چشم انسان چه رنگ‌هايي را نمي‌بيند؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چشم انسان چه رنگ‌هايي را نمي‌بيند؟
سلامت > تحقيقات - همشهري آنلاين: تلاش براي تصور بعضي از رنگ‌ها كاملا بيهوده است، زيرا اين رنگ‌ها در دسته رنگ‌هاي ممنوعه قرار دارند و به صورت طبيعي چشم انسان قادر به ديدن آنها نخواهد بود

تلاش كنيد سبز متمايل به قرمز را تصور كنيد، منظور رنگ قهوه‌اي آزاردهنده‌اي كه از تركيب رنگ قرمز و سبز به دست مي‌آيد نيست، منظور سبزي است كه متمايل به قرمز و يا قرمزي است كه متمايل به سبز باشد، و يا تلاش كنيد آبي متمايل به زرد را تصور كنيد، رنگي كه هم متمايل به آبي است و هم متمايل به زرد.

معمولا تلاش براي تصور كردن چنين رنگ‌هايي منجر به ايجاد فضايي خالي در ذهن مي‌شوند، اين به آن دليل است كه با وجود اينكه چنين رنگ‌هايي در طبيعت وجود دارند، انسان هرگز آنها را نمي‌بيند. سبز-قرمز و زرد-آبي به رنگ‌هاي ممنوعه شهرت دارند. اين رنگ‌ها تركيبي از رنگ‌هايي هستند كه فركانس‌هاي نوري آنها به صورت خودكار يكديگر را در چشم انسان خنثي مي‌كنند، از اين رو ديدن آنها به صورت هم زمان غير ممكن مي‌شود.

اين محدوديت در نتيجه شيوه ادراك انسان از رنگ‌ها ايجاد مي‌شود. سلول‌هايي به نام نورون‌هاي متقابل كه در درون شبكيه چشم قرار دارند، زماني آغاز به كار مي‌كنند كه توسط نور قرمز تحريك شوند و اين فعاليت به مغز اعلام مي‌كند كه فرد در حال نگاه كردن به پديده‌اي قرمز رنگ است. نورون‌هاي متقابل اين نورون‌ها توسط نور سبز متوقف مي‌شوند و مغز درك مي‌كند كه فرد در حال ديدن پديده‌اي سبز رنگ است. زرد و آبي نيز از نورون‌هاي متقابل ويژه خود برخوردارند. در واقع نور قرمز تاثير نور سبز و نور زرد تاثير نور آبي را خنثي مي‌كند و هرگز نمي‌توان اين رنگ‌ها را از يك منبع مشابه مشاهده كرد.

با اين همه دانشمندان كه همواره به دنبال دست نيافتني‌ها هستند بر اين باورند كه مي‌توان اين رنگ‌ها را ديد، تنها كافي است افراد چگونه نگريستن به آنها را فرا بگيرند.

رنگ‌هاي بي نام

انقلاب رنگي از سال 1983 و با انتشار مقاله‌اي از "هويت كرين" دانشمند بصري مشهور در نشريه ساينس آغاز شد. وي در اين مقاله با عنوان "ديدن سبز مايل به قرمز و زرد مايل به آبي" اعلام كرد كه درك رنگ‌هاي ممنوعه امكان پذير است.

براي اثبات اين موضوع وي به همراه همكارانش تصاويري متشكل از نوارهاي رنگي سبز و قرمز و زرد و آبي در كنار يكديگر ايجاد كرده و آنها را به گروهي از داوطلبان نشان دادند در حالي كه حركات چشم آنها را با كمك ابزار كنترل كننده چشم و تثبيت گر شبكيه چشم تحت نظر داشتند. اين آزمايش نشان داد نور هر يك از رنگ‌ها وارد سلول‌هاي مشخصي از شبكيه چشم مي‌شوند، براي مثال بعضي از سلول‌ها هميشه پذيراي نور زرد هستند، و بقيه آنها به صورت همزمان تنها نور آبي را دريافت مي‌كنند.

