تبلیغات
تبلیغات متنی
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
طراحی سایت فروشگاهی فروشگاه آنلاین راه‌اندازی کسب‌وکار آنلاین طراحی فروشگاه اینترنتی وبسایت
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
سفر به بالی؛ جزیره‌ای که هرگز فراموش نخواهید کرد!
از بلیط تا تماشا؛ همه چیز درباره جشنواره فجر 1403
دلایل ممنوعیت استفاده از ظروف گیاهی در برخی کشورها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1860724130
نگاهي به آداب و رسوم محرم ماه خون ماه شهادت در گيلان
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: آغاز ماه محرم جلوه هاي نمايان و مشخصي در استان گيلان دارد ، مسجدها و تكيه هاي سياه پوش مي شوند در بازارهاي مختلف استان بيرق هاي عزا بر بالاي سردر مغازه ها نصب مي شود ، بسياري از مردم لباس سياه به تن مي كنند ،خلاصه آنكه همه شهرها و روستاها ، كوچه وخيابان ها حال و هواي ماه محرم ماه عزا و ماتم به خود مي گيرد . در اين ماه جوانان ، نوجوانان و كودكان از همه مشتاق تر در محله هاي مختلف دسته هاي نوحه خواني راه مي اندازند كه موجب آموزش آنها با اين مراسم معنوي است كه در ضمير وجودشان مي نشيند. يكي از مراسم ماه محرم در گيلان روضه خواني است كه در تمام شهرها و روستاهاي بزرگ و كوچك گيلان انجام مي شود ، معمولا محل روضه خواني مسجد هر محله است اما در بعضي خانه ها بر حسب نذر و يا بنا بر وصيت و وقف نيز روضه خوانده مي شود. بازاريان سراي بازارها را هم براي روضه خواني سياه پوش مي كنند ، در روزهاي دهه اول ماه محرم موضوع روضه خواني هر روز تقريبا مشخص است به ويژه در روزهاي هفتم تا دهم كه به مرثيه خواني براي حضرت علي اكبر، حضرت قاسم ، حضرت عباس و امام حسين ( ع ) اختصاص دارد. مراسم روضه خواني در گيلان معمولا تا آخر ماه صفر ادامه دارد ، خطيبان و مرثيه خوانان اين مجالس اغلب روحانيون و مداحان محلي هستند كه از مجالس روضه خواني براي طرح مسائل و مشكلات اجتماعي و بخصوص در روستاها براي جلب همياري مردم در امور عمراني نيز استفاده مي كنند . دسته گراني يكي ديگر از نشانه ها و مراسم هاي چشمگير ماه محرم است ، حركتي جمعي ، هم آوا و هم آهنگ و نمادي از وحدتي شكوهمند است ، نوحه هايي كه در اين دسته خوانده مي شود هريك بيانگر بخشي از وقايع عاشورا است كه بياني نمادين دارد . دسته گرداني در بنياد و اصل خود حركتي است در جهت تحرك بخشيدن به مردم ، گونه اي صف آرايي در برابر دشمن و يك بسيج براي مقابله با ظلم و ستم كه از دل فرهنگ مبارزه تشيع سر برآورده و در سراسر سرزمين هاي حوزه فرهنگ ايراني و از جمله گيلان عموميت دارد. سينه زني ، كرپ زني ، شام غريبان وقوم بني اسد ، گونه هاي مختلف دسته گرداني معمول در استان گيلان است ، رسم و روال حركت دسته هاي عزا داري تابعي از روابط محله ها در شهرها و روستاهاي مختلف گيلان است كه هر كدام مبداء و مسيري معين دارند و به ديد و بازديد يكديگر مي روند و تقدم و تاخر را بنا بر سوابق سنتي رعايت مي كنند، هر جا امام زاده و بقعه و مكان مقدسي باشد ، نقطه تمركز دسته هاي عزادار است . در شهرك تاريخي ماسوله مراسم عزاداري بايد از محله اي كه امام زاده عون ابن علي شهرك در آن قرار دارد و مسجدبر ناميده