واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: نكته بارز در آثار موریس ژار تنوع چشمگیر آنهاست؛ چیزی كه میتوان آن را در همكاری پربار و پرحاصلش با دیوید لین نیز مشاهده كرد. در فیلم «دكتر ژیواگو» همسو با حالوهوای عاشقانه... موریس ژار را با انبوه موسیقیهای درخشانی كه برای فیلمهای بهیادماندنی تاریخ سینما ساخته بهخاطر میآوریم. آهنگسازی كه در نیمقرن فعالیت هنری برای بیش از 150فیلم، موسیقی متن ساخت و تا آخرین روزهای زندگی، همچنان ملودیهای گوشنواز و البته همسو با زبان تصویر میساخت. شاید بتوان گفت ژار بهترین آثارش را برای دیوید لین ساخته است. او برای كارگردانان شاخص بسیاری موسیقی ساخت ولی تداوم همكاریاش با دیوید لین، دستاوردهای فوقالعادهای را بههمراه داشت.عظمتی كه در آثاری چون «لارنس عربستان»، «دكتر ژیواگو»، «دختر رایان» و «گذری به هند» بهچشم میخورد، تا حد زیادی حاصل موسیقی متنهای ژار است. ژار حماسههای دیوید لین را طعمی دیگر میبخشید. در این زمینه میتوان به «لارنس عربستان» اشاره كرد كه موسیقی عظیم ژار، هم كاملاً همسو با حالوهوای فیلم است و هم اینكه شناخت درست این آهنگساز را از موسیقی نواحی مختلف نمایان میكند. ملودیهایی كه ژار برای «لارنس عربستان» نوشت و بهرهگیریاش از اركستر عظیم، به تصاویر دیوید لین جان ویژهای بخشید. آن صحراهای عظیم عربستان و لانگشاتهای زیبای لین از این سرزمین، با ملودیهای ژار كاملاً همخوانی داشت. درواقع و برخلاف آنچه بعدها برخی دربارهاش نوشتند، موسیقی ژار بر تصاویر سنگینی نمیكرد بلكه كاملاً در خدمت زبان بصری كارگردان بود.نكته بارز در آثار موریس ژار تنوع چشمگیر آنهاست؛ چیزی كه میتوان آن را در همكاری پربار و پرحاصلش با دیوید لین نیز مشاهده كرد. در فیلم «دكتر ژیواگو» همسو با حالوهوای عاشقانه اثر، ژار، عاشقانهترین و روحنوازترین ملودیهای موسیقی فیلم را تصنیف كرد؛ نوعی شاعرانگی كه به لحاظ رنگآمیزی، در حالوهوایی كاملا متفاوت از موسیقی حماسی «لارنس عربستان» قرار میگرفت؛ چنانكه هنوز و پس از گذشت بیش از 40سال، ملودی «دكتر ژیواگو» جزو شاخصترین موسیقیهای عاشقانه سینماست.راز موفقیت موریس ژار را در كنار استعداد فوقالعادهاش در آهنگسازی، باید در شناخت درست او از زبان سینما دانست. قول رایجی وجود دارد كه بهترین موسیقی برای فیلم، موزیكی است كه شنیده نشود؛ به این معنا كه موسیقی چنان باید در خدمت تصویر باشد كه باری اضافه را به همراه نداشته باشد! آثار موریس ژار همواره به غنای تصویری فیلمها یاری میرساندند و بسیاری از آنها نیز البته بسیار گوشنواز بودند و لاجرم شنیده نیز میشدند! تلقی مكانیكی از موسیقی فیلم كه موزیك را جزئی از صدای صحنه میداند و برای آن هویتی فراتر از این قائل نیست، برداشتی افراطی است كه در آن موسیقی باید بار تمام چیزهایی را كه تصویر از گفتشان عاجز بوده را بر دوش بكشد!موسیقیمتنهایی كه موریس ژار میآفرید، البته در مواردی بر تصویر غلبه میكرد و این اغلب زمانی بود كه این آهنگساز برجسته برای فیلمهای ضعیف موسیقی میساخت و طبیعی بود كه حاصل كار نابغهای چون او، در فیلمهایی كمرمق و ضعیف، برجسته بهنظر برسد. ضمن اینكه او در بسیاری از موارد موفق میشد با موسیقی خود روح تازهای به همین فیلمهای ضعیف بدمد.موریس ژار، هرگاه با كارگردانهای شاخص كار میكرد، حاصل كار قابل اعتنایی از خود به جا میگذاشت. در این زمینه همكاریاش با هیچكاك در «توپاز» قابل اشاره است. «توپاز» یكی از ضعیفترین فیلمهای هیچكاك به شمار میآید كه شاید بتوان یكی از معدود نقاط قوت فیلم را موسیقی متن آن دانست. ژار برای فیلمهای مختلفی موسیقی نوشت؛ از آثار حماسی گرفته تا فیلمهای كمدی، آثار جنایی و... .