واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: موادغذائی - صدف کوه کن: در روزهاي گذشته، خبرهايي در مورد عوارض خطرناك ناخالصيهاي فلزات سنگين موجود در نمكهاي خوراكي تصفيه نشده و هشدارهايي از سوي كارشناسان و متوليان امر بهداشت منتشر شد. يكي از خبرها به جمعآوري 50 تن نمك تصفيه نشده و بدون پروانه ساخت، توسط وزارت بهداشت از ابتداي مهر ماه سال جاري پرداخته بود و خبر ديگر حاكي از آلودگي 80 درصدي نمكهاي موجود در بازار بود.اما نمكهاي موجود در بازار تا چه اندازه آلودهاند؟ مصرف اين نمكها چه خطراتي را به دنبال دارد؟ و از همه مهمتر اين كه اين خطرها را تا چه حد بايد جدي تلقي كرد؟ هشدار در باره ناخالصي نمكهاي موجود در بازار، بحث جديدي نيست. سال گذشته هم دكتر اكبري، معاون سلامت وقت وزارت بهداشت هشدار داده بود: «80 درصد نمكهاي موجود در بازار، تصفيه نشده و غيراستاندارد است و تنها سه كارخانه در كشور وجود دارد كه نمك تصفيه شده و استاندارد توليد ميكنند كه ميزان توليد آنها بسيار كمتر از ميزان مصرف جامعه است، تا جايي كه اين سه كارخانه حدود 20 درصد نمك مصرفي در كشور را توليد ميكنند.» البته مدتي گذشت كه علياكبر ساداتي- رئيس انجمن صنفي توليد كنندگان نمك- به اين گفته واكنش نشان داد و گفت: «در حال حاضر 14 كارخانه تصفيه نمك در كشور با ظرفيت توليد سالانه 350 هزار تن نمك بهداشتي استاندارد فعاليت دارند كه قادر به تأمين مصرف داخلي هستند.» با اين حال، حتي اگر فرض كنيم بيشتر نمكهاي خوراكي موجود در بازار، غيراستاندارد هستند و بيشتر اين نمكها در واحدهاي نمك كوبي سنتي، بسته بندي مي شوند و اين واحدها توان حذف ناخالصيهاي موجود در نمك را ندارند، آيا مصرف اين نمكها خطرناك است و بايد محدود شود؟ اين نكته را هم داشته باشيد كه وزارت بهداشت و درمان از سال 81 تاكنون، پروانه ساخت واحدهاي نمك كوبي سنگ نمك را تاييد نكرده، اما بسياري از اين واحدها، بدون پروانه كماكان به فعاليت خود ادامه ميدهند. سنگ نمك، شيشه سلامت را ميشكند هنوز هم براي غذاهايي كه در مناسبتهاي مذهبي طبخ ميشود يا حتي در مهمانيها، از سنگ نمك براي خيساندن برنج استفاده ميكنند. دكتر ناصر رجبزاده- متخصص صنايع غذايي- معتقد است: «ناخالصيهاي موجود در نمكهاي تصفيه نشده شامل سرب، جيوه، آرسنيك، كادميوم، فلور و ساير عناصر سنگيني است كه بر اندامهاي داخلي بدن تأثيرات مخربي دارد.» وي ادامه ميدهد: «نمك به صورت استخراج شده از معدن يا دريا در هر دو شكل، ناخالصيهاي فراواني دارد كه عمدهترين آنها، «سولفات كلسيم» يا همان «گچ» است كه نوع دوم به خاطر سفيد بودن، قابل تشخيص از اصل نمك نيست.» دكتر رجب زاده، وجود گل و لاي را يكي ديگر از ناخالصيهاي موجود در نمك عنوان ميكند و ميگويد: «از هر 120 تن نمك توليدي تصفيه، شش تا 10 تن گل و لاي خارج ميشود، كه وجود و مصرف مستمر اين ميزان ناخالصي در نمكهاي سنتي مشكلات و بيماريهاي جسمي را به همراه دارد. طعم نمكهاي سنتي هم به خاطر داشتن ميزان قابل توجهي ناخالصي منيزيم كه طعم تلخ دارد با طعم نمكهاي ديگر فرق دارد و اين نيز يكي از نشانههاي ناخالصي به شمار ميآيد.» اما در همين حال دكتر ربابه شيخالاسلام رئيس سابق دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت، معتقد است: «نمك، بخش كمي از رژيم غذايي روزانه افراد را تشكيل ميدهد و به اين دليل كه ممكن است رگههايي از آلودگي در سنگهاي نمك استخراجي وجود داشته باشد، نبايد مردم را ترساند، چرا كه اگر هم ناخالصي وجود داشته باشد در بقيه رژيم غذايي، نامحسوس است و اولويتهاي ديگري وجود دارد كه قبل از نمك طعام بايد به آنها پرداخته شود.» عوارض خوردن فلزات سنگين دكتر كيمياگر- متخصص تغذيه و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي- به اهميت تصفيه ناخالصيها از نمك خوراكي اشاره ميكند و ميگويد: «از نظر استاندارد، نمكهاي غيرتصفيه بايد حداقل 99 درصد و نمكهاي تصفيه شده 99/5 درصد خلوص داشته باشند اما فعاليت توليدكنندگان نمك غيرتصفيهاي به روش سنتي، متمركز بر استفاده از رگهاي سنگهاي معدن است و اين موضوع درصد ناخالصيها را بالا ميبرد.» وي در ادامه به عوارض ناشي از مصرف فلزات سنگين اشاره كرده و ميگويد: «يكي از مشكلات اساسي كه ممكن است پيش بيايد، اختلال در عملكرد كليههاست، چرا كه كليهها مسئول دفع مواد سمي از بدن هستند و تجمع اين مواد به مرور زمان به بافت كليه آسيب ميرساند.» دكتر سيدعلي كشاورز- مدير گروه تغذيه و بيوشيمي دانشگاه علوم پزشكي تهران- نيز در رابطه با خطرات مصرف نمكهاي ناخالص ميگويد: «كادميوم، سرب، مس و جيوه از فلزات سنگيني هستند كه قادر به ايجاد سرطان در افراد مصرفكننده خواهند بود» به عقيده دكتر كشاورز، مسموميت حاد در نتيجه مصرف نمكهاي ناخالص وجود ندارد چرا كه ميزان ناخالصي موجود در نمك دهها بار كمتر از مقاديري است كه مسموميت حاد ايجاد كند، اما اگر مقدار آنها بيشتر از استاندارد باشد، ممكن است پس از مدت مديدي عوارض آن آشكار شود: «مثلاً فرد 60-50 سالهاي كه سرطان ميگيرد، با غذايي كه ديروز يا سال جاري مصرف كرده بيمار نشده است بلكه مجموعه عوامل در طول زندگي فرد دست به دست هم داده و فرد را بيمار كرده است» دكتر كشاورز در ادامه از سرب و كادميوم به عنوان عناصر سرطانزا نام ميبرد و ميگويد: «عوارضي نظير كوتاهي قد، تهوع، استفراغ، كمخوني و ضايعات پوستي يا آسيبديدن مو، ناخن، استخوانها، مراكز عصبي، كبد، غدد و طحال در نتيجه مسموميت با اين عناصر عارض ميشود. همچنين جيوه باعث ايجاد جنين ناقصالخلقه در زنان باردار ميشود و از اين لحاظ خطراتي را به همراه دارد.» وي مس را يكي از عناصر ضروري براي بدن برميشمارد و ميگويد: «بايد توجه كرد كه مقدار مس موجود در نمكها به چه ميزان است. اگر مس، بيش از حد نياز به بدن برسد، با ايجاد اختلال در جذب آهن و روي باعث كمخوني فقر آهن شده و بر سلامتي غدد جنسي و باروري تأثير ميگذارد.» دكتر كشاورز تأكيد ميكند: «بعيد نيست بخشي از كمبود روياي كه در جامعه وجود دارد به دليل اثرات تشديدي مصرف نمك طعام تصفيه نشده باشد.» با همه اين اوصاف، دكتر شهين