خبرهاي خوش نانو فناوري

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: خبرهاي خوش نانو فناوري
تحقيق‌و‌ توليد- دكتر سعيد سركار، دبير ستاد ويژه توسعه نانو فناوري است. او در گفت‌وگو با همشهري ضمن ابراز گلايه‌ نسبت به ضعف‌هاي موجود و نبود زيرساخت‌هاي لازم براي توسعه نانو فناوري، از خبرهاي خوشي صحبت كرده كه در سال آينده به مردم داده خواهد شد.

ستادي كه دكتر سركار دبيري آن را برعهده دارد متشكل از نمايندگان 6 وزارتخانه است كه هر يك به نوعي در پيشبرد برنامه‌هاي نانو فناوري در ايران نقش دارند.

* از نگاه شما دلايل موفقيت ايران در زمينه پيشبرد برنامه‌هاي نانو فناوري چيست؟

يكي از دلايلش ساختار ستاد ويژه است؛ يعني به جاي نگاه تك‌بعدي و صرفا در چارچوب يك زمينه علمي به‌صورت طيفي از فعاليت‌ها به آن نگريسته‌ايم. برنامه توسعه نانو فناوري به‌عنوان يك ماموريت به يك مجموعه واگذار شده است. ما در حوزه سياستگذاري نانو 2 هدف را مد نظر قرار داده‌ايم كه يكي ارتقاي كيفيت زندگي مردم و توليد ثروت و ديگري كسب جايگاهي در ميان 15 كشور اول دنيا در زمينه نانو فناوري است؛ لذا اين ماموريت به جاي يك وزارتخانه، به يك ستاد ويژه واگذار و از توليد علم تا توليد ثروت بر عهده آن گذاشته شد.

* در اين ستاد چه دستگاه‌هايي عضو هستند؟

ستاد با همكاري 6 وزارتخانه «علوم تحقيقات و فناوري»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشكي»، «جهادكشاورزي»، «نفت»، «بازرگاني» و« صنايع» تشكيل شده و علاوه بر اينها در اين ستاد 5‌نفر از متخصصين مديريت پژوهش و فناوري حضور دارند و دفتر همكاري‌هاي فناوري رياست‌جمهوري به‌عنوان دبيرخانه ستاد مشخص شده است. در اين چند سال تمام فعاليت‌ها درنظر گرفته شد و بحث زيرساخت‌هاي مورد نياز براي اين لوكوموتيو علمي شكل گرفت. در اين راستا مباحث توليد و بازار و تمام زيرساخت‌هاي لازم در اين بخش مورد توجه برنامه ريزان قرار گرفت. اين نگاه ويژه و برنامه‌ريزي بود كه پايه اصلي اين حركت موفق قرار گرفت.

* آيا ستاد نانو خود مجري برنامه‌هاست؟

خير، 4كميته در ستاد نانو تشكيل شده كه متولي برنامه‌ها هستند. خود ستاد نمي‌خواست مجري برنامه‌ها باشد بلكه به‌عنوان سياستگذار، ناظر و حامي بر كار مجموعه‌هاي اجرايي نظارت مي‌كند. ما سالانه جايگاه بالاتري را كسب مي‌كنيم و هر سال هم نظارت مي‌كنيم كه آيا به سمت مسير نهايي، درست حركت مي‌كنيم يا نه؛ به عبارت بهتر طبق برنامه پيش مي‌رويم.

* ارزيابي شما از جايگاه ايران در نانو فناوري در سطح جهان چيست؟

نانو فناوري يك فناوري جديد است كه كشورهاي پيشرفته از سال 1999 به آن توجه كردند؛ اگرچه دانشمندان از سال‌ها قبل از آن به اين فناوري رسيده بودند. بحمد‌الله در زمان خودش در ايران توجه ويژه‌اي به اين فناوري شد و پايه كار و سنگ زيربنا قرار گرفت. الان هم ما تلاش داريم مسئولان كشور را با آينده اين فناوري و قابليت‌هاي آن آشنا كنيم. ما بايد دانشجويان و دانشگاه‌هايمان را هم با اين فناوري آشنا مي‌كرديم لذا كارگاه‌هايي در دانشگاه‌هاي مختلف برگزار شده و ادامه دارد. بايد براي تصميماتي كه در كشور گرفته مي‌شود عموم مردم هم آگاهي داشته باشند و حمايت كنند.

* نقش نيروي انساني در توسعه دانش نانو چيست؟

نيروي انساني نقش زير بنايي دارد. در زمينه توسعه مغزافزاري و نيروي انساني اقدامات متعددي از سوي ستاد نانو صورت گرفت. با طراحي مكانيزم‌هايي خاص و حمايت شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي، تعداد زيادي از دانشجويان مراكز تحصيلات تكميلي و دانشگاه‌هاي مهم ايران به سمت نانو فناوري گرايش پيدا كرده و الان بيش از 50‌دانشگاه و مركز آموزش عالي در كشور در اين زمينه فعال هستند. بيش از 2‌هزار پايان‌نامه كارشناسي ارشد در دست تهيه و اجراست كه هزار مورد آن تمام شده و بيش از 400 پايان‌نامه دكترا در اين زمينه در حال انجام است و ما از اينها حمايت مي‌كنيم و تلاش داريم نتايج اين رساله‌ها را به محصول تبديل كنيم. بايد به توليد علم توجه كنيم.

