واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: بنزين داخلى ارزانتر يا گرانتر از فوب خليج فارس! محسن مهدیان به دنبال ادامه روند نزولی قیمت نفت در بازارهای جهانی، بهای بنزین در بازارهای جهانی نیز بطور همزمان کاهش یافت. گزارش های رسمی اعلام شده نشان دهنده آن است که طی 6 ماه اخیر قیمت فرآورده های مهم نفتی در بازارهای مختلف از جمله خلیج فارس به صورت قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. به گزارش کیهان هر تن بنزین بدون سرب در خردادماه سال جاری در خلیج فارس به قیمت 1173 دلار معامله شد، این در حالی است که در مردادماه این نرخ به 980 دلار و در آذرماه به 322 دلار کاهش یافت. براین اساس کارشناسان معتقدند که حذف یارانه بنزین یک روی واقعی سازی قیمت ها است و روی دیگر آن آزادسازی همراهی نعل به نعل قیمت های داخلی بنزین با قیمت آن سوی آب های خلیج فارس است. این کارشناسان در گفت وگو با کیهان تأکید کردند که مطابق بودجه 87، دولت موظف است قیمت بنزین را واقعی سازد و این واقعی سازی تنها به معنای افزایش قیمت بنزین نیست بلکه اگر قیمت بنزین در بازارهای جهانی نیز کاهش یافت باید مطابق آن فروش بنزین در داخل نیز ارزان شود. اما با این وجود مردان نفتی دولت همچنان معتقدند که قیمت بنزین ارزان تر از بازارهای جهانی است و برای این ادعای خود به مالیات و عوارض و حمل و نقل و... اشاره می کنند. از این رو کاهش قیمت بنزین وارداتی نیز منجر به حذف متمم های بنزین نشد. وزارت نفت که طی 2 سال گذشته متهم به برداشت غیرقانونی از حساب ذخیره ارزی برای واردات بنزین است، این بار تلاش می کند لایحه متمم واردات بنزین را به مجلس ببرد. این لایحه متممی که پیش از این 9 میلیارد دلار برآورد شده بود، مدتی پیش با اظهار نظر اکبر ترکان تعدیل یافت. گفتنی است ارائه لایحه متمم بنزین بعد از انتقاد مجلس به برداشت غیرقانونی وزارت نفت از حساب ذخیره ارزی است. نوذری که غیرقانونی بودن واردات بنزین را پذیرفته بود، در پاسخ به انتقادات، عادی بودن این برداشت ها را از سال 72 تاکنون عنوان کرد. بهرحال هزینه واردات بنزین در 8 ماهه پایان سال از 5.2 میلیارد دلار به 3 میلیارد دلار کاهش پیدا خواهد کرد چرا که قیمت بنزین از لیتری 700 تومان به 200 تومان در بازار جهانی کاهش یافته است. به رغم تفاوت قیمت بنزین فوب خلیج فارس که حدود 240 تومان در هر لیتر است وزیر نفت می گوید که دولت پول زیادی برای بنزین 400 تومانی دریافت نمی کند. قانونی نیست بنزین آزاد 400 تومانی قانونی نیست و مجلس نسبت به این رقم انتقاد دارد. کاتوزیان رئیس کمیسیون انرژی مجلس در گفت وگو با کیهان ضمن اشاره به روند نزولی قیمت بنزین در بازارهای جهانی تأکید می کند دولت لازم است قیمت بنزین داخلی را مطابق بازارهای جهانی کاهش دهد. وی با بیان اینکه برای تثبیت قیمت بنزین روی 400 تومان وزارت نفت باید مجوز مجلس را بگیرد، می گوید: اختلاف 160 تومانی قیمت بنزین وارداتی با بنزین داخلی، ایراد قانونی دارد. عضو کمیسیون انرژی مجلس در عین حال اظهار می دارد: فعلاً برنامه ای برای کاهش قیمت بنزین از طریق مجلس نداریم. ارزان نیست بنزین داخلی هنوز گرانتر از بنزین وارداتی است. نعمت زاده مشاور وزیر نفت نیز با بیان مطلب فوق به خبرنگار ما گفت: طبق قانون در محاسبه قیمت بنزین 30 درصد مالیات و عوارض را نیز باید در نظر گرفت. وی با بیان اینکه هزینه حمل و نقل نیز وجود دارد تأکید می کند: قیمت بنزین 400 تومانی، عادلانه است و همچنان از قیمت بازارهای جهانی ارزانتر است. نعمت زاده تاکید می کند که در صورت کاهش بیشتر قیمت بنزین بطور طبیعی قیمت بنزین در داخل نیز باید کاهش یابد. نعمت زاده درخصوص تفاوت قیمت بنزین سوپر در فوب خلیج فارس با داخل نیز گفت: به هیچ وجه قیمت بنزین سوپر