واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: آسيب شناسي كودكان خياباني از منظر حقوقي خبرگزاري فارس: موضوع آسيبشناسي كودكان خياباني از منظر حقوقي و جرائمي كه به واسطه اين كودكان به وقوع ميپيوندد در يك يادداشت مورد بررسي قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار قضايي فارس، موضوع كودكان خياباني و نحوه برخورد با آنها موضوعي است كه هم حوزههاي اجتماعي را به خود معطوف كرده و هم بخشهايي از دستگاه قضايي. يكي از دلايل دربرگيري دستگاه قضايي در اين موضوع بحث جرائم مرتبط با اين نوع از كودكان است جرائمي مانند سرقتهاي خرد كه قطعاً هم براي دستگاه قضا مشكلاتي را در پي خواهد داشت. محبوبه تلوزاد در اين باره يادداشتي را به رشته تحرير در آورده است كه در زير ميخوانيم. هر زمان كه پشت چراغ قرمز بر سر چهارراهي توقف كنيد و منتظر تغيير رنگ چراغهاي ناهماهنگ راهنمايي در شمارش معكوس حركت ماشين باشيد، شاهد دو، سه يا چهار كودك خردسال و نوجواني هستيد كه با دستههاي گل، اسباببازي، دستمال براي پاك كردن شيشه ماشين و غيره به طرف انبوه ماشينها حركت ميكنند تا شايد فقط يك يا دو ماشين با چانهزدن گلي بخرند و دستمالي بر روي شيشه ماشين كشيده شود و باز در پي تكرار رنگ چراغها ميتوانيد بارها و بارها نظارهگر اين حركت اتوماتيكوار انساني باشيد. اين كودكان متكدي و دستفروش را روي پل عابر پياده، كنار پيادهرو يا ساير مكانهاي پررفت و آمد به گونههاي متفاوت ميبينيد. در اولين نگاه، پرسشي كه به ذهن متبادر ميشود، اينكه اين كودكان از كجا ميآيند و به كجا ميروند. نقطه آغاز روزشان كجاست و مأمن و پناهگاهشان كجا؟ پول حاصل از رفت و آمد بين ماشينها و نشستن كنار پيادهرو را به چه كسي يا كساني ميسپارند؟ پاسخ پرسش اول را كساني درمييابند كه اگر بر حسب اتفاق صبح خيلي زود در خيابان تردد كنند، وانت نيسانهايي را ميبينند كه انبوهي از كودكان خوابآلود را روي هم مانند بستههاي پستي انباشتهاند تا به مقصد؛ يعني محل كارشان برسانند و در آخرين دقايق شبانگاه، باز تكرار راه، پيموده شده است؛ چهرههاي خسته، گرسنه و خوابآلوده كودكان. پاسخ پرسش دوم برميگردد به خانوادهها يا سرپرستان اين كودكان خياباني. در چند سال اخير، شاهد طرح جمعآوري متكديان و ساماندهي كودكان خياباني بوديم كه تعدادي از آنها هموطن و برخي ديگر مهمانان ناخوانده كشورهاي همسايه محسوب ميشوند. در اين مقاله به آسيب شناسي پديده كودكان خياباني و خطراتي كه از طرف جامعه به ويژه در شهرهاي بزرگ متوجه آنان است، ميپردازيم. ***اهميت پرداختن به پديده كودكان خياباني بيشك انديشه مطالعه و بررسي كودكان خياباني در سالهاي گذشته اذهان كارشناسان مسائل اجتماعي را مشغول كرده است. كودكان فـقـير داراي خانواده يا بدون خانواده كه در خيابانها، ايستگاههاي راهآهن و ساير مراكز تجاري زندگي ميكنند، بخشي از جامعه بشري هستند كه پرداختن به آن، جلوگيري از شروع آسيبهاي اجتماعي است. براساس نظر يونيسف، كودكان خياباني با واقعيت تلخي از جدايي فزاينده خانواده روبهرو هستند و در خطر از دست دادن امكانات اساسي همچون بهداشت و آموزش ميباشند. كودكان خياباني با فقر شديد و تجربه خطراتي مواجه هستند كه اثر مخربي بر سلامت آنها دارد. اين كودكان با گرسنگي و تغذيه نامناسب، مشكلات بـهداشتي، فقدان سلامت رواني، مشكلات روانشناختي و عدم پيشرفت تحصيلي مواجه هستند. اين پيامدهاي نابسامان به همراه ديگر پيامدها، زنجيرهاي را تشكيل مـيدهـد تـا نـيـازهـاي تغذيهاي كودكان برآورده نشود، از اين رو رشد آنها تحت تأثير قرار گرفته و به تــبـــع ســلامــت جسمانيشان به خطر ميافتد. ايــــن امــــر مـــوجـــب ميشود، بهداشت رواني آنها به شدت تحت تأثير قرار گرفته، در نتيجه توانايي تمركز كاهش يابد و در پي آن نيز عملكرد اجتماعي به شدت افت ميكند. مشكلات سلامتي به وجود آمده در اين كـودكـان با مشكلات روانشناختي همراه با عملكرد ضعيف اجتماعي، اضطراب، افسردگي و مشكلات رفتاري به دنبال حضور در خيابان، مـنـجـــر بـــه بـــروز شـــديـــدتـــريـــن آسـيــبهــاي روانشناختي ميشود. ***كودكان خياباني چه كساني هستند؟ سازمان جهاني بهداشت، كودكان خياباني را به 4 گروه مختلف دستهبندي كرده است: 1-كودكاني كه در خيابانها زندگي ميكنند و اولين نگراني آنها زنده ماندن و داشتن سرپناه است. 2 -كودكاني كه از خانواده خود جدا شده و موقتاً در مأمني مانند خانههاي متروك و ساير ساختمـانها، پناهگاهها و سرپناهها زندگي ميكنند يا از منزل يك دوست به منزل دوست ديگر ميروند. 3 -كودكاني كه تماس با خانواده خود را حفظ ميكنند؛ ولي به علت فقر، پرجمعيت بودن خانواده يا سوءاستفاده جنسي و جسمي، بعضي از شبها و اكثر ساعات روز در خيابانها به سر ميبرند. 4 -كودكاني كه در مراكز ويژه نگهداري ميشوند؛ اما قبلاً در وضعيت بيخانماني به سر ميبردهاند و در معرض خطر برگشت به همان وضعيت هستند. از مشخصات بارز كودكان خياباني ميتوان به اين موارد اشاره كرد بيگانه و طردشدن آنها از نظام و ساختار مـعـمـول اجـتماعي، اقدام به رفتارهاي شديد ضداجتماعي و صدمه به خود، داشتن سوءظن به خدمات رسمي و در نـتـيـجـه استفاده كم از منابع كمي موجود و زندگي كردن پايينتر و خـارج از محدودههاي سنتي سيستم رفاهي. وجه مشخص ديگر اين كودكان گذراندن وقت زياد در خيابان است. خيابان منبع اوليه براي معاش اين گروه محسوب ميشود و بدين ترتيب مشخص ميشود كه از سوي بزرگسالان به طور شايسته و مطلوب نگهداري نميشوند. اين كودكان، معمولاً يا داراي يك والد بوده يا شاهد حضور ناپدري يا نامادري در خانه هستند. در حالتهاي بعدي ميتوان از كودكاني نام برد كه بيسرپرست هـسـتـنـد يـا در مـراكـز شـبـانـهروزي بـهـزيستي نگهداري ميشوند. ***تقسيم بندي كودكان خياباني *از لحاظ تأمين معاش كودكان خياباني از لحاظ تأمين معاش به چـنــد گــروه مـتـكــديــان، بـزهـكـاران (سـارقـان، تـوزيعكنندگان موادمخدر، متخلفان جنسي)؛ كارگران خياباني در مشاغل كاذب؛ كارگران خياباني در مشاغل واقعي؛ ولگردان متكدي با مـشـاغـلـي همچون تنقلات فروشي، واكسي، روزنامه و گلفروشي، فال، كوپن فروشي و در نهايت ضايعات جمع كنها تقسيم ميشوند . در اين ميان كودكان خياباني هستند كه با خانواده به صورت مكرر تماس داشته، به مدرسه ميروند و در پايان روز به خانه برميگردند. عدهاي ديگر نيز گهگاهي با خانواده تماس دارند، به مدرسه نميروند و به ندرت شبها به خانه برميگردند و گروهي ديگر كودكاني هستند كه با خـانـواده خـود هـيـچگـونـه تـماسي نداشته، از تحصيلات بيبهرهاند و در جستوجوي سرپناه و غذا با گروه همسالان تعامل دارند. يكي از نكات بارز درخصوص كودكان خياباني، علل فرارشان از منزل است كه ميتوان به عواملي چون فقر (اقتصادي)، تفاوت شديد طبقاتي و نبود عدالت اجتماعي، نرخ بالاي بيكاري، افزايش بيرويه جمعيت در محلههاي حاشيهنشين شهرها، فقر فرهنگي خانوادهها (بيسوادي و كم سوادي)، افزايش نرخ طلاق، اعتياد، فوت يك يا هر دو والد بر اثر سوانح طبيعي يا اجتماعي، افزايش بيرويه مشاغل كاذب با درآمد بالا، كمرنگ شدن فرهنگ مذهبي و ملي و سست شدن بنيان ارزشهاي اخلاقي و اعتقادي در جامعه اشاره كرد. در اين ميان فرار كودكان از خانه با محوريت خانواده نقش اساسي را ايفا ميكند. عدم به كارگيري راهكارهاي تربيتي صحيح و بروز مشكلات متعدد، تبعيض