واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: روشهاي( Spect (Single photon emission computed tomography و ( Pet( Positron emission tomography در پزشکي هسته ايSpect در تومو گرافى كامپيو ترى، با راديو نوكلوييدها، يك يا چند آشكار ساز، يك كامپيوتر صفحه نمايش دهنده مورد استفاده قرار مي گيرد. آرايه آشكار سازها در اطراف بيمار حركت مي كند و تغيرات ميزان شمارش اكتيويته با توجه به جذب هاى بخشى از تابش توسط بدن به عنوان تغيرات ژئو مترى به وسيله نرم افزار كامپيوترى محاسبه شده و نهايتآ تصوير مربوطه در صفحه نمايش نشان داده مي شود. اين روش متعاقبآ در جهات ديگر بدن هم تكرار مي شود، بنا بر اين تصوير سه بعدى حاصل خواهد شد. شفافيت و درجه تفكيك در اين تصوير يا اسكن چيزي حدود يك ميلى متر خواهد بود. در واقع يك روش بسيار مشابه به يك تصوير بردارى اشعه ايكس،ولى در مورد اخير هم منبع تابش وهم آشكار سازى در اطراف بيمار حركت مى كند.
كاربرد راديو نوكلوييد ها براى Spect ترجيحا بايدهمراه با ساطع کردن فوتون گاماى منفرد باشد و بهترين تصوير شفاف آن با گاماى كم انرژى حاصل مى گردد. در اوايل از Spect براى تصوير بردارى امراض قلبى مغزى استفاده مى شد. به عنوان مثال تزريق پرتكنات سديم در وريد در رابطه با تمور هاى مغزى رفتار متفاوتى از سكته مغزى ظاهر مى نماياند زيرا چنين تمور هايى تمايل زيادى در جذب TC و سرعت كمى در آزاد كردن آن از خود نشان مي دهند. از طرف ديگر در صورت سكته مغزى جذب TC خيلي کند در حاليكه خروج يا رها شدگى آن در قسمتهاى سالم مغز هنوز سريع تر است.PET با استفاده از تابش هاي ساطع شده از مواد راديواکتيو تصاوير قسمتهاي مختلف بدن راتوليد مي کند. مواد راديواکتيو به درون بدن تزريق مي شوند و معمولاً به دام اتمهاي راديواکتيو مثل کربن -11، فوئور -18، اکسيژن -15 و يا نيتروژن -13 که نيمه عمر کوتاهي دارند، گرفتار مي شوند. اين اتمهاي راديواکتيو ايزوتوپهاي راديواکتيو اتمهاي طبيعي هستند که عمر کوتاهي دارند. با بمباران اتمهاي طبيعي به وسيله نوترون مي توان اين اتم ها را توليد کرد. وقتي مواد راديواکتيو تزريق شده به بدن با الکترونهاي درون سلول برخورد مي کنند، پوزيترون اشعه گاماتوليد مي شود. در روش PET با دنبال کردن اين اشعه هاي گاما تصوير برداري انجام مي شود.