به تدريج اين تحريك غيرعادي بينايي و ديدن مرز رنگ‌ها در نوارهاي رنگي ناپديد شده و رنگ‌ها به درون يكديگر نفوذ كردند. در اين آزمايش اينگونه به نظر مي‌آيد كه تصاوير مكانيزم متقابل چشم را زير پا گذاشته و داوطلبان توانسته بودند رنگ‌هايي را با چشم ببينند كه تا كنون تجربه ديدن آنها را به دست نياورده بودند.

داوطلبان گزارش كردند كه مي‌توانستند به صورت همزمان رنگي تركيبي از قرمز و سبز را ببينند اما نمي‌توانستند براي رنگي كه در برابر چشم داشتند نامي به ياد بياورند. اين رويداد در هنگام تكرار آزمايش بر روي رنگ‌هاي آبي و زرد نتيجه‌اي مشابه در پي داشت.

آزمايش‌هاي بعدي بر روي اين نظريه نشان دادند در صورتي كه درست نگاه شود، ديدن رنگ‌هاي ممنوعه امكان پذير خواهد شد. سپس در سال 2006 محققان دانشگاه دورتموث آزمايش‌هاي سال 1983 را به شكلي ديگر تكرار كردند با اين تفاوت كه داوطلبان به جاي نگاه كردن به صفحه‌هاي كاغذي به نمايشگر رايانه‌ها نگاه مي‌كردند و از آنها درخواست شد به جاي توصيف رنگ‌هايي كه مي‌بينند، جايگزيني از ميان رنگ‌ها براي آنها انتخاب كنند. رنگي كه در آزمايش‌هاي قديمي غير قابل توضيح بودند.

رنگها

اما در اين آزمايش محققان دريافتند داوطلبان براي نمايش دادن رنگي كه با ديدن نوارهاي رنگي سبز و قرمز درك مي‌كنند، به سرعت بر روي نمودار رنگ‌ها رنگ قهوه‌اي گِلي را نشان مي‌دهند. به اين شكل محققان به اين نتيجه رسيدند كه داوطلبان تركيبي از دو رنگ را مي‌بينند و نه رنگ‌هاي ممنوعه را.

اكنون اين سوال به وجود مي‌آيد كه اگر نام رنگ ديده شده گِلي است، چرا داوطلبان در سال 1983 نتوانستند آن را توصيف كنند؟

با اين همه دانشمندان مي‌گويند صرف اينكه نتوان رنگي را نامگذاري كرد به اين معني نيست كه آن رنگ از رنگ‌هاي ممنوعه باشد.

"وينس بيلاك" يكي از محققاني كه در آزمايش‌هاي سال 2006 حضور داشته، اين آزمايش‌ها را در سال 2006 به پايان نرساند و طي سال‌هاي گذشته آزمايش‌هاي متعدد ديگري انجام داده كه بر اساس آنها معتقد است مي‌تواند حضور رنگ‌هاي ممنوعه را اثبات كند.

وي تاكيد دارد كه مطالعه محققان دانشگاه دورتموث به دليل در نظر نگرفتن كنترل كننده‌هاي حركت و تثبيت كننده شبكيه چشم نتوانسته‌اند رنگهاي ممنوعه را به وجود بياورد، آنها تنها از داوطلبان خواسته‌اند تا بر روي رنگ‌ها خيره شوند و چشم خود را ثابت نگه دارند.

وي معتقد است رنگ‌هايي كه در آزمايش‌هاي اين محققان ديده شده با رنگ‌هاي ايجاد شده در آزمايش‌هاي آنها يكسان نبوده است. از اين رو مطالعه براي كشف تاييد وجود رنگ‌هاي ممنوعه همچنان ادامه دارد.

شايد اكنون نتوان چنين رنگ‌هايي را در طبيعت ديد، اما شايد روزي با اختراع ابزار دستي كه از كنترل كننده داخلي حركات چشم برخوردار است، بتوان چنين رنگ‌هايي را ديد، در اين صورت با نگاه كردن به درون چنين ابزاري فرد اين احساس را خواهد كرد كه گويي براي اولين بار در زندگي خود رنگ بنفش را ديده است.

چهارشنبه|ا|5|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]