واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: بسیاری معتقدند از میان حواس پنجگانه، بینایی مهمترین حس آدمی است؛ چرا كه بیش از ۸۰ درصد اطلاعاتی كه انسان از محیط اطراف كسب میكند، از راه این حس است. با وجود این بیش از ۴۵ میلیون نفر نابینا در دنیا وجود دارد و ۱۶۱ میلیون نفر از جمعیت جهان دچار اختلالات بینایی هستند. در هر ۵ثانیه ، یك نفر به تعداد افراد دارای اختلالات بینایی اضافه میشود. در ایران از هر هزار تولد، یك كودك با اختلالات بینایی شدید و عمیق به دنیا میآید. فقدان بینایی باعث مشكلات زیادی میشود كه هم بر فرد و هم بر خانواده او تاثیر گذار است و باعث ایجاد مشكلات اجتماعی و اقتصادی برای كشورها میشود. اما ۸۰ درصد موارد نابینایی در جهان قابل پیشگیری یا درمان است. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، ۲/۴ درصد جمعیت هر كشور افراد را دارای معلولیتهای متوسط و خیلی شدید تشكیل میدهند كه ۵/۱ درصد آنان را نابینایان در برمیگیرند و بر همین اساس پیش بینی میشود در ایران ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار معلول وجود داشته باشد كه بیش از ۴۰۰ هزار نفر آنان را معلولان نابینا و كمبینا تشكیل میدهند. هم اكنون در كشور ما بیش از ۴۱۰ هزار نفر نابینا و كمبینا نیازمند خدمات توانبخشی هستند و تعداد نابینایان شناسایی شده تحت پوشش سازمان بهزیستی ۷۶ هزار نفر است. براساس آمارهای موجود در داخل كشور نزدیك به ۳ درصد كل جمعیت، كودكان مبتلا به بیماری تنبلی چشم، ۲۸ درصد دچار ناراحتیهای عیوب انكساری مانند آستیگماتیسم و نزدیكبینی و حدود ۳۲ درصد مبتلا به آب مروارید و آب سیاه هستند. ● عصایی برای دیدن باستانشناسان و مردم شناسان معتقدند عصا در هر دورهای نشان چیزی خاص بوده؛ در دورهای متعلق به جنگجویان بوده و در دورهای نشان اشرافیت محسوب میشده است. گاهی عصا به مفهوم معجزه بوده و گاهی نماد سلطنت و آمریت به شمار میرفته است. گاهی هم سمبل درخواست كمك بوده است مثل گدایان. گاهی هم سمبل حقوق افراد است مثل عصای سفید. عصای سفید نابینا نشانه حق و قدرت او و بیانگر درخواست احترام و راهنمایی گرفتن است. اما این عصا از كجا پیدا شد. استفاده از عصا به عنوان وسیله كمكی در رفتوآمد نابینایان از قرنها پیش متداول بوده است ولی استفاده از عصای سفید به شكل امروزی سابقه زیادی ندارد. در سال ۱۹۲۱ میلادی یك عكاس انگلیسی كه بر اثر سانحهای، بینایی خود را از دست داده بود، برای در امان بودن از خطر وسایل نقلیه دست به ابتكاری زد و از عصای سفید رنگ كه براحتی برای همگان قابل دید باشد، استفاده كرد. از آن زمان این سمبل و نشانه فراگیر شد. ● درجات و علل مختلف نابینایی درجههای بسیار گوناگونی دارد. برخی هرگز نور را نمیبینند؛ برخی دیگر فقط میتوانند نور را از تاریكی تشخیص دهند. در میان نابینایان عدهای هم هستند كه دید ناچیزی دارند. درصد اندكی از نابینایان نیز كور مادرزاد هستند. از سوی دیگر كاهش دید، ۲۰درصد میانسالان را تحت تاثیر قرار میدهد. كاهش دید معادل نابینایی كامل نیست. نابینایی به این معناست كه دقت بینایی فرد با اصلاح عدسی، بهتر از ۲۰.۲ نبوده یا میدان بینایی او بسیار محدود شده و به كمتر از ۲۰ درجه رسیده است. هر كسی ممكن است به كاهش دید مبتلا شود، چون نابینایی علتهای متفاوت و مختلفی دارد و بیماریها و صدمات مختلفی میتوانند باعث كاهش دید شوند. بیماریهایی مثل آب سیاه، آب مروارید و تخریب ماكولای چشم در افراد مسن بیشتر دیده میشود. نابینایی بر اثر بیماریهای عمومی مختلف جسمینیز رخ میدهد. نابینایی در افراد مبتلا به دیابت، دیده میشود كه براحتی قابل پیشگیری است. نابینایی پس از تولد بیشتر بر اثر بیماریهای چشمی رخ میدهد؛ مننژیت هم ممكن است عامل كوری باشد. حادثه و