واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: در جستوجوي افقهاي تازه
هر سال در چنين روزهايي، گمانهزنيها در مورد فيلمهاي حاضر در جشنواره كن آغاز ميشود جشنوارهاي كه مهمترين فستيوال سينمايي جهان است و فيلمسازان زيادي در سراسر دنيا، آرزوي حضور در آن را دارند.چنانكه در اينجا نيز چنين است. بيش از 20فيلم ايراني امسال در حالي متقاضي حضور در كن شدهاند كه سال هاست سينماي ايران ديگر در اين جشنواره درخششي ندارد. در دهه 90ميلادي، مهمترين كشف كن سينماي ايران بود؛ سالهايي كه عباس كيارستمي توسط فرانسويها كشف شد. «زندگي و ديگر هيچ» در ابتداي دهه90، جايزه روبرتو روسليني را از كن گرفت. چند سال بعد، «زير درختان زيتون» اولين فيلم ايراني بود كه به بخش مسابقه كن راه يافت و نمايشش چنان موفقيتآميز بود كه عدهاي اعتقاد داشتند اين فيلم بايد نخل طلا را نيز از آن خود ميكرد؛ اتفاقي كه با فيلم بعدي كيارستمي رخ داد و «طعم گيلاس» نخل طلاي كن را دريافت كرد. همراه با كيارستمي، فيلمسازان متأثر از سبك و سياق او هم مورد توجه قرار گرفتند تا دامنه موفقيتهاي سينماي ايران گستردهتر شود. آنچه در فيلمهاي ايراني مورد ستايش قرار ميگرفت طراوت و تفاوتهايش با سينماي متداول جهان بود. پرهيز از خشونت و مسائل جنسي و پرداختن به مضامين انساني، در كنار فرمي كه در آن دوران تازه مينمود، باعث توفيق سينماي نوين ايران شد. منتها زمان زيادي طول نكشيد كه اين نوع سينما هم در دايره تكرار متوقف شد. درست از زماني كه فيلمسازان از فرمولهاي امتحان پس داده استفاده كردند تا موفقيت خود را در فستيوالهاي جهاني تضمين كنند؛ اما در عمل سال به سال از درخشش آنها در جشنوارههاي رده A كاسته شد. چنانكه ديگر سينماي ايران اتفاقي حتي براي فرانسويها، اين كاشفان سينماي متفاوت در سراسر دنيا، نيز نبود. ظهور فيلمسازاني از آسياي جنوب شرقي، به تغيير مسير نگاه مديران كن نيز انجاميد. فيلمسازاني كه برخي از آثارشان متأثر از سينماي كيارستمي به نظر ميرسيد ولي در اين فيلمها نوعي اصالت وجود داشت كه نمونهاش را نميشد در فيلمهاي ايراني سراغ گرفت. سينماي ايران در زمان كوتاهي آنچه را كه طراوت ميخواندندش، به كليشه تبديل كرد. دغدغه كيارستمي بودن خيلي زود بدل به عارضهاي شد كه سينماي جشنوارهاي را از نفس انداخت. انبوه مقلدان از راه رسيدند و موفقيت در جشنوارههاي درجه چند را در بوق و كرنا انداختند، ولي وقتي پاي جشنوارهاي چون كن به ميان ميآمد، اين فيلمسازان نميتوانستند موفقيتهاي اصنافشان را تكرار كنند. نكته ديگر به حاشيه رفتن خود كيارستمي به عنوان سردمدار سينماي متفاوت و خارج از جريان اصلي سينماي ايران بود. حالا امسال صحبت از حضور «شيرين» تازهترين ساخته كيارستمي در كن است؛ فيلمي كه بيشترين بخت را براي حضور در مهمترين جشنواره سينمايي دنيا دارد. هرچند هنوز چيزي قطعي نشده و بايد ديد آيا هنوز فرانسويها با فيلمهاي كيارستمي ارتباط برقرار ميكنند يا خير؟كن سفت و محكم با شعار حمايت از سينماي مستقل برگزار خواهد شد. حتي اگر مديرانش همچنان براي رونق بخشيدن به جشنواره به دنبال حضور فيلمهاي هاليوودي و ستارههايشان باشند. نسل تازهاي از سينماگران ايراني بخت خود را براي حضور در كن در حالي ميآزمايند كه روي كاغذ، شانس چنداني نميتوان برايشان متصور شد. شايد هم درخشش پديدهاي بتواند كمي به تداعي خاطرات خوش سينماي ايران در دهه 90 بينجامد. شايد هم كيارستمي تنها فيلم ايران در كن را نمايندگي كند. به جز او صحبت از چند فيلمساز ايراني است كه البته آثارشان را در خارج از كشور ساختهاند و تنها نسبتشان با اينجا، شناسنامه ايراني كارگردانشان است. به همين دليل در صورت پذيرفته شدن آثار اين فيلمسازان، نميتوان موفقيتشان را به پاي سينماي ايران نوشت. سينماي جشنوارهاي ايران، اگر ميخواهد دوران طلايياش را تكرار كند، بايد در جستوجوي افقهاي تازه باشد. اين افقهاي تازه هم ربطي به آنچه فضاي اگزوتيكش مينامند، ندارد. اين سينما چه در مضمون و چه در فرم، در دايره تكرار و كليشه گرفتار شده است و تا وقتي هم كه چشمش به دست اين و آن باشد، تغييري در وضعيتش ايجاد نميشود. اگر جذابيتهاي سينماي جشنوارهاي ايران به مرور رنگ باخته و اگر ديگر فرانسويها اعتناي چنداني به فيلمسازان ايراني نشان نميدهند، ناشي از همين تكرار مكرراتي است كه در آثار به ظاهر متفاوتمان مشاهده ميشود. از اين منظر اتفاقا تفاوتي ميان فيلمهاي تجاري و هنريمان وجود ندارد. چون هر 2 كليشهاي و محافظه كارانهاند و هر 2 عموما جز كپيكاري، چيزي را عرضه نميكنند. منتها چون انسان به اميد زنده است، شايد بهتر باشد اميدوار باشيم تعدادي از متقاضيان حضور در كن امسال، نشانههايي از خلاقيت را بروز داده باشند و باز هم مثل يك دهه پيش، كن محل درخشش سينماگران ايراني باشد. منبع : همشهري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 313]