودن آن اعتراف کرده اند. يک نوع موسيقي دروني در کلام قرآن وجود دارد که احساس شدني است، اما تن به تشريح نمي دهد. اين موسيقي در تار و پود الفاظ و در ترکيب درون جمله ها نهفته استممکن است گفته شود اين تاثيرناشي از درک جنبه هاي ادبي وبلاغي قرآن است.البته اعجاز ادبي و بلاغي قرآن جاي خود دارد و آن بحث ديگري است لکن درک زيباشناختي اين ويژگي براي همگان ميسر نيست.در مورد خصيصه آوايي قرآن اما داستان به گونه ي ديگري است؛ چه آنکه اين نظم آهنگين و هارموني نهفته در آيات با کمترين التفات قابل ادراک و تشخيص است.«قاري قرآن اگر نيک تلا وت کند، آن گونه که خواست قرآن است، نه آن طور که خواست خود اوست، هر آينه مي يابي، آوايي هماهنگ ونغمه اي فراگير تمام وجودت را فرا گرفته و با اين که قرآن شعر نيست، ولي در آن چيزي مي يابي که در شعر و نغمه هاي ديگر يافت نمي شود».(نظم آهنگ در قرآن، ج 1017/2) 2- خاصيت آهنگ پذيري قرآنآهنگ پذيري قرآن نيز در نوبه داراي اعجاز است. قران کريم هم از درون آهنگين است و هم از بيرون آهنگ پذير.آيات قرآن نه تنها با آهنگهاي معنوي و روحي متناسب است بلکه زيباييهاي آن با اينگونه آهنگها مضاعف مي شود. هيچ کدام از کلامهاي بشري حتي سخنان بزرگان دين و نيز ادبا و فصحاي روزگار به اندازه قرآن آهنگ پذير نيستند. سخن استاد مطهري در اين خصوص راهگشاست:« تا آنجا که نشان دادهاند در زبانها جز شعر چيز ديگري آهنگ نميپذيرد، آهنگ واقعي که يک نفر موسيقيدان بودند براي آن آهنگ بسازد، شعر است که آهنگ ميپذيرد. البته هر نثري را ميشود با آواز بلند خواند اما آن کسي هم که آهنگها را نميشناسد ميفهمد که اگر اين را ساده بخوانند بهتر از آن است که با آواز بخوانند. ولي يک چيز آهنگ پذير آن چيزي است که وقتي آن را با آهنگ ميخوانند آن را بهتر بيان ميکند تا وقتي که ساده ميخوانند. به اين ميگويند آهنگپذيري، يعني آهنگ، آن را بهتر ميتواند بيان کند از غير آهنگ. قرآن از طرفي ما ميبينيم شعر نيست، چون نه وزن دارد نه قافيه و نه هجاهايش هماهنگ با يکديگر است. از نظر محتويات هم، چون شعر اصلا به تخيل بستگي دارد، تخيل در آن نيست، آن تشبيهات و خيالات شاعرانه در آن نيست. قرآن يگانه نثري است آهنگپذير. همين قرائتهايي که ميخوانند کساني که اهل قرائت هستند با آهنگ ميخوانند. حالا شما يک کلام ديگر، خود خطبههاي پيغمبر را بياييد با آهنگ بخوانيد، اصلا نميپذيرد. يکي از جنبه هاي شگفت انگيزاعجاز قرآن که تا کنون مغفول مانده و يا دست کم، کمتر بدان پرداخته شده است، اعجاز نهفته در موسيقي و نظم آوايي قرآن است.خطبههاي نهج البلاغه را شما بياييد با آهنگ بخوانيد، نميپذيرد. هر کلام عربي يا فارسي را اگر نثر باشد بياييد با آهنگ بخوانيد، نميپذيرد. تنها قرآن است که آهنگ پذير است و اين همان مطلبي است که از صدر اسلام به آن توجه شده است. اينکه توصيه شده است که قرآن را به صوت حسن بخوانيد براي همين بوده است که در قرآن چنين استعداد و پذيرشي بوده و با آهنگ بهتر ميتوانسته است خودش را نشان بدهد و نمايان کند.» (نبوت،صفحه 230-229)بررسي و تبيين مساله اعجاز موسيقيايي قرآن مجالي فراختر از اين مقال مي طلبد و آنچه در اين مختصر بيان گرديد صرفا به مثابه طرح بحثي است که راه را براي تحقيقات جدي تر در اين راستا هموار مي سازد. سايت تبيانابوالقاسم شکوري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 348]