انفجار، ۲عامل دیگر نابینا شدن است. در كشورهای در حال توسعه اغلب بیماریهای عفونی علت كوری هستند. علت نابینایی در كشور ما از حالت جهان سوم كه بیشتر بیماریهای عفونی است خارج شده و هر روز به آمار كشورهای صنعتی كه بیماریهای چشمی شبكیه در بالغان است نزدیكتر میشود، ولی در حال حاضر ژنتیك و در راس آن بیماریهای شبكیه ژنتیك در اطفال، بالاترین آمار مربوط به نابینایی است؛ مشكلات ژنتیك كه در راس آنها، بیماریهای شبكیه قرار دارد عمدتا در اثر ازدواجهای فامیلی به وجود میآیند. ● قانون عصای سفید سال ۱۹۵۰، سازمان آموزشی، علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسكو) و شورای جهانی نابینایان در جلسهای مشترك، قانون عصای سفید را بررسی و تصویب كردند. این قانون شامل ۷ ماده و ۹ تبصره است. براساس قانون عصای سفید، دولتها موظف هستند نابینایان را در امور دولتی مشاركت دهند و زمینه اشتغال آنها را نیز فراهم كنند و همچنین این قانون، توجه خاص شهرداریها را به مساله تردد نابینایان معطوف داشته است. در این قانون برای شهروندان نیز تكالیفی تعیین شده است.به عنوان مثال رانندگان موظفند در صورت نزدیك شدن به نابینایی كه از عصای سفید یا متالیك استفاده میكند، یا اینكه سگ راهنما به همراه دارد یا از بازوبند نابینایی استفاده میكند احتیاط لازم را به عمل آورند تا صدمهای به آن نابینا وارد نشود. از سوی دیگر، حقوقی نیز در این قانون برای نابینایان دیده شده است.به عنوان مثال نابینایان، حق استفاده آزادانه از خیابانها و بزرگراهها، پیادهروها، تسهیلات و امتیازات وسایل حمل و نقل همگانی چون هواپیما، وسایل موتوری، قطار، اتوبوس، اتومبیلها، كشتی و دیگر وسایل نقلیه و هتل، مسافرخانه، مكانهای عمومی و مراكز تفریحی و مذهبی و سایر مكانهای همگانی را دارند. ● اقتصاد و اجتماع از دست دادن بینایی، مشكلات فراوانی برای فرد مبتلا و خانواده او ایجاد میكند.نابینایی علاوه بر از دست رفتن اعتماد بهنفس و تواناییكاری مبتلا، پیامدهای جدی اجتماعی و اقتصادی نیز برای كشورها بخصوص كشورهای در حال توسعه در بر دارد. هر چند اطلاعات دقیقی از هزینههای اقتصادی نابینایی و معلولیت بینایی در دسترس نیست اما برآورد شده هزینههای سالانه مربوط به نابینایی در آمریكا حدود ۱/۴ میلیارد دلار بوده است. همچنین تخمین زده شده كه در صورت پیشگیری از نابینایی قابل اجتناب، یكمیلیارد دلار در هزینهها صرفهجویی خواهد شد. ● روز عصای سفید روز جهانی نابینایان ۱۵ اكتبر (۲۴ مهر) هر سال با هدف توجه به مشكل نابینایی در سطح جهان برگزار میشود. بزرگداشت این روز در واقع اقدام جهانی مشتركی است از طرف آژانس بینالمللی پیشگیری از نابینایی، سازمان بهداشت جهانی و بعضی سازمانهای غیر دولتی بینالمللی كه هدف آن، از بین بردن نابینایی قابل پیشگیری تا سال ۲۰۲۰ است. ● مشكلی برای تمام فصول اشتغال، مهمترین مشكل نابینایان است. بر اساس اعلام سازمان بهزیستی در سال ۸۴ فقط ۱۰ تا ۱۵ نابینا جذب بازار كار شدهاند و این آمار در مقایسه با جمعیت نابینایان بسیار اندك و ناچیز است و دردی از آنان دوا نمیكند. برآورد میشود در حال حاضر بیش از ۹۵درصد نابینایان تحصیلكرده كشور بیكار هستند. در طرح جامع حمایت از حقوق معلولان، مساله اشتغال نابینایان نیز در نظر گرفته شده است، طوری كه دستگاهها موظف شدهاند ۳ درصد از میزان جذب و استخدام نیروی كار را به معلولان اختصاص دهند و همچنین ۶۰ درصد ظرفیت اپراتوری دستگاههای تلفن را در ارگانهای دولتی نابینایان تشكیل دهند. اما زمانی كه یك دهم اعتبارات مورد نیاز برای اجرایی كردن مواد این قانون اختصاص یافته است، عملا امكان اجراییشدن این قانون فراهم نیست. ● شهر ناسالم عنوان شهر سالم، شركت شهر سالم و واژههایی از این دست را بارها شنیدهاید، اما آیا واقعا شهر برای نابینایان سالم است؟ طبق قانون تمام خیابانها و اماكن عمومی باید برای معلولان مناسبسازی شود. ضمن اینكه شهرداری موظف است بر اساس آنچه در قانون جامع حمایت از معلولان آمده ، برعملكرد كارفرمایان و بخش خصوصی در زمینه ساخت واحدهای مسكونی نظارت كرده و از صدور پروانه برای واحدهایی كه از این امر سرپیچی و نكات مهندسی لازم را رعایت نكردهاند، خودداری كند.اما در عمل چنین اتفاقی نمیافتد. همیشه شاهد بودیم حفاریهای شركتهای مختلف آب و فاضلاب، گاز، تلفن و ... افراد سالم را نیز دچار مشكل میكند تا چه رسد به نابینایان. ناهمواریها و پستی و بلندیهای پیادهروها و كوچهها، پلههای زیاد مقابل در ورودی ادارات و شركتها راه را برای تردد نابینایان ناهموارتر كرده است. البته وسایل حمل و نقل عمومی نیز وضعیت بهتری نسبت به خیابانها و اماكن عمومی ندارند. ● مشكل ازدواج ازدواج این روزها مشكل تمام جوانان است. مساله مسكن، اشتغال و ... مشكلی است كه در پیش روی تمام جوانان قرار دارد.اما در خصوص نابینایان موضوع قدری پیچیدهتر است. بحث ازدواج دختران و پسران نابینا جزو آن دسته از مشكلاتی است كه هنوز هم لاینحل باقی مانده است. مسوولان مركز نابینایان رودكی معتقدند شاید تنها ۲۰ درصد زنان و مردان نابینا تمایل دارند همسرشان نابینا باشد و اكثرا میخواهند با فردی بینا یا حداقل كمبینا ازدواج كنند كه این امر بخصوص در مردان بیشتر از زنان دیده میشود. از سوی دیگر اصولا دختران در این زمینه با مشكلات حادتری دست به گریبان هستند چرا كه به دلیل جنسیت خود بیش از آنكه انتخاب كنند، باید انتخاب شوند و مردان شانس انتخاب بیشتری دارند. ● همه مسوولند اگر كسی فقط برای چند روز مجبور شود با چشمان بسته زندگی كند، میفهمد زندگی بدون چشم چقدر سخت و عذابآور است. اما برخی افراد جامعه عمری را بدون بینایی زندگی میكنند و با زندگی كنار میآیند. این نكته غیر قابل تردید است كه افراد نابینا به علت داشتن شرایط متفاوت با افراد بینا، حتی در صورت داشتن انگیزه و توان بالا نمیتوانند به تنهایی و بدون حمایت دولت به حداقل خواستههای خود در جامعه دست یابند. حمایت از نابینایان مختص بهزیستی نیست، فرد نابینا حقی دارد و این حق را تمام جامعه باید رعایت كنند. رعایت این حق بر عهده بهزیستی نیست؛ شهرداری، راهنمایی و رانندگی و تمام ارگانهای دولتی باید پاسخگو باشند. صدا و سیما نقش بهمراتب بالاتری در آگاه سازی مردم دارد، متاسفانه در كمتر برنامهای به مشكلات قشر نابینا پرداخته میشود، البته نه فقط دستگاهها و مسوولان بلكه همه ما باید پاسخگو باشیم. با وجود تفاوتهایی كه میان افراد نابینا با دیگر افراد وجود دارد، نباید با هدف كمك و حمایت از آنها نگاه ترحمآمیز به روشندلان داشت، بلكه به جای نگاه ترحم آمیز باید به توانمندسازی آنها فكر كرد كه این امر نیز فقط با حمایت یك سازمان و یا نهاد امكانپذیر نیست، بلكه باید سازمانهای مختلف نظیر سازمان بهزیستی، سازمان ملی جوانان، وزارت رفاه و... شرایط مناسبی را برای این افراد ایجاد كنند. فرد نابینا اول انسان است بعد نابینا. توقعی كه او از مردم دارد، این است كه او را باور كنند و بدانند كه انسانهای نابینا هم یك شهروند مثل همه شهروندان هستند. اگر این باور وجود داشته باشد، آنگاه تمامی دستگاههای اجرایی كشور كه موظف به ارائه خدمات به شهروندان هستند نابینایان را نیز جزو شهروندان محسوب میكنند. روز عصای سفید، روز بازخوانی مسائل و مشكلات نابینایان است.بد نیست از خودمان بپرسیم حالا كه از نعمت بینایی برخورداریم، آیا حرمت آنانی كه از آن بی بهرهاند را نگه میداریم؟ یا با نخوت و غرور چشمان خود را روی حقیقت بستهایم. علی اخوان بهبهانی یادداشت : روزنامه جامجم
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 356]