مي شود آغاز مي شود ، ابتدا بايد صداي سنج از اين محله بلند شود . همچنين اول بايد علم اين محله بسته شود ، دسته هاي عزادار اغلب با طبل و شيپور و كرنا همراه است اما آهنگ حركت دسته را بيشتر سنج زنان نگه مي دارند، علاوه بر سنج از زنجير پايه يا زنجير پايي نيز براي تنظيم آهنگ حركت دسته استفاده مي شود . زنجير پايه تنها در گيلان معمول است و حلقه يا ميله اي آهني است كه چند رشته كوتاه زنجير از آن آويخته اند و بر روي پايه اي چوبي به بلنداي بالاي يك انسان استوار شده و قطر آن به اندازه اي است كه كف دست جا بگيرد. كسي كه زنجير يايه را در دست دارد بر حسب آهنگ نوحه و در تكيه گاه آهنگ ، آن را كمي بالا مي برد و پاي ان را محكم به زمين مي كوبد و در اثر بازتاب ضربه ، زنجير هاي اويخته شده به بالا پرتاب مي شوند و برجاي خود فرود مي آيند و صدايي كه از اين حركت برمي خيزد ، همچون صداي سنج آهنگ حركت دسته عزادار را تنظيم مي كند. بارزترين نشانه و در واقع هويت هريك از دسته ها علم محله است كه بخصوص در روز عاشورا همراه مي گردانند و علم بستن يا طوق بندي و علم بستن و آماده كردن علم در آغاز مراسم محرم و باز كردن و جمع كردن آن در پايان مراسم از ايين هاي اصلي ، مهم و پرشور ماه محرم است كه در تمام شهرها و روستاهاي گيلان با تفاوت در زمان و آداب و رسوم آن انجام مي شود. در شهرك تاريخي ماسوله شب ششم ماه محرم به طوق بندي اختصاص دارد ، علم هر محله را متولي مسجد آن محله به مسجد جامع مي آورد و در انجا علم هاي هر چهار محله ماسوله بسته مي شود و در اختيار علمدارها قرار مي گيرد. هنگامي كه علم را از مسجد جامع بيرون مي آورند جلوي آن قرباني مي كشند و سپس همراه دسته ان را به مسجد محله مي برند، علم ها را تا اخر ماه صفر نگه مي دارند و بعد آنها را باز مي كنند. در شهرستان سياهكل و ديلمان شب هفتم محرم علم بندي انجام مي شود و علم باز كني را روز سوم شهادت امام حسين(ع) برگزار مي كنند ، بطوركلي در همه جاي گيلان تا شب هفتم محرم كار علم بندي پايان مي يابد و مراسم رسمي و عمومي عزاداري آغاز مي شود. مراسم علم بندي شور هيجاني چشمگير دارد ،مردم نذري مي آورند ، شمع روشن مي كنند ، حاجت مي خواهند ، سينه مي زنند و به اشك چشم عقده غمهايشان را باز مي كنند . در گذشته نه چندان دور علم هاي قديمي گيلان اغلب شامل يك تنه چوبي ، يك صفحه مشبك ، يكي دو قبه يا صندوقچه كوچك و يك تيغه فلزي بلند بود ، هنگام علم بندي آنها را با شال ها و دستمال ها يي كه برايشان وقف كرده اند و با پارچه هاي نذري آذين مي بستند. سينه زني ، بازرترين و قديمي ترين شكل دسته گرداني در گيلان است كه در تمام شهرها و روستاهاي استان رواج دارد ، طرز سينه زني ، حالات و حركات بدن و دستها ، شيوه حركت دسته در دو صف و يا به صورت جمعي و در يك يا دو گروه ، نحوه نوحه خواندن و دم گرفتن و انواع مناسبت و زمان نوحه هاي سينه زني در همه جا يكسان نيست. دسته هاي سينه زني از جهت شركت گروههاي مختلف مردم نيز عمومي تر و جامع تر از انواع ديگر دسته گردانيها است زيرا وسيله معيني لازم ندارد و هركس به نسبت توان خود مي تواند با آن همراه شود ، معمولان پيرمردان و ريش سفيدان در جلو دسته حركت مي كنند و گروه زنان در حاشيه و به دنبال