درك درست از حالوهوای هر فیلم و توانایی در خلق موسیقیای كه یاریدهنده تصاویر باشد، به عنوان ویژگی بارز موریس ژار، گرچه بیشتر در آثار پرعظمت چون آثار دیوید لین یا «محمدرسولالله» ساخته مصطفی عقاد، برجسته به نظر رسیده ولی ژار برخی از بهترین موسیقیهایش را نیز برای فیلمهای كمهزینه و جمعوجور كار كرده است. در این زمینه میتوان از فیلم «اسب كهر را بنگر» ساخته فرد زینهمان یاد كرد. موسیقی ژار در این فیلم، كاملا همسو و همراه است با تم رفاقت و تنهایی قهرمانی كه روزگارش سر آمده است؛ ضمن اینكه در قسمتهایی از فیلم ملودیهای گوشنواز موریس ژار، باری نوستالژیك را به همراه آورده كه به تاثیرگذاری بیشتر این ساخته بهیادماندنی زمینهمان انجامیده است.پس از اینكه ژار به همكاری مداوم با دیولید لین پرداخت، او برای هر كارگردانی كه میخواست فیلم پرعظمت بسازد، انتخاب اول بود. نكته جالب توجه اینكه او برای بسیاری از فیلمهایی كه درباره پیامبران ساخته شد، موسیقی نوشت. در میان این آثار فیلمهای «عیسای ناصری» و «محمد رسولالله» بیشتر در خاطرهها ماندهاند و البته دومی در ایران شهرت بسیاری دارد و خیلیها در اینجا ژار را با موسیقی «محمد رسولالله» به یاد میآورند. ژار در این فیلم هم از تمهای عربی استفاده كرد و هم اینكه موفق شد این موسیقی عربی را با تمهای حماسی خاص خودش به درستی تلفیق كند.تم اصلی موسیقی «محمد رسولالله» كه در طول فیلم واریاسیونهای مختلفی از آن ارائه میشود، یكی از زیباترین قطعاتی است كه در تاریخ سینما نوشته شده است؛ كاری كه در آن؛ همجنسی از مذهب به چشم میخورد و هم در كنار معنویت، حالوهوایی از حماسه را نیز میتوان در آن بهخوبی مشاهده كرد.فیلم مصطفی عقاد، محمل مناسبی برای موریس ژار فراهم كرد تا بار دیگر نشان دهد برای آثار حماسی بهترین آهنگساز است.نكته قابل ذكر دیگر در مورد موریس ژار، پركاری اوست. ساخت بیش از 150موسیقی فیلم در طول نیم قرن، در حالی اهمیت و ارزش مضاعف مییابد كه به این نكته توجه كنیم كه آثار او اغلب با اركسترهای عظیم و مجلل ضبط میشدند. به واقع ساخت موسیقی برای «لارنس عربستان» یا «دكتر ژیواگو»، «دختر رایان»، «محمد رسولالله» و... هر یك بهتنهایی یك عرقریزان روح به شمار میرفت و ارائه آثاری با این كیفیت و با این حجم پركاری، تنها با نبوغ امكانپذیر بود.یكی از ویژگیهای بارز موریس ژار، همراهیاش با تحولات روز بود؛ چنانكه با وجود استادیاش در كار با اركسترهای عظیم، جزو اولین آهنگسازان فیلم بود كه به موسیقی الكترونیك روی آورد و در این زمینه نیز موفق بود. ژار كه 9 نامزدی و 3جایزه اسكار در كارنامه داشت، سال 1962 با ساخت موسیقی متن فیلم «لارنس عربستان» در سطح بینالمللی به شهرت رسید و این فیلم آغاز همكاری 20 ساله و بسیار موفق او با دیوید لین، فیلمساز بریتانیایی بود. ژار 13 سپتامبر سال 1924 در شهر لیون فرانسه به دنیا آمد و دوران موسیقایی خود را با فراگیری پركاشن و رهبری اركستر در كنسرواتوار پاریس آغاز كرد. او سال 1952 با ساخت موسیقی متن فیلم Hotel des Invalides به كارگردانی ژرژ فرانژو وارد دنیای سینما شد.ژار تا اواسط دهه 1960 موسیقی چند فیلم فرانسوی را نوشت تا اینكه هالیوود او را كشف كرد. آهنگساز برنده اسكار، بیش از 150 فیلم در كارنامه داشت و با تعدادی از فیلمسازان مطرح دنیای سینما شامل جان فرانكنهایمر، آلفرد هیچكاك، جان هیوستن، لوكینو ویسكونتی، پیتر ویر و فولكر شلوندورف كار كرد.او 3بار برای فیلمهای «لارنس عربستان»، «دكتر ژیواگو» (1965) و «گذری به هند» (1984) - هر 3 به كارگردانی دیوید لین - برنده اسكار شد و برای فیلمهای «یكشنبهها و سیبل» (1962)، «زندگی و روزگار قاضی روی بین» (1972)، «محمد رسولالله» (1976)، «شاهد» (1985)، «گوریلها در مه» (1988) و «روح» (1990) نامزد اسكار بود.ژار بعدها بر موسیقی الكترونیك متمركز شد و پسرش ژان میشل ژار كه از پیشگامان موسیقی الكترونیك است، این راه را با موفقیت ادامه داد. او فوریه پیش در پنجاهونهمین دوره جشنواره فیلم برلین با دریافت جایزه یك عمر دستاورد تقدیر شد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 694]