در يک PETاسکن همانطور که گفتيم ابتدا به بيمار مواد راديواکتيو تزريق مي شود، سپس بيمار روي يک تخت صاف دراز مي کشد.اين تخت به درون يک اتاقک استوانه اي شکل وارد مي شود، در ديواره هاي اين اتاقک دنبال کننده هاي اشعه گاما به صورت آرايه دايره اي شکل قرار گرفته اند. اين دنبال کننده ها يک سري Scintillationدارند که هر کدام به يک تقويت کننده نوري متصل است. اين کريستالها اشعه هاي گاماي ساطع شده از بيمار را به فوتون هاي نور تبديل مي کنند، تقويت کننده نوري اين فوتونها را به سيگنالهاي الکتريکي تبديل کرده و آنها را تقويت مي کند. کامپيوتر اين سيگنالها را پردازش کرده و تصوير را تشکيل مي دهد. سپس تخت بيمار جا به جا شده واين فرآيند تکرار مي شود. در نتيجه يک سري تصوير از عضوي که در آن تزريق شده ( مثل مغز، سينه، کبد و ... ) به دست مي آيد اين تصاوير کنار هم قرار مي گيرند تا يک تصوير سه بعدي از عضو مورد نظر به وجود آيد. PETمي تواند تصاويري از جريان خون و ديگر فعاليت هاي بيوشيميايي بدن، بسته به اين که چه نوع مولکولي به دام اتمهاي راديواکتيو افتاده است، تهيه کند. به عنوان مثال PETمي تواند تصاويري از متابوليسم گلوکز در مغز تهيه کند. با اين حال مراکز PET کمي در دنيا وجود دارد چون اين مراکز بايد در کنار يک شتابدهنده ذرات ساخته شوند تا بتوان راديو ايزوتوپهاى مورد استفاده در اين روش را تامين كرد .روشهاى تشخيص در پزشكى هسته اى مبتنى بر استفاده از رديابهاى راديو اكتيو است كه در درون بدن از خود پرتو گاما ساطع مي كنند، اين ردياب ها عمومـاْ ايزوتوپهايى با نيمه عمر كوتاه هستند كه به صورت مواد شيميايى مورد استفاده قرار مي گيرند و فرايند فيزيولوژيكى خاصى را انجام مي دهند. آنها ممكن است به صورت خوراكى يا از طريق تزريق ويا استشاق به بيمار داده شوند. تصاوير ثبت شده بوسيله دوربين توسط پزشك روي مونيتورها يا نمايش گرها براى يافتن علائم يا شرايط غير معمول ملاحظه مىشوند. هر عضو از نظر شيميايى در بدن به طور متفاوت عمل مىكند . پزشكان و شيميست ها مواد شيميايى را شناسايى كرده اند كه هر يك توسط عضو خاصى جذب مي شود. به عنوان مثال تيروئيد يد را جذب مي كند و مغز مقاديرى گلوكز مصرف مي كند و الى آخر .راديو هاى تشخيصى جهت بررسى هاى جريان خون در مغز،عملكرد كبد،شش ها قلب،كليه ها يا جهت بررسى رشد استخوان وتاييد شيوه هاى ديگر تشخيص به كار گرفته مي شوند . راديو ايزوتوپهاى مورد استفاده براى منظورهاى تشخيص بايد ساطع كننده پرتو گاما با انرژى كافى باشند كه بتوانند از بدن خارج شوند و نيمه عمر آنها به اندازه كافى كوتاه باشد كه بلافاصله بعد از تصويربردارى آثارى از آن وجود نداشته باشد. تکنسيم- 99m يكى از راديو ايزوتوپ هايى است كه در 80 درصد روش هاى پزشكى هسته اى مورد استفاده قرار مي گيرد و تقريباْ در بر دارند? مشخصات يك راديو ايزوتوپ ايده آل محسوب مي گردد . در پزشكى تشخيصى، همچنين تمايل زيادى وجود دارد كه بيشتر از ايزوتوپهاى توليد شده در سيكلو ترون مثل فلوئور _18 براى CT/PETوPET استفاده شود.
شکل1
شکل2 شکلهاي 1 و 2 نشان دهنده بررسى اسكلت بدن و غده تيروئيد با استفاده از تكنسيم-m99مقايسه SPECT و PET Spect روشي بسيار شبيه PET است با اين متفاوت که ايزوتوپهاي مورد استفاده در اين روش ( که عبارتند از زنون – 133، تکنتيوم – 99 و لودين – 123 ) زمان واپاشي طولانىترى دارند و به جاي تابش 2 اشعه گاما فقط يک اشعه گاما تابش مي کنند. اين روش نيز ميتواند اطلاعاتي در مورد جريان خون و پراکندگي موارد راديواکتيو در بدن ارائه دهد، البته تصاوير آن حساسيت کمتري دارند و جزئيات کمتري را نسبت به تصاوير PET نشان مي دهند. اما مزيت مهم اين روش نسبت به PET اينست که به گراني آن نيست.در ضمن تعداد مراکز Spect زيادتر است زيرا در اين روش نيازي نيست که مراکز در کنار يک شتاب دهنده ساخته شوند. گردآوري : مژده اصولي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2661]