نقش آفرينى زن در جامعه تقويت تعهد زن ايرانى در عرصه سينما (بخش اول)حضور در برابر دوربين

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: نقش آفرينى زن در جامعه تقويت تعهد زن ايرانى در عرصه سينما (بخش اول)حضور در برابر دوربين
گاليا توانگر

سينما يكي از مهمترين ابزار معرفي هويت ملي و باورهاي يك ملت است. پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي سينماي ايران به سرعت دستخوش خانه تكاني محتوايي شد. فيلم سازان جوان و انقلابي غبار سوژه هاي سطح پايين را از چهره فيلم هاي ايراني- كه تا آن زمان تنها در فيلم هاي مبتذل فارسي خلاصه مي شدند- پاك كردند و در پس انقلابي كه باورهاي هنرمندان را تحت الشعاع قرار داده بود، دوران طلايي به نام سينماي ارزشي متولد شد.

سينماي ايران در اين مرحله اگرچه نوپا و در ابتداي راه به نظر مي رسيد، اما تعهد هنرمندان خوش درخشيد و آثار ماندگار بسياري خلق شدند.

در پي هشت سال دفاع مقدس نيز ژانر قدرتمندي به نام سينماي دفاع مقدس پرونده خود را در قلب سينماي ايران گشود. اما آن چه بيش از پيش در اين عرصه شكل گرفت، زنان متعهد و انديشمند كه تا قبل از انقلاب جرئت ورود به عرصه سينما را نداشتند و از آلودگي ها مي هراسيدند، در سينماي ارزشي دوشادوش مردان گام برداشته و به خودباوري و عرصه عمل رسيدند.

ورود اثرگذار و پرمفهوم زن ايراني به عرصه سينما به دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي برمي گردد، چرا كه پيش از انقلاب زنان بازيگر تنها بسان عروسك هاي خيمه شب بازي در دست افكار فاسد غربي بوده و ابزار لذت به حساب مي آمدند.

در سايه امنيت اخلاقي حاكم بر سينماي انقلاب و نيز فراهم آمدن زمينه هاي حضور سالم زن در وادي اين هنر انتظار مي رفت رشد چشمگيرتري در اين ارتباط داشته باشيم. متاسفانه علي رغم امكانات فراهم شده در حد انتظار ظاهر نشديم.

نمي توان انكار كرد كه رشد قابل توجهي در زمينه حضور زنان پشت دوربين به عنوان كارگردان، تهيه كننده، فيلمنامه نويس و... داشته ايم- پيش از انقلاب حضور زنان پشت دوربين نادر و در حد يك يا دو مورد بود- اما سوال اين است كه آيا نمي شود تعداد بيشتري زن متعهد در عرصه هاي مختلف پشت دوربين بدرخشند تا شاهد تحول بزرگتري در اين حيطه باشيم؟

از سوي ديگر علي رغم رشد و ارتقا شان زن ايراني پس از انقلاب نتوانستيم حقايق موفقيت هاي زن ايراني و انقلابي را به تصوير بكشيم.

فاصله تصوير تا واقعيت

بيش از نيمي از مخاطبين سينماي حال حاضر ايران زنان هستند. اين قشر به دليل ظرايف روحي قادرند ارتباط خوبي با آثار هنري برقرار كنند و چون خودشان مبناي پرورش نسل بعد هستند، هرگونه برداشت آنها از مفاهيم سينمايي در روند تربيت نسل هاي آينده نيز تاثيرگذار خواهد بود. از اين رو محتوا و آن چه كه در سينماي امروز پيش روي بانوان كشور قرار مي گيرد از اهميت به سزايي برخوردار است.

سيدعليرضا سجادپور تهيه كننده سينما و تلويزيون كه كارهاي سينمايي و تلويزيوني چون سرباز كوچك، خلبان، سيمرغ، عبور از خط سرخ و چشم هاي آبي زهرا را در كارنامه خود دارد، معتقد است: «موقعيت زن را در سينما مي توان از سه منظر هنرمند بودنش، موضوع داستان واقع شدن و يا مخاطب قرار گرفتن او بررسي كرد.»