در بازارهای جهانی از بنزین داخلی کمتر نیست. بنزین سوپر 192 تومان گرانتر قیمت بنزین سوپر آزاد به ازای هر لیتر 550 تومان و حدود 192 تومان بالاتر از قیمت جهانی است. مطابق محاسبه یک کارشناس اقتصادی قیمت فوب هر تن بنزین سوپر بدون سرب خلیج فارس 332 دلار یا به عبارت دیگر 3.430.265 ریال است. اگر هر تن بنزین را تقریبا 1300 لیتر در نظر بگیریم قیمت هر لیتر بنزین سوپر به فوب خلیج فارس به 460 تومان می رسد. بنابر گزارش های موجود هزینه بندری به ازای هر لیتر بنزین 30 تومان است. هزینه حمل بنزین تا مقصد نیز بطور سرانه، به ازای هر لیتر، 25 تومان است. اگر 10 درصد هم سود جایگاه داران را به ازای هر لیتر حساب کنیم، که می شود 32 تومان، قیمت بنزین سوپر آزاد باید 357 تومان باشد که بنابراین وزارت نفت192تومان بالاتر از نرخ فوب خلیج فارس از مردم پول می گیرد. آزادسازی نه گرانی اگر قرار است بنزین آزاد باشد باید گرانی و ارزانی را هر دو با هم پذیرفت. اسداله قره خانی عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت وگو با کیهان ضمن بیان مطلب فوق می گوید: در بودجه سال 87 آمده است که بنزین آزاد باید به قیمت فوب خلیج فارس برسد. وی تأکید می کند: الان بهترین زمان برای واقعی سازی قیمت بنزین است. اگر مردم ببینند که با کاهش قیمت بنزین در بازارهای جهانی، قیمت داخلی نیز کاهش می یابد، اگر روزی قرار باشد قیمت بنزین مطابق با بازار جهانی افزایش یابد، مردم می پذیرند. وی ادامه می دهد: هدف مجلس این است که بنزین را تا سال 91 آزادسازی کند. آزادسازی هم معنای خودش را دارد که آن نیز انطباق قیمت ها با بازارهای جهانی است. بنابراین نباید این تلقی ایجاد شود که غرض دولت از واقعی سازی و آزادسازی قیمت ها، گرانی است. باید به سمت شفافیت در قیمت ها پیش رفت. و اما قیمت تمام شده کارشناسان وزارت نفت معتقدند که آزادسازی قیمت بنزین به معنای فروش بنزین به قیمت تمام شده است نه قیمت بازارهای جهانی. این ادعا اگرچه منطقی به نظر می رسد اما نیازمند توضیح بیشتر، شفاف سازی و پاسخ به مجموعه ای از پرسشها است. پرسشهایی که بسیاری از آنها طی چند سال اخیر پاسخی درخور از سوی نهادهای مسئول نداشته است. مثلاً اینکه قیمت تمام شده یک لیتر بنزین پالایشگاه های کشور چقدر است؟ قیمت تمام شده یک لیتر بنزین وارداتی چه مقدار است؟ قیمت تمام شده یک بشکه نفت خام ما چه قدر است؟ پالایشگاه ها نفت خام را چه مقدار می خرند؟ برای واردات بنزین معاوضه صورت می گیرد یا دلار از کشور خارج می شود؟ و سؤالات دیگری از این دست که هیچ پاسخ روشنی در قبال آن وجود ندارد و معلوم نیست. یک نمونه بسیار مهم از ابهام آلود بودن بنزین، قیمت تمام شده تولید آن در پالایشگاه های داخلی است. در این رابطه قیمت تمام شده بنزین تولید داخل جالب است. مطابق ضمیمه پیوست شماره (2) قانون بودجه سال 85، هزینه تولید بنزین در پالایشگاه های کشور بین 15 تا 30 تومان است که این اختلاف مربوط به هزینه عوامل تولید در پالایشگاه های مختلف است. مثلاً تولید یک لیتر بنزین در شرکت سهامی پالایش نفت بندرعباس در سال 85، 20 تومان و در شرکت پالایش نفت تبریز 15 تومان بوده است. تولید یک لیتر بنزین در سال 84 نیز تفاوت معناداری با سال 85 ندارد، به طوری که همین شرکت سهامی پالایش نفت بندرعباس، یک لیتر بنزین را در سال 84، با رقم 17 تومان تولید کرده است. تا این جای مسأله روشن است. ابهام آن جایی است که در ضمیمه پیوست (2) بودجه سال 86 یک باره به شکل شگفت آوری قیمت تمام شده بنزین تولیدی در پالایشگاه های کشور، بین 1000 تا 2000 درصد افزایش پیدا می کند و نوسان تولید در پالایشگاه های مختلف از 15 تا 30 تومان به 300 تا 350 تومان تغییر می کند. در این رابطه ذکر چند نکته ضروری است. منطق اقتصادی افزایش1000 یا 2000 درصدی قیمت بنزین تولید داخل چیست؟