ميان فرزندان، كمبـود محبت، تنبيهات شديد فيزيكي، سوءاستفاده جنسي، عدم درك حساسيتهاي دوران بلوغ نوجواني، ترس كودك از حضور در مدرسه، تفاوت سني فاحش والدين و كودك و نوع ارتباط بين نسلي، تعدد همسران پدر خانواده، اختلالات رواني، سرقتهاي كوچك و بزرگ در منزل و مدرسه، فقر مادي و فرهنگي خانواده و طلاق، عمدهترين مشكلات درون خانواده آنهاست. پيامد فرار از خانه و پناه آوردن كودكان به خيابان چيزي نيست جز آغاز سوءاستفادههايي از اين كودكان از قبيل: آموزش كودكان و بهكارگيري آنان براي حمل و توزيع موادمخدر، آموزش و بهكارگيري كودكان براي تكديگري، انواع سرقت، جيببري، كيفزني، كيفقاپي، خفتگيري، كودكربايي و غيره؛ بهرهكشي و سوءاستفادهجنسي؛ فـروخـتـن كودكان براي تجارت اعضاي بدن؛ آموزش و بهكارگيري در اماكن فساد، فروختن يا اجاره كودكان به منازل، بهكارگيري در مشاغل پست و معركهگيري از جمله سوءاستفادههايي اسـت كـه آثار مخربي بـر سلامت جسمي و بهداشت رواني كودكان خياباني دارد. هرگونه اقدام به منظور پيشگيري يا كنترل پديده اجتماعي كودكان خياباني مستلزم شناخت اين گروه در دستهبنديهايي است كه به آنها اشاره شد؛ اما اين پيشگيري و كنترل نيازمند ابزارهاي ويژهاي است كه دستگاه اجرايي، سازمانهاي غيردولتي و خيريه، نقش تأثيرگذاري بر آن دارند. از مهمترين اين عوامل ميتوان به موارد زير اشاره كرد: - حساس و فعال شدن نهادهاي ديني نسبت به پديده كودكان خياباني - حمايتهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي از طـريـق سـازمـانهـاي غيردولتي از خانوادههاي كودكان خياباني و گسترش سيستم تأمين اجتماعي - ايجاد و گسترش مراكز شبه خانواده براي كودكان خياباني فاقد خانواده همچون سپردن آنان به خانوادههاي فاقد فرزند (آن دسته از كودكان خياباني كه فاقد والدين هستند.) -ايجاد مراكز سيار و موقت به عنوان سرپناه براي كودكان بدون خانواده -تـأمـين و ايجاد سرپناه شبانه و ارائه آموزش درخصوص كارهاي فني و حرفهاي -ارائه خدمات مددكاري در محل حضور كودكان خياباني در خيابانها - تفكيك ميان دختر و پسر خياباني به منظور پيشگيري و كنترل آسيبهاي اجتماعي -ضرورت رويكرد اجتماعي به اين پديده و توجه به اينكه خياباني بودن جرم نيست؛ ولي ميتواند منجر به جرمي همچون بزهكاري شود. -مطرح كردن بحث كودكان خياباني از طريق نشريات، صدا و سيما و حساس كردن مردم نسبت به مشكلات كودكان خياباني - توسعه و تجهيز منابع انساني براي كار با كودكان و نـوجـوانـان خـيـابـانـي در مـؤسـسات دولتي و غيردولتي -تجهيز و فعال كردن نهادهايي كه در سطح شهرداريها، دولت و سازمانهاي غيردولتي با حقوق كودكان و نوجوانان سروكار دارند. -استفاده از تجربيات موفق ساير كشورها در امور ساماندهي و بازپروري كودكان خياباني. در بخش پاياني اين يادداشت كه در نشريه مأوي منتشر شده آمده است: با توجه به مطالب مذكور بايد اذعان داشت كه پديده كودكان خيابانـي كه هر روز شاهـد افزايش جمعيت آنها هستيم، مستلزم بازنگري در راهكارهاي استفاده شده در اين حيطه است؛ زيرا اين كودكان با توجه به اينكه در ردههاي سني مختلف قرار دارند، احتياج به محيط مناسب براي رشد خواهند داشت. از اين رو بايد با توجه به عواقب اين پديده كه شامل بزهكاري، سرقت، اختلالهاي شخصيتي و غيره ميشود، تلاش شود تا شناختي بهتر از وضعيت اين كودكان حاصل شود. در حال حاضر اين پديده از شهرهاي بزرگ مانند تهران، اصفهان، شيراز و مشهد به شهرهاي كوچك نيز سرايت پيدا كرده و در صورت عدم برنامهريزي دقيق، شاهد آسيبهاي اجتماعي اين پديده خواهيم بود. انتهاي پيام/ب
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 532]