رابط MI6 و CIA با مترجمان ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:الف: رابط MI6 و CIA با مترجمان ايراني
همايون صنعتي‌زاده، موسس و مديرعامل موسسه فرانكلين سال ۱۳۰۴ در خانواده اي غربگرا از طبقه سرمايه داري در تهران به دنيا آمد و ۴ شهريور ۱۳۸۸ در كرمان درگذشت.
روزنامه كيهان امروز يكشنبه ۲۶/۱/۹۱ در ستون پاورقي خود نوشت: پاورقي كتاب «ارتش سري روشنفكران» (تاريخ انديشه سياسي معاصر-۱) نوشته پيام فضلي نژاد از ۳ دي تا ۲۱اسفند ۱۳۹۰ در صفحه پاورقي «نيمه پنهان» به چاپ رسيد و با استقبال گسترده خوانندگان روزنامه كيهان مواجه شد.

از اين شماره، بخشي كه در «ارتش سري روشنفكران» با عنوان «دانش نامه سياسي» شامل بيوگرافي هاي رجال و زندگي نامه هاي فعالان سياسي است، به چاپ مي رسد.

كتاب «ارتش سري روشنفكران» به عنوان جلد ۴۵ از مجموعه كتاب هاي نيمه پنهان در نمايشگاه بين المللي كتاب تهران (از ۱۲ارديبهشت ۱۳۹۱) در غرفه كيهان عرضه خواهد شد و همزمان نيز علاقه مندان مي توانند از كتابفروشي هاي معتبر و فروشگاه كيهان (خيابان انقلاب، روبروي دانشگاه تهران) تهيه كنند.

دفتر پژوهش‌هاي موسسه كيهان

همايون صنعتي زاده، موسس و مديرعامل موسسه فرانكلين سال ۱۳۰۴ در خانواده اي غربگرا از طبقه سرمايه داري در تهران به دنيا آمد و ۴ شهريور ۱۳۸۸ در كرمان درگذشت. پدرش عبدالحسين صنعتي در زمره نخستين رمان نويسان ايراني و از تجار فرش و سنگ فيروزه بود. كودكي خود را در كرمان نزد پدر بزرگش (موسس نخستين سينماي كرمان) گذراند، اما چندي براي تحصيل در مدرسه زردشتي ها به تهران آمد و از كلاس اول با ايرج افشار (مورخ و فراماسونر مشهور) دوست شد. در واقع، صنعتي زاده از خانداني برخاست كه فرهنگ و سرمايه داري را به يكديگر پيوند دادند و به روايت راديو بي. بي. سي «يك بچه تاجر» است. او تحصيلات متوسطه اش را در دبيرستان البرز ادامه داد و سال ۱۳۲۱ به حزب توده ايران پيوست و به سمت منشي كميته مركزي حزب رسيد. سال ۱۳۲۵ كه از اين حزب جدا شد، بلافاصله به استخدام سفارت انگلستان درآمد و منشي سفارتخانه شد. صنعتي زاده يكي از پل هاي ارتباطي انگلستان با گروه هاي سياسي ايران به شمار مي رفت.

از اين رو، دولت دكتر مصدق او را به اتهام «فعاليت هاي سياسي ضد دولت ايران و به نفع انگلستان» تحت تعقيب و مراقبت قرار داد. پس از كودتاي ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در حالي كه صنعتي زاده در اداره اطلاعات سفارت انگليس فعال بود، با تاسيس يك گالري هنري در چهار راه كالج تهران، آن را به پاتوق رايزنان سفارتخانه هاي غربي براي برقراري ارتباط با هنرمندان ايراني و... تبديل كرد. از اين مقطع ۲ روايت متفاوت پيرامون تاسيس موسسه فرانكلين وجود دارد. براساس اسناد پرونده فرانكلين در ساواك، صنعتي زاده در سفري كه سال ۱۳۳۳ به آمريكا داشت، امتياز نمايندگي فرانكلين را گرفت، اما خودش مي گويد در گالري چهار راه كالج با وابسته فرهنگي سفارت آمريكا مذاكراتي انجام داد و اين ديپلمات در سال ۱۳۳۳ ترتيب ملاقاتش با ديتوس اسميت، مدير عامل انتشارات فرانكلين در نيويورك و رئيس سابق انتشارات دانشگاه پرينستون را داد. فرانكلين نمايندگي هايي در كشورهاي مصر، عراق، پاكستان، اندونزي و مالزي داشت و صنعتي زاده در اين ملاقات توانست نمايندگي فرانكلين را به دست آورد. البته تقاضاي صدور امتياز اين موسسه سال ۱۳۳۸ در ايران ارائه شد و به دستور قائم مقام ساواك با تقاضايش موافقت كردند؛ موسسه اي كه تا هنگام انقلاب اسلامي ۱۵۰۰ عنوان كتاب ترجمه و چاپ كرد. فرانكلين مستقيماً مبادرت به انتشار كتاب نمي كرد، بلكه وظيفه اصلي خود را «شناسايي و حمايت از نويسندگان مستعد و مترجمان خوش ذوق و معرفي محصولات آنان به ناشران كشور» مي دانست.

