واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: منابع نظریات ملاصدرا
در قرن دهم حكمت الهی به وسیله صدر المتالهین دگرگونیییافت كه میتوان آن را یك «جهش» در فلسفه اسلامی نامید. (1). ملاصدرا بر پایه افكار فلاسفه و عرفای پیش از خویش و براساس تعالیم دینی كه در آیات الهی و روایات پیغمبر اكرم(صلیاللهعلیهوآله) و ائمهاطهارعلیهمالسلام آمده بود، موفق به پیریزی مكتب فلسفی خود شده و آن را درمقابل نحلههای فلسفی پیشین «حكمت متعالیه» (2) نامید. استاد سیدجلال الدین آشتیانی درباره فلسفه ملاصدرا مینویسد: «قبل از ملاصدرا بین متصدیان معرفتحقایق و محققان از اهلافكار و انظار و آرا و متخصصان در علوم حقیقیه از عرفا و مشایخصوفیه، و فلاسفه مشاء و اشراق اختلاف نظر عمیق وجود داشت وهر یك از این فِرَق به اثبات طریقه خود و نفی ممشای(طریقهی) دیگرانمیپرداخت... ملاصدرا به واسطه غور در كتب فلسفی اعم ازاشراقی و مشائی و تدرُّب(ژرفاندیشی) در علوم اهل كشف واحاطه بر ماثورات واراده در شریعتحقه محمدیه و سیر كامل در افكار افلاطونیانجدید و قدیم و بالجمله اطلاع كافی از جمیع مشارب و افكار، خودمؤسس طریقهای شد كه بر جمع مشارب و مآرب(اسلوب ها) فلسفی ترجیحدارد. افكار عمیق شیخ رئیس وسایر اتباع(پیروان) مشاء و آرای افلاطونیانجدید و تحقیقات عمیق و ژرف متصوفه، آرا و افكار حكمایاشراقی و رواقی در كتب تحقیقی او هضم شده است و سعه افكار وتحقیقات او همه را فرا گرفته...». (3). بنابراین، منابع و مآخذ افكار آخوند را میتوان در چهار مبدااساسی جستجو كرد كه عبارتند از: 1 - فلسفه مشاء و به خصوص افكار ابن سینا (370 - 428 ه) كهبه صورت تركیبی از فلسفه یونان و آرای نو افلاطونی در میاناندیشمندان مسلمان منشا فلسفه مشائی اسلامی را تشكیل میداد. 2 - حكمت اشراق كه در قرن ششم به دستشیخ شهابالدینسهروردی (549 - 587 ه) با انتقاد از فلسفه مشاء و بر پایهاندیشههای فلسفی حكمای ایران باستان به وجود آمده بود. 3 - مكتب عرفانی محییالدین عربی (560 - 638 ه) كهدربردارنده جنبههای نظری یافتههای شهودی بوده و شكل تكاملیافتهای از تصوف را عرضه داشته بود. 4 - تعالیم اسلام كه در منابع دینی به آنها اشاره شده و در حقیقتاساس حكمت را در میان مسلمانان تشكیل میدادند. پی نوشتها:1- مرتضی مطهری، مجموعه آثار، جلد13، ص249، انتشارات صدرا. 2- مراد از حكمتآمیزهای از عرفانو فلسفه بر پایه آموزههایشیعی بوده كهمعادل Theosophy است و در معنای عامتری از فلسفه متعارف به كار برده میشود.اساس این گونه از معرفت را میتوان در عقاید باطنی دینی و آرای عرفا یافت كهنشات گرفته از تعالیم هرمسی (حكمتیمانیه) است. در میان فیلسوفان مسلمان قبلی،چه مشائی و چه اشراقی تاثیر نوشتههای هرمسی از منابع فكری اولیه به شمار میرفتهاست، (برای اطلاع بیشتر رجوع كنید به: سه نمط آخر اشارات ابن سینا و اوائل حكمةالاشراق سهروردی); ملاصدرا نیز ذیل بحثی در گزارشی به حقیقت تعلیمات هرمساشاره كرده و منشا آنها را اشراقات نورانی از عالم معقول میخواند (ر، ك: اسفار اربعه:2/60) با این حال توجه و ارائه اولیه تئوسوفی و تمایز حكیم الهی و شرافت وجودیآن از فیلسوف باحث، صوفی سالك و عالم دانا، را نخستین بار شیخ اشراق مورد تاملقرار داد (ر. ك: حكمة الاشراق، ص23 همراه با شرح علامه شیرازی). 3- مقدمه استاد آشتیانی بر «الشواهد الربوبیة» ملاصدرا، ص17 و 1، مركز نشردانشگاهی منبع:الفیلسوف الفارسى الكبیر، ابو عبدالله زنجانى، بهكوشش و مقدمه مصحح: علىاصغر حقدار
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 459]