نيك اعتقاد- استاد تغذيه دانشگاه علوم و تحقيقات- معتقد است، ناخالصي موجود در نمكها تهديدي جدي به شمار نميآيند، چرا كه مقدار مصرفي بالايي از اين فلزات، قادر به ايجاد بيماري در افراد خواهد بود و وجود چنين مقاديري از آلايندهها در نمكهاي مصرفي، بعيد به نظر ميرسد. البته دكتر نيكاعتقاد هم تأكيد ميكند كه بايد از مصرف سنگ نمك پرهيز كرد و ترجيحاً از نمكهاي تصفيه شده بهداشتي استفاده كرد. زنگ خطر براي پلاستيكهاي زرد كيفيت نمكهاي بستهبندي شده در «پلاستيكهاي زرد رنگ» هم مورد تاييد وزارت بهداشت نيست و مصرف آنها هم غيرمجاز اعلام شده است. مجيد عطايي- مشاور معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت- با تأكيد بر اين كه هم اكنون هيچ نوع نمك تصفيه شدهاي در بستهبنديهاي پلاستيكي زرد رنگ توزيع نميشود، ميگويد: «نمكهاي با بستهبندي زرد رنگ، تصفيه نشده و داراي ناخالصي زياد و كنترل نشده هستند و شهروندان بايد از مصرف اين نوع نمكها خودداري كنند.» علي اكبر ساداتي رئيس انجمن صنعتي توليدكنندگان نمك نيز به انواعي از نمكهاي تصفيه نشده و سنتي اشاره كرده و ميگويد: «اگر چه اين نمكها با رونوشته «نمك يددار» در بازار عرضه ميشوند، اما يد مصرفي در آنها ارزان قيمت و غيراستاندارد است و خطرات زيادي را براي سلامت افراد به دنبال دارد.» با اين اوصاف، به نظر ميرسد عرضه نمكهاي فلهاي (باز) و يا بستهبندي شده غيراستاندارد هم يكي از دغدغههاي نظام سلامت به شمار ميآيد و تلاش براي حذف اين نمكها از چرخه مصرف نيز ضروري به نظر ميرسد، مسألهاي كه البته مصرف كنندگان بايد بيشتر به آن توجه كنند. قصه نان و نمك نمك به عنوان يكي از مواد مصرفي در تهيه نان از آن جهت اهميت مييابد كه قسمت اعظمي از سبد غذايي خانوادههاي ايراني به نانها به ويژه انواعي كه به شكل سنتي تهيه ميشوند اختصاص مييابد. دكتر ناصر رجبزاده با اشاره به كمبود كارخانههايي كه نمك تصفيه شده توليد ميكنند، ميگويد: «بيشتر نانواييها از نمكهاي تصفيه نشده در تهيه نانها استفاده ميكنند و اين موضوعي است كه توجه بيشتري به خصوص از جانب اتحاديه نانوايان را طلب ميكند، چرا كه مصرف روزانه ناني كه با نمكهاي ناخالص تهيه شده قادر به ايجاد مشكلات گوارشي براي مصرفكنندگان است و با توجه به بحث اخير غنيكردن نانها با عناصري نظير آهن، وجود اين ناخالصيها نه تنها جذب اين مواد مغذي را كاهش خواهد داد، بلكه تلاش در جهت بهبود وضعيت تغذيه مردم را نيز بيثمر ميكند.» اين گونه هشدارهاي كارشناسان به مشورت متوليان بهداشت و سلامت جامعه اشاره ميكند اما از مسئوليت مردم و نقشي كه خود آنها در تأمين سلامت خود و فرزندانشان دارند نيز نميتوان گذشت. كارشناسان به مصرفكنندگان 3 توصيه مهم دارند: 1- نمكهاي مصرفي خود را از انواع يددار تصفيه شده انتخاب كنيد. 2- به نوع بستهبندي، شماره پروانه ساخت، نشاني محل و توليد و تاريخ درج شده بر روي بستهها توجه كنيد. 3- به عنوان يك اصل كلي، بيش از ميزان نياز نمك مصرف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]