براي همين، بيشتر كتاب هايش را ناشران ديگر به چاپ مي رساندند و در شناسنامه اثر مي نوشتند: «با همكاري موسسه فرانكلين». صنعتي زاده ابتدا ترجمه كتابها را به كساني مانند احمد آرام، محمد علي جمال زاده و... سپرد و به سبب بودجه كلاني كه دولت آمريكا در اختيارش مي گذاشتند، بالاترين حق الترجمه را به آنان مي داد. به سبب رابطه نزديكي كه با خاندان سلطنتي داشت، به گفته خود كوشيد تا در كتابهاي فرانكلين با تبليغ براي پهلوي ها از رضاخان تصوير آدمي «خودساخته» را نزد مردم بسازد و در كتاب مردان خودساخته، براي نخستين بار زندگي «رضاشاه به قلم محمدرضا شاه» را منتشر كرد.

همايون صنعتي زاده از سال ۱۳۳۷ مسئوليت نشر كتاب هاي درسي افغانستان را برعهده گرفت و به روايت عبدالرحيم جعفري (روزنامه اعتماد، ۱۴ شهريور ۱۳۸۸) كه از دوستان نزديكش بود، در ديداري با محمدرضا پهلوي پيشنهاد اجراي همين پروژه را در ايران داد. به دستور شاه، صنعتي زاده با حمايت سازمان شاهنشاهي خدمات اجتماعي كار چاپ و تاليف كتاب هاي مقطع دبستان را آغاز كرد و براي اين كار افرادي را به آمريكا، انگليس، آلمان و فرانسه فرستاد تا با الگوبرداري از نظام آموزشي- تربيتي سكولار در غرب به تهيه و تدوين متون پايه آموزشي براي ايران بپردازند. محمود صناعي، احمد آرام، محمود بهزاد، رضا اقصي، مصطفي مقربي، ابوالقاسم قرباني، حافظ فرمانفرماييان، هوشنگ پيرنظر (يهودي صهيونيست) و داريوش همايون براي تاليف و ويرايش؛ و محمد زمان زماني، پرويز كلانتري، هرمز وحيد، ليلي ايمن (بهايي)، ثمين باغچه بان و شهناز سرلتي براي امور هنري و آماده سازي با بودجه دربار به اين كشورها رفتند. نجف دريابندري، امير صميمي و علي اصغر مهاجر نيز براي طي دوره هاي امور اداري و مديريت به سوئيس سفر كردند.

صنعتي زاده پس از آن همراه سيدحسن تقي زاده (سرآمد ايدئولوگ هاي لائيك عصر پهلوي) شركت سهامي افست را تاسيس كرد و آن را به يكي از بزرگ ترين مراكز چاپ خاورميانه بدل ساخت. پشتيباني دربار و ساپورت مالي آمريكا سبب شد تا صنعتي زاده به فكر احداث يك كارخانه بزرگ كاغذسازي بيفتد و كاغذسازي پارس را بنيان گذاشت. در نيمه دوم دهه ۱۳۳۰ او با بنياد فورد كه از اهرم هاي آكادميك سازمان جاسوسي سيا است، پيوند خورد و براي چاپ كتابهايش با آنان به مذاكره پرداخت. اين مذاكرات به سرمايه گذاري ۱۵۰ هزار دلاري بنياد فورد در پروژه چاپ و نشر يك دايره المعارف فارسي انجاميد. (عبدالرحيم جعفري رقم كمك بنياد فورد به صنعتي زاده را ۴۰۰ هزار دلار ذكر كرده است.) همچنين از اواخر دهه ۱۳۳۰ روابط خود را با اشرف پهلوي گسترش داد و ماموريت هاي فرهنگي مختلفي از وي گرفت.

