واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: فرزندآوري يكي از اهداف تشكيل خانواده و مايه تداوم و بقاي اين نهاد مقدس اجتماعي است. متاسفانه دستيابي به اين هدف براي تمامي زوجها به يك ميزان ساده نبوده وگاهي نيز ممكن نيست. در اين راستا و براي آشنايي با علل پديده ناباروري با دكتر «آزيتا محمودان» متخصص زنان و زايمان- فوق تخصص نازايي گفتگويي انجام دادهايم كه توجه خوانندگان عزيز را به آن جلب ميكنيم. «زوج نابارور» به چه افرادي اطلاق ميشود؟ ناباروري اصطلاحي در مقابل باروري است و باروري به صورت دستيابي به بارداري و يا بهتر بگوييم تولد نوزاد زنده تعريف ميشود و براساس همين تعريف اگر زوجي نتواند در مدت يك سال رابطه مداوم زناشويي و بدون استفاده از روشهاي پيشگيري از بارداري به اين هدف دست پيدا كنند، ميتوان آنها را نابارور محسوب كرد كه مشكل نسبتا رايجي است. به طوري كه با اين تعريف 15درصد از زوجها مشكل ناباروري دارند. در ضمن عدهاي ممكن است در اولين تلاش براي باروري با اين مشكل مواجه شوند كه به آن «ناباروري اوليه» ميگويند و يا پس از يك يا چند بار باروري طبيعي دچار اين مشكل ميشوند كه به آن «ناباروري ثانويه» اطلاق ميشود. علت نابارور بودن اين زوجها چيست؟ پاسخ اين سوال به نحوه باروري طبيعي و شرايط آن برميگردد. براي آنكه باروري رخ دهد بايد دستگاه تناسلي زن هر دو سالم باشند؛ همچنين كه مرد اسپرمهاي سالمي توليد كند وزن تخمك سالمي آزاد كند و امكان لقاح اين دو سلول فراهم شود. لقاح تخمك با اسپرم در لولههاي رحمي صورت ميگيرد، بنابراين بايد لولههاي رحمي باز و سالم باشند تا اسپرم از آنها عبور كند و بعد از لقاح با تخمك نيز تخم تشكيل شده بتواند دوباره از راه لوله رحم حركت كرده و به داخل رحم برسد. رحم محل جايگزين شدن و رشد تخم و سپس جنين و جفت حاصل از رشدتخم است كه بايد حفره سالم و كاملي براي پذيرايي از محصول لقاح باشد. بنابراين اگر هر يك از بخشهاي مربوط به دستگاه تناسلي زن و مرد كه در اين روند طبيعي دخالت دارند سالم نباشند، باروري با اشكال مواجه خواهد شد. علل ناباروري را به چند دسته اصلي تقسيم ميكنند كه عبارتاند از: 1- اختلالات تخمكگذاري: اين اختلال بيشتر در خانمهايي ديده ميشود كه قاعدگيهاي منظمي ندارند. همان طور كه ميدانيم خانمها به طور طبيعي هر ماه قاعده ميشوند و آزاد شدن تخمك هم تقريبا در وسط فاصله بين دو قاعدگي (به طور دقيقتر دو هفته قبل از قاعدگي بعدي) رخ ميدهد. بروز منظم تخمكگذاري به وضعيت هورموني بدن بستگي دارد. به طور مثال در خانمهاي چاق يا مبتلا به اختلالات عصبي (مثل بياشتهايي عصبي يا پرخوري عصبي) يا افرادي كه اختلالات تيروئيد يا هورمون پرولاكتين (هورمون مولد شير) دارند، ممكن است تخمكگذاري به طور مرتب صورت نگيرد. در گروه كوچكي از بيماران هم تخمدانها به طور مادرزادي كوچك و بدون فعاليت يا داراي فعاليت ضعيف هستند كه اين افراد به طور معمول يا از ابتدا قاعدگي پيدا نميكنند و يا قاعدگي آنها پس از مدت كوتاهي قطع ميشود كه در اين گروه بيماران متاسفانه احتمال باروري بسيار كم است. 2- اختلالات مربوط به اسپرم: اين اختلالات شامل تعداد ناكافي اسپرمها، تحرك ناكافي و نيز غيرطبيعي بودن شكل اسپرمهاست، كه هر كدام ميتواند باعث بروز اختلال در باروري شوند. در برخي موارد در