« در حالی که همه ساله قیمت بنزین تولیدی افزایش نامحسوسی داشته به یکباره چه اتفاق ناگواری در سال 85 افتاده است که قیمت بنزین را این چنین شعله ور کرده است. قیمت نیروی کار افزایش داشته یا زمین و سرمایه یا مدیریت و عوارض و... و چرا این اتفاق برای دیگر کالاها نیفتاده است؟ ممکن است گفته شود دلیل افزایش قیمت بنزین تولیدی، فروش نفت خام به پالایشگاه ها در سال 86 است که این رقم در سال های گذشته در قیمت تمام شده بنزین صفر منظور می شد. اگر این استدلال درست باشد آنگاه باید بپذیریم که در سال های گذشته شرکت نفت به پالایشگاه نفت خام نفروخته است و آن را مجانی در اختیار آن ها قرار داده است. اما این ادعا با اسناد و مدارک و ترازنامه شرکت نفت مغایر است، مطابق یادداشت های توضیحی صورت های مالی شرکت ملی نفت ایران، این شرکت در سال 82، 10.6667 میلیارد ریال و در سال 83، 14.6 میلیارد ریال نفت خام به شرکت ملی پالایش و پخش فروخته است. از طرفی مطابق صورت جلسه مجمع عمومی عادی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی که به امضای وزیر وقت نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت و دیگر اعضای مجمع رسیده است، نرخ خرید نفت خام از شرکت ملی نفت به تصویب این مجمع رسیده است. بنابراین برخلاف آنچه گفته می شود، شرکت نفت در طول سال های گذشته نیز به پالایشگاه ها، نفت خام می فروخته است و دلیلی ندارد که در سال 86 قیمت بنزین یکباره به شکل ناهنجاری قد بکشد. استدلال دیگر که احتمالا مورد نظر آقایان بوده است، محاسبه قیمت نفت خام به قیمت فوب خلیج فارس در هزینه تمام شده تولید بنزین در پالایشگاه هاست. در این رابطه به نظر می رسد یک خلط بحث صورت گرفته است. مطابق تعریف که همه جا پذیرفته شده است، قیمت تمام شده معنای مشخصی دارد. قیمت تمام شده یعنی هزینه ای که برای عوامل تولید اعم از نیروی کار، مدیریت، سرمایه، تجهیزات، عوارض و... پرداخت می شود. روشن است که اگر قرار باشد قیمت تمام شده کالایی افزایش یابد باید قیمت این عوامل تغییر کند. نیاز به توضیح ندارد که افزایش 1000 درصدی قیمت بنزین از درون افزایش عوامل تولید ایجاد نشده است. بنابراین آقایان مسئول احتمالا نفت خام را نه به قیمت واقعی، بلکه به قیمت فوب خلیج فارس در هزینه تمام شده بنزین قرار دادند. به این ترتیب این سوال مطرح است که مگر شرکت پالایش، نفت خام را به قیمت فوب خلیج فارس از شرکت ملی نفت خریده است؟ اگر این طور نیست پس چرا باید قیمت نفت در خارج از این مملکت در محاسبات رسمی و اسناد دولتی منظور شود. احتمالا مسئولان محترم سازمان مدیریت و شرکت نفت میان دو مقوله قیمت تمام شده و هزینه فرصت یک کالا فرقی قائل نشدند. هزینه فرصت یک کالا در زمان فروش خود را نشان می دهد و می گوید که مثلا اگر قیمت بنزین در آب های خلیج فارس بالاتر از داخل است، قیمت داخل نیز باید به سطح آن آب ها برسد اما این موضوع ارتباطی با قیمت تمام شده ندارد. اگر واقعا قیمت 350 تومان در ضمیمه پیوست دو بودجه 86 برای بنزین تولیدی درست باشد معنی حرف این است که دولت برای فروش هر لیتر بنزین به قیمت 100 تومان باید 250 تومان یارانه واقعی بدهد. دقت کنید که منظور از یارانه، پول پرداختی از خزانه کشور و دریافتی به جیب شرکت نفت است. نه هزینه فرصت و ... و ذالک. با این مبنا باید در بودجه 86، ردیفی در بخش یارانه برای پرداخت مابه تفاوت قیمت بنزین داشته باشیم، تا از آن ردیف ضرر شرکت نفت جبران شود حال آن که این طور نیست و حتی یک ریال هم یارانه بنزین در بودجه منظور نشده است. با این اوصاف سوال این است که این ضرر نجومی شرکت ملی نفت را چه کسی و از کجا تامین و جبران می کند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 321]