صنعتي زاده براي جلب حمايت هاي بيشتر خواهر دوقلوي شاه، نام اشرف را به عنوان مترجم روي كتاب مادر و بچه نوشته بنيامين اسپاك گذاشت، در حالي كه مترجم اثر فرد ديگري بود! همين ارتباطات سبب شد تا عبدالرضا انصاري، رئيس دفتر اشرف پهلوي به او اطلاع بدهد كه به مديرعاملي شركت خزر شهر برگزيده شده است. در سال ۱۳۳۹ سازمان كتابهاي جيبي را تاسيس كرد و مديريتش را به داريوش همايون سپرد كه بعدها وزير اطلاعات و جهانگردي رژيم پهلوي شد.

سال ۱۳۴۰ مجيد روشنگر به رياست اين سازمان منصوب شد و به سبب ارتباطاتش با انتشارات پنگوئن انگلستان - كه به تعامل نزديك با سرويس جاسوسي MI۶ شهره است- سياست هاي آن را براي نشر كتابهاي جيبي در ايران پي گرفت. اين سازمان كتاب هاي خود را از طريق ۵۰۰ روزنامه فروشي در تهران و ۵۰۰ كتابفروشي در سراسر ايران توزيع مي كرد. آثاري مانند تاريخ ايران باستان و سير حكمت در اروپا كه از توليدات مهم نويسندگان فراماسون بودند، در مجموعه كتابهاي جيبي منتشر شدند. فعاليت هاي تجاري او هر روز گسترش مي يافت و به تدريج شركت كشت مرواريد كيش، شركت گلاب زهرا و شركت رطب زهره را به امپراطوري خود افزود و در دوره اي مديريت شركت لاستيك بي اف گودريچ را برعهده گرفت.

اين چنين صنعتي زاده از رهگذر ارتباطات خود با دربار ستم شاهي و اشرف پهلوي سودهاي كلان و سرمايه بادآورده اي را به جيب زد كه با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، بخشي از آن ها مصادره شد و به اتهامات «ارتباط با سازمان اطلاعات مركزي آمريكا» و «نشر فرهنگ غربي» به زندان افتاد، اما به نحوي شگفت انگيز و مرموز پس از چندي آزاد شد. موسسه فرانكلين هم گرچه به سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي تغيير نام داد و وظيفه چاپ كتب درسي را برعهده گرفت، اما بدنه آن تحت سلطه روشنفكران سكولار ماند و سرانجام در سال ۱۳۷۲ با شركت انتشارات علمي و فرهنگي (جانشين بنگاه ترجمه و نشر كتاب) ادغام شد. بنابراين، از دل دو موسسه انتشاراتي مهم عصر پهلوي دوم، يعني بنگاه ترجمه و نشر كتاب و موسسه فرانكلين، انتشارات علمي و فرهنگي زاده شد. از دهه ۱۳۶۰، همايون صنعتي زاده تلاش هاي خود را براي استرداد اموال نامشروعش آغاز كرد و در سال ۱۳۸۱ از طريق لابي هاي گسترده اي كه توسط سياستمداران اصلاح طلب و برخي باندهاي فاسد در قوه قضائيه انجام داد، توانست بخش مهمي از املاك خود را پس بگيرد.

جالب است كه شامگاه ۳۰ مرداد ۱۳۸۱ وقتي مراحل نهايي حكم رفع مصادره از املاك مهم او در دادگاه انقلاب اسلامي طي مي شد، يكي از خبرنگاران ارشد بي. بي. سي ميهمان صنعتي زاده در مجتمع سامان تهران بود و او در ميانه گفت وگويش از «فعاليت هاي خيريه والاحضرت اشرف پهلوي» و شأن والاي رضاخان در ميان ايرانيان گفت تا به سلطنت طلبان فراري اداي دين كرده باشد! ۶ سال بعد، متن اين گفت وگو در ۱۶ مرداد ۱۳۸۷ توسط سايت بي . بي . سي فارسي منتشر گشت. همچنين در آذر ۱۳۸۶ وي از سوي دولت نهم، به عنوان برنده جايزه ترجمه در سيزدهمين دوره مراسم كتاب سال كرمان اعلام شد!

يکشنبه|ا|27|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]

[مشاهده در: www.alef.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]