مايع مني مرد، هيچ اسپرمي ديده نميشود (آزو اسپرمي) يعني در اين موارد هيچ اسپرمي در بيضه توليد نميشود يا مسير ورود اسپرمها به داخل مجراي مايع مني مسدود شده است كه در صورت عدم وجود اسپرم در بيضه، امكان باروري براي فرد وجود ندارد ولي در ساير مواردي كه مسير خروج اسپرم مسدود باشد يا در اثر مشكلاتي نظير واريكوسل بيضه يا آسيب ديدگي آن و يا اگر تعداد يا تحرك آنها كم باشد ميتوان با درمانهاي طبي يا جراحي مشكل را تا حدي برطرف نمود. 3- انسداد لولههاي رحمي: همان طور كه در توضيح روند باروري گفته شد، اسپرم بايد از لولههاي رحمي عبوركرده و به تخمك برسد تا لقاح رخ دهد و پس از لقاح نيز بايد تخم از مسير لوله رحمي عبور كرده و به رحم برسد و در آن جايگزين شود. اگر لولههاي رحمي در اثر التهاب يا عفونت مسدود شده باشند، اين مسير مسدود شده و احتمال باروري طبيعي وجود ندارد. در اينجا لازم است به اهميت تشخيص و درمان عفونتهاي دستگاه تناسلي در زنان اشارهاي داشته باشيم چون اين عفونتها (به خصوص عفونتهاي پيشرفتهتر كه معمولا به عنوان عفونت لگني شناخته ميشوند) در صورتي كه به موقع تشخيص داده نشده يا به طور كامل و صحيح درمان نشوند ميتوانند باعث تخريب ساختمان لوله (و حتي گاهي رحم) شده و ناباروري را به دنبال داشته باشند. 4- ساير علتها: اين گروه از مشكلات، به طور عمده مربوط به دستگاه تناسلي خانمها ميشود و اهميت آنها تا حدي از علل قبلي و ميزان بروز آنها نيز كمتر است. اين گروه از افراد دچار تنگي دهانه رحم هستند كه ميتواند مادرزادي بوده و يا در اثر آسيبديدگي و درمانهاي قلبي مثل كورتاژ يا فريز كردن دهانه رحم به وجود آمده باشد. علت ديگر ميتواند چسبندگي يا غيرطبيعي بودن حفره رحمي باشد كه در اثر آسيب ديدگي ناشي از عفونت شديد، كورتاژ قبلي، اختلالات مادرزادي رحمي مثل كوچكي غيرطبيعي، وجود ديواره رحمي، دوشاخه بودن رحم، وجود ضايعاتي مثل فيبروم يا پوليپ در داخل رحم باشد. يك علت ديگر، وجود ضايعات لگني است. «آندومتريوز» اصطلاحي است كه به وجود بافت لايه داخلي رحم (آندومتر) در محلي غير از محل طبيعي خود يعني در داخل رحم اطلاق ميشود. حضور غيرطبيعي اين بافت در داخل لگن (مثل تخمدان، كف لگن و اطراف رحم و لولههاي رحمي) احتمالا به علت پس زدن خون قاعدگي از لولههاي رحمي به داخل لگن و چسبيدن و رشد سلولهاي آندومتر در اين نقاط است. بافت آندومتر بيرون از رحم نيز مانند بافت داخل رحم به طور دورهاي در پاسخ به هورمونها رشد كرده و در زمان قاعدگي ريزش ميكند و اين ريزش و خونريزي ميتواند باعث چسبندگي يا ايجاد كيست در لگن شود كه اين ضايعات به صورتهاي مختلف مانع از لقاح و رشد طبيعي تخم ميشوند و ناباروري رخ ميدهد. چسبندگي داخل لگن كه معمولا در اثر اعمال جراحي قلبي، آندومتريوز و يا عفونت قبلي رخ ميدهد ميتواند علاوه بر مسدود كردن لولهها، باعث اختلال در حركت آنها و نيز رابطه لوله و تخمدان شود كه در اين صورت ممكن است تخمك آزاد شده از تخمدان يا به لولهها (محل لقاح) وارد نشود يا در صورت وارد شدن و لقاح، امكان حركت به سوي رحم را از دست بدهد كه در هر دو صورت باروري طبيعي دچار آسيب خواهد شد. دكتر «آزيتا محمودان» جراح و متخصص زنان – نازايي مجله تخصصی دنیای تغذیه و سلامت
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 726]