وي پيرامون جايگاه هنرمندان زن در سينما توضيح مي دهد: «معتقد نيستم كه هنرمندان زن و مرد را تفكيك كنيم. بايد شرايط و امكانات يكساني براي هر دو قشر قائل شد. به بركت پيروزي انقلاب به ويژه در سال هاي اخير حضور زنان در عرصه هاي مختلف علمي، فرهنگي، ورزشي وحتي سياسي پررنگ و قابل ملاحظه است، اما در عرصه سينما هنوز هم تعداد كارگردانان زن انگشت شمارند.»

در عرصه بازيگري نيز خانم ها يك موفقيت نسبي داشته اند. برنامه ريزان بايد طوري برنامه ريزي كنند كه حضور زنان متعهد در عرصه هاي كليدي سينما بيشتر شود.»

وي ادامه مي دهد: «متاسفانه داستان فيلمنامه هاي ما نيز بسيار اندك توانسته اند حقايق مربوط به موفقيت هاي زن ايراني را آشكار كنند. زيرا در دسته اي از فيلمنامه ها زن موجودي منفعل، بي تاثير و نيازمند كمك معرفي شده و در دسته ديگري از آثار به زن به عنوان موجودي شر و مايه تخريب نگريسته اند. در كمتر اثري به نقش كليدي و حيات بخش زن در عرصه تربيتي توجه كرده ايم. به هر جهت نتوانسته ايم علي رغم حضور پررنگ و تاثيرگذار زنان در جامعه آثاري ارائه دهيم كه اين جريان سازنده را به تصوير كشيده باشند.»

سجادپور معتقد است زن موفق كه قابليت الگو شدن در سينما را دارد، زني است كه توانسته بين سه عرصه حضور خود (اجتماعي، خانوادگي و شخصي) تعادل خوبي ايجاد كند.

زنان هدفمند در سينما تاثيرگذارند

زن با توجه به نقش گسترده اي كه در زندگي خانوادگي و اجتماعي خود دارد مي تواند بي شمار سوژه براي سينما باشد. همسران و مادران صبوري را به ياد بياوريم كه چطور با همه فراز و نشيب هاي زندگي مي سازند و منشا موفقيت هاي بسياري براي اجتماعشان هستند.

جهانگير الماسي بازيگر مطرح سينما ضمن ابراز خرسندي از اين كه هرگاه همسرش را غرق فعاليت در خانه و يا در عرصه هاي خارج از خانه مي بيند واقعا از ته دل وي را تحسين مي كند، مي گويد: «نقش زن در آثار سينمايي به اين برمي گردد كه نگاه ما به زن چگونه است؟ متاسفانه علي رغم برخورداري از الگوهاي ارزشمند ديني چون بانوي نمونه اسلام حضرت فاطمه(س) و حضرت زينب(س) هنوز هم براي زن اهدافي بزرگ، اسلامي و تاثيرگذار قائل نيستيم. اغلب زناني را به تصوير كشيده ايم كه ظاهري زيبا داشته اند و ابزاري براي لذت جويي هستند. اين نگاه حقيرانه به زن كه پشتوانه اصلي سينماي تجاري است، ريشه در فرهنگ پيش از انقلاب دارد. در شرايط فعلي جامعه ايران خانم هاي موفق بسياري را مي شناسم كه در عرصه هاي مختلف علمي، فرهنگي، ورزشي و سياسي مي درخشند، اما كارنامه سينما از حضور چنين قهرماناني خالي است.»

وي ادامه مي دهد: «شخصا لذت مي برم وقتي مي بينم يك زن ايراني توانسته در بالاترين رده هاي علمي قرار گيرد و يا پشت تراكتور نشسته تا با شركت در فعاليت هاي كشاورزي و توليدي هم نياز خانواده را برطرف كند و هم در چرخه اقتصادي كشور نقش موثري داشته باشد.

جايگاه زن از اين منظر كه مادر است و با تك تك سلول هاي بدنش حيات جسمي و فكري مي بخشد، بسيار بالاست. نگاه بزرگواران ديني ما و نيز بنيانگذار انقلاب امام راحل(ره) نيز به زن اين گونه بوده است. سوال اساسي اين جاست كه چرا ما علي رغم اين همه زمينه هاي فكري و پشتوانه هاي مذهبي و معنوي نتوانسته ايم اين بخش از فعاليت ها و نقش زنان را به تصوير بكشيم؟»

الماسي در تكميل صحبت هايش به اهداف دم دستي تعريف شده براي زنان در سينما اشاره كرده و مي گويد: «دختران جوان از نقش هاي سينمايي الگوبرداري مي كنند. در سينمايي كه فقط به ظاهر توجه شده چطور مي توان انتظار داشت تاثيرگذاري عميقي بر مخاطبين جوان داشته باشيم؟ سينما پتانسيل بالايي در فرهنگ سازي دارد. مي توان از طريق فيلم ها افق هاي ديگري پيش روي مخاطبين قرارداد. فيلم سازان از طريق آثار خود به دختران جوان آموزش دهند كه آن چه نزد همسر آينده شان اهميت بيشتر و فوق العاده تري دارد شناخت، آگاهي و رفتار آنهاست.»