سينه زنان آنها را همراهي مي كند. زنجير زني : دسته هاي زنجير زن امروزه در تمام شهرها و روستاهاي گيلان منسجم ترين دسته هاي عزاداري هستند، زنجير زني در گيلان نسبت به ساير اشكال دسته گرداني جديدتر است و از حدود سي سال پيش معمول شده و در واقع جايگزين قمه زني شده است . زنجير زنان لباس سياه مي پوشند در دو صف مقابل هم حركت مي كنند نوحه خوان در ميان دسته راه مي رود تا صدايش به همه برسد، زنجير زنان هم آهنگ با صداي سنج ترجيع بند نوحه را تكرار مي كنند. شام غريبان : در گيلان شامگاه عاشورا، عزاداري چهره و سيمايي ديگر بخود مي گيرد ، دسته هاي عزادار ديگر علم و پرچمي همراه ندارند، ايستاده حركت نمي كنند با هيجان و خروش دستها را بر سينه نمي كوبند و زنجيرها را بر پشت فرود نمي آورند ، نوحه هايشان ديگر از مضمون رزم و شهادت خالي است ، چلچراغي به همراه ندارند ، راهشان را شعله هاي لرزان شعم ها و چراغهايي كه كودكان در دست گرفته اند ، روشن مي كند ، به ديد و بازديد يكديگر نمي روند ، در مسجد و تكيه و ميدانگاهي توقف نمي كنند ، زنگ آهنگ سنج ، زنجير پايه اي ، بانگ طبل و كرناي به گوش نمي رسد. چهره اي نمادين از غروب عاشورا در كربلاي راستين را مي نماياند، در دو تا سه دسته جدا جدا حركت مي كنند ، به صورت انبوه باهم مي نشينند ، سرها را درهم فرو مي برند، دستها را آرام آرام و بيصدا بر سر مي زنند و با صداي محزون ، غريبانه نوحه اي مي خوانند كه حكايت از جستجوي كودكي گمشده اي را دارد: طفل صغيري زحسين گم شده ، گم شده قامت زينب ز الم خم شده ، خم شده و باز برمي خيزند و چند قدم انسو تر دوباره مي نشينند و همان نوحه را تكرار مي كنند، اخرين بخش نوحه شان را دسته اي كه به دنبال مي آيد تكرار مي كنند و بندي ديگر ي با همين مضمون مي خواند، گويي به راستي در سكوت شامگاهي ميدان خونين رزم نهان از چشم دشمن در پي گمشده اي هستند ، اينها دسته شام غريبانند و به همين ترتيب كوچه پس كوچه ها را مي گردند، غروب عاشورا همه شهرها و روستاهاي گيلان را آواي حزين و كورسوي تك تك شمع هاي دسته هاي شام غريبان پر مي كند. در منطقه تالش در هشتپر ، نومندان ، شاندرمن و ماسال در شب شام غريبان بچه ها را با طناب و زنجير مي بندند و همانند كودكان اسير همراه دسته مي گردانند. دسته قوم بني اسد: دسته قوم بين اسد يا دسته عربها ، روز دوازدهم محرم ، سومين روز شهادت امام حسين و يارانش راه مي افتد، افراد اين دسته لباس هاي بلند و سفيد مي پوشند و بيل و كلنگ همراه بر مي دارند و چنين وانمود مي كنند كه براي دفن شهيدان كربلا مي روند، نوحه هايي كه مي خوانند كه از همين امرحكايت مي كند ، اين دسته در واقع تركيبي از دسته گرداني و شبيه خواني است . بنا بر روايات تاريخي ، قوم بني اسد از اعراب سالكن در سواحل فرات بودند كه روز سوم عاشورا به محل قتلگاه رفتند و اجساد شهداي كربلا را دفن كردند، آذربايجان هاي ساكن گيلان نيز در روز سوم شهادت امام حسين ( ع ) دسته اي راه مي اندازند و گرباز ( بيل مخصوص شخم زدن ) به دست مي گيرند و به زبان آذري نوحه اي مي خوانند كه ما به دفن شهداء آمده ايم . كرب زني : كرپ قطعه چوبي تراشيده شده به اندازه كف دست است كه سطح بيروني آن صاف و در پشت آن بندي قرار دارد كه پشت دست قرار