واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: پاکان از گناهعصمت در انديشه ديني(1)
عصمت به عنوان يکي از اعتقادات انديشه ديني همواره مورد توجه و نقد منتقدان و مخالفان قرار داشته است.چيستي عصمت، دامنه عصمت و پي آمدهاي اعتقاد و عدم اعتقاد به عصمت از جمله مهمتريت پرسش هايي است که در اين زمينه مورد توجه بوده است.سلسله نوشتار ذيل درصدد است تا ضمن بازتعريف مفهوم عصمت، مهمترين پرسش هايي که در اين زمينه مطرح شده است را بيان کرده و پاسخي درخور به آن ها بدهد.* * * * *1- واژه عصمت از چه زمان در معناى امروزى آن به کار رفته است؟عصمت در لغت به معناى منع کردن و بازداشتن است و به همين معنا در برخى از آيات و روايات به کار رفته است. براى نمونه:الف) «لا عاصم اليوم من امر الله الا من رحم»(1)امروز هيچ کس را از قهر خدا جز به لطف او پناه نيست. (تنها رحمت او است که مانع از عذاب مى گردد)ب) «و الله يعصمک من الناس»(2) خدا تو را از شر و آزار مردمان محفوظ خواهد داشت.ج) «الاعتبار يفيد العصمة»(3)م عبرت گيرى (از کارهاى ديگران) مصونيت آدمى را به دنبال دارد. (و از آزمودن دوباره اعمال ناپسند جلوگيرى مى کند)د) «ان التقوى عصمة لک فى حياتک»(4) تقواى الهى (از آلودگى به گناه) بازتان مى دارد.گفتنى است که بازداشتن و منع کردن همواره با جبر و اکراه همراه نيست، بلکه در مورد کسى که به پند و اندرز بسنده مى کند و دائره اختيار ديگرى را تنگ نمى نمايد نيز مى توان اين واژه را به کار گرفت.(5) از سوى ديگر، از ديدگاه آيات و روايات، پيامبران و امامان از هر گونه گناه و خطايى در امانند. براى بيان اين حقيقت، الفاظ و تعابير گوناگونى به کار رفته که واژه عصمت نيز يکى از آن ها است،چنان که پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد:«انا و على و الحسن و الحسين و تسعة من ولد الحسين مطهرون معصومون»(6) من و على و حسن و حسين و نه نفر از فرزندان حسين، پاک و معصوم هستيم.امير مؤمنان على(عليه السلام) نيز با اشاره به اين حقيقت که خداى حکيم را نشايد که به اطاعت و پيروى همه جانبه از کسى فرمان دهد که از آلوده شدن به گناه در امان نيست، مى فرمايد: «انما امر الله ـ عزوجل ـ بطاعة الرسول لانه معصوم مطهّر لا يأمر بمعصيته»(7) «دليل آن که خداوند مردم را به اطاعت (همه جانبه) از پيامبر مى خواند آن است که وى پاک و معصوم است و به گناه فرمان نمى دهد.»اين، تنها نمونه اى است از رواياتى که پيشينه کاربرد واژه عصمت را مى نمايانند و بر اين پندار که پيدايش اين اصطلاح، سالها پس از ظهور اسلام و در زمان رواج انديشه هاى کلامى بوده است،(8) خط بطلان مى کشند، با اين همه، براى بهره گيرى از معارف دينى نبايد تنها از واژه هايى سراغ گرفت که به تدريج در معناى امروزى شان به کار رفته يا در اين معانى رواج يافته اند. قرآن کريم، بى آن که واژه عصمت را به کار گيرد، با بيان هاى گوناگون دامان انبيا و اوليا را از هر گونه گناه و خطايى مى زدايد.(9) پيامبر گرامى اسلام و اميرمؤمنان نيز، افزون بر اين واژه، تعابير ديگرى به کار مى برند که در رسايى و گويايى چيزى از آن کم ندارد، چنان که پيامبر اکرم در تفسير آيه تطهير مى فرمايد:«فانا و اهل بيتى مطهرون من الذنوب»(10) «من و اهل بيتم از گناه پيراسته ايم.» پاورقي ها:1- سوره هود: 43 2- مائده: 673- ميزان الحکمة، ج 6، ص 3424- همان، ص 3435- ر.ک: مقاييس اللغة، ج 4، ص 331، و بحارالانوار، ج 17، ص 946- بحارالانوار، ج 25، ص 201، و ينابيع المودة، ب 77، ص 4457- موسوعة الامام على بن ابى طالب، ج 2، ص 2488- ر.ک: عصمة الانبيا (رسالة التقريب، العدد الثانى) ص 1339- ر.ک: پژوهشى در عصمت معصومان، ص 114ـ109 و 160ـ157 و 207ـ196 و 306ـ28510- الدر المنثور، ج 5، ص 199 * * * * *ادامه دارد ... منبع:پرسمان عصمت، واحد پاسخ به سوالات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، با اندکي تصرف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 561]