ضدارزش ها مانعي در برابر حقيقت

در پاسخ به اين سوال كه چرا علي رغم فضاي امن ايجاد شده نتوانسته ايم از زن ايراني در آثار سينمايي الگوي برتري ارائه دهيم، نظرات كارشناسان متفاوت است. گروهي معتقدند بودجه هاي متعلق به زنان فيلم ساز با مردان متفاوت بوده و بسيار سطح پايين ترند. گروه ديگري نيز اين نقص را متوجه خود فيلمسازان مي دانند.

فرج ا... سلحشور كارگردان سريال حضرت ايوب(ع) و يوسف پيامبر(ع) كه در گروه دوم قرار مي گيرد به موانع ديگري از جمله اختلاف بين عرف و شرع در فعاليت هاي سينمايي اشاره كرده و مي گويد: «اگر يك تعريف درست داشته باشيم و بدانيم كه خانم ها چه كارهايي را مجازند انجام دهند و در چه كارهايي مجاز نيستند، مي توانيم بگوييم چه بخشي از نقش خانم ها در سينماي انقلاب مطابق موازين شرعي است و يا چه بخشي منافات دارد؟

متاسفانه بين دستورات شرعي و آن چه در سينما مي گذرد فاصله افتاده است. اگر مزاح و شوخي زن در سينما مزاح تلقي مي شود، در شرع ناپسند است. اگر دعواي زن و شوهري در شرع مقدس حرام است، در سينما و تلويزيون حرام نيست و يا اگر نگاه به نامحرم در شرع حرام است، در سينما و تلويزيون گناه نيست.

يك بخش از بلاتكليفي ها به نبود تعريف صحيح برمي گردد و بخش ديگر متوجه شكسته شدن حريم هاست. بي بند و باري نشات گرفته از سينماي قبل از انقلاب در سينماي انقلاب به هيچ وجه قابل پذيرش نيست. آن زمان قوانين اسلامي حاكم نبود، اما در نظام اسلامي كه قوانين اسلام حاكم است، شكسته شدن حريم ها در سينما به هيچ وجه پذيرفتني نيست. گاهي هم توسط مسئولين به برخي اهالي سينما تذكر داده مي شود، اما تذكرات اكثرا مقطعي اند. شايد بيم آن مي رود كه با محكم گرفتن قضيه از طرف قشري محدود فلان مسئول موقعيتش به خطر بيفتد!»

رودررويي تعهد با انديشه هاي غرب

سلحشور نقص ديگري را كه متوجه نقش زنان در سينما مي داند، ورود انديشه هاي فمينيستي از جانب كارگردانان زن به حيطه فيلم سازي است.

وي مي گويد: «عمدا فيلم هايي ساخته مي شود كه رابطه بين زن و مرد را تخريب كرده و مروج دعواهاي زن و شوهري باشند. اين ها مي خواهند فكرهاي غيراسلامي را به جاي افكار اسلامي وارد حيطه ذهني زنان جامعه ما كنند. به اصرار و به دروغ مي خواهند نشان دهند كه زنان ما مخالف انقلاب و دستورات اسلامي هستند. ممكن است اين كارگردان در خارج هم جايزه گرفته باشد، ولي چنين اثري چيزي جز ضدارزش نيست. ارزش اين است كه زن كارگردان با فيلم خود عامل ترويج ارزش هاي انقلابي و اسلامي شده و فيلم تاثيرگذاري در سينماي انقلاب به يادگار بگذارد. متاسفانه چنين افرادي در چنبره سينماي فعلي گرفتارند. نه تنها به آنها جايزه اي تعلق نمي گيرد، بلكه اگر بخواهند با سينماگران غرب زده ساز ناكوك بزنند، آنها را له مي كنند.»

چهارشنبه|ا|23|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 168]