مي گيرد و انگشتان برگرد آن حفاظ مي شوند، يك جفت كرپ را در دست مي گيرند و به آهنگ نوحه اي كه خوانده مي شود آنها را بر هم مي كوبند، كرپ زني در لاهيجان ، لنگرود و استارا و در ساير مناطق ايران از جمله در آذربايجان ، مازندران و هرمزگان نيز معمول است . تعزيه : مراسم سوگواري دهه اول ماه محرم با روضه خواني در مساجد آغاز و تا اخر ادامه پيدا مي كندو تعزيه خوانها نيز در اين مدت در روستاها و شهرهاي مختلف كارشان را پي مي گيرند ، ماه صفر نيز از اين جهت در واقع دنباله ماه محرم است و مجالس عزاداري كم و بيش تا روز بيست هشتم صفر روز رحلت پيامبراكرم (ص) و شهادت امام حسن (ع ) در مساجد برپا است . روز بيستم صفر اربعين عاشورا و روز بيست و هشتم در مساجد گيلان علاوه بر روضه خواني ، سينه زني مي كنند و غذاي نذري مي پزند و شربت ، حلوا ، خرما و خوردنيهاي ديگر خيرات مي كنند، در دو ماه محرم و صفر جشن عروسي برپا نمي شود و نوازندگان و گروههاي نمايشي نيز كارشان را تعطيل مي كنند. تعزيه از مهم ترين ، پرشورترين و پرجاذبه ترين مراسم سنتي مذهبي و در عين حال كاملترين گونه نمايش سنتي و مردمي ايراني است و در گيلان از هر دو جهت ياد شده داراي همين پايگاه مي باشد. در گيلان تعزيه خواني هم در روزهاي سوگواري حضرت امام حسين ( ع) در ماه محرم و نيز در برخي از ماهها برگزار مي شود به ويژه در روستاها دو ماه آخر تابستان و فصل پايان كار و فعاليت هاي زراعي، هنگام رواج تعزيه خواني است اما به جهت نقش اصلي و محوري تعزيه به عنوان بخشي از مراسم سوگواري ماه محرم در اين مقوله و در شمار مراسم سال قمري آورده مي شود. تعزيه خواني در گيلان از جهت روش و شيوه اجرا و نوع تعزيه نامه تحت تاثير فرهنگ قزوين است ، در شهرهاي گيلان تعزيه خوانها محلي هستند و گروههاي تعزيه خوان گيلان تا شهرها و روستاهاي جلگه اي مازندران هم مي روند. در قسمت هاي كوهستاني تعزيه هاي ايام ماه محرم اغلب توسط افراد محلي خوانده مي شود و در غير ماه محرم گروههاي تعزيه خوان طالقاني و قزويني هم به اين حدود مي آيند، در گيلان مكان خاصي كه به منظور خواندن تعزيه ساخته شده باشد وجود ندارد ، فضاي بازجلوي مسجدها را تكيه مي نامند و مجالس تعزيه در آنجا برگزار مي شود،تكيه سردار معتمد در سنگر و تكيه چارده از تكيه هاي مشهور گيلان هستند. سابقا در جاهايي كه چند تكيه وجود داشت گاهي يك تعزيه را چند قسمت مي كردند و هر قسمت را در يك تكيه اجرا مي كردند و مردم هم بدنبال تعزيه خوانها از يك تكيه به تكيه ديگر مي رفتنند تا بقيه تعزيه را تماشا كنند. در روزهاي دهه اول ماه محرم تعزيه هاي معيني اجرا مي شود كه ترتيب آنها تقريبا متناسب با ترتيب زماني وقايع قبل از عاشورا است مانند شهادت حضرت مسلم و طفلانش، حر، علي اكبرو قاسم ، روز تاسوعا در همه جا مجلس شهادت حضرت ابوالفضل عباس را مي خوانند و عاشورا هم ويژه تعزيه حضرت امام حسين ( ع) است در غير از ماه محرم مجالس بر حسب نظر و يا نذر بانيان و مجريان آن اجرا مي شود. در اين گزارش از منابعي چون كتاب گيلان از انتشارات گروه پژوهشگران ايران به سرپرستي ابراهيم اصلاح عرباني استفاده شده است .ك /4 605/604
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2182]
-
گوناگون
پربازدیدترینها