* در زمينه توليد علم چه فعاليت‌هايي صورت گرفته و دستاوردهاي مشخص ايران در زمينه نانو چه بوده است؟

شاخص توليد علم در جهان انتشار مقالات معتبر بين‌المللي است. در زمان شروع به كار ستاد نانو فناوري در ايران رتبه ايران در مقالات 51 بود و در بين كشورهاي اسلامي رتبه 6‌ را داشتيم. در سال گذشته بين كشورهاي اسلامي با پشت‌سر‌گذاشتن تركيه به رتبه اول ارتقا يافتيم و رتبه جهاني ما هم به 19 ارتقا يافت و حتي رژيم صهيونيستي را هم پشت سر گذاشتيم. در دوره پنج ساله اخير بيشترين نرخ رشد را در دنيا در حوزه انتشار مقالات نانو داشته‌ايم. در پايان سال 2008‌ تعداد مقالات ما به 771 مورد رسيد در حالي كه در شروع كار ما 32 مقاله داشتيم؛ اين ناشي از سياست‌هاي درست و مديريت قابل و نهايتا برنامه‌ها و اجراي درست كارها بود.

* تعداد پتنت‌هاي ايران در زمينه نانو چقدر بوده است؟

تعداد پتنت در نانو فناوري در دنيا خيلي كم است. ما تعداد پتنت‌هايمان 4 تا بوده است ولي اميدواريم اين رقم افزايش يابد. مثلا كشوري كه رتبه‌17 دارد 7 تا پتنت دارد. در سال آينده خبرهاي خوشي در اين زمينه براي ملت ايران خواهيم داشت. ما دانش را توليد مي‌كنيم ولي براي ثبت آن به نام كشورمان درست عمل نشده است.

* آيا نظام آموزش عالي ما در اين بحث مقصر نيست (باتوجه به اينكه انتشار مقاله علمي را يكي از عوامل ارتقاي رتبه اعضاي هيئت علمي قرار داده است)؟

دقيقا! ما بايستي در نظام ارزشيابي اساتيد تغيير ايجاد كنيم. اكثر اساتيد انتشار مقاله را هدف مي‌دانند در حالي كه مقاله، هدف جانبي است و هدف اصلي توليد دانش و به‌ويژه، فناوري است. يك كشاورز هدف اصلي‌اش از كشت گندم، برداشت گندم است و كاه، محصول جانبي آن است كه البته بسيار ارزشمند هم هست اما هدف نيست. در بحث پژوهش بايد توليد محصول و ثبت پتنت هدف اصلي قرار گيرد. بايد بين انتشار مقاله و ثبت پتنت تعادل ايجاد شود.

* در زمينه توليد محصولات نانو فناوري چه كارهايي انجام شده است؟

مقوله بعدي توليد محصول است كه با توجه به برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده كار، خوب پيش مي‌رود. الان 50 شركت فناور در مراكز رشد داريم و محصولات 20 شركت هم وارد بازار داخلي شده و حتي با صادرات به بازارهاي بين‌المللي راه يافته است. اين همان توليد ثروت است و ما اميدواريم در آينده نزديك سهم مناسبي از بازار محصولات نانو داشته باشيم. در سال 2015 سهم نانو در بازار جهاني 1000‌ميليارد دلار خواهد بود. ما در برنامه 10 ‌ساله نانو فناوري يك‌درصد را به‌عنوان سهم ايران در اهدافمان پيش‌بيني كرده بوديم كه البته مقام معظم رهبري فرموده‌اند بايد اين را به 2‌درصد برسانيد.

* آيا الان سهم سرمايه‌گذاري در اين زمينه در ايران يك‌درصد هست (با توجه به اينكه ما داراي يك درصد جمعيت جهان هستيم)؟

خير. در كشورهاي پيشرفته سرمايه‌گذاري 12‌ميليارد دلار(در سال 2008) بوده است كه قابل مقايسه با ايران نيست. در ايران ما جعبه جادويي نداريم و بدون سرمايه‌گذاري نمي‌توان به آن سهم هدف رسيد. اگر قرار است ما در سال 2015‌ حدود 2‌درصد بازار جهاني نانو را داشته باشيم بايد در حال حاضر حداقل 2‌درصد سرمايه‌گذاري جهاني را نيز داشته باشيم يعني عددي حدود 240‌ميليون دلار(200‌ميليارد تومان). ستاد نانو فناوري نيازهاي فراواني دارد مثل آزمايشگاه‌ها، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري ريسك‌پذير و امكانات تخصصي ديگر كه اميد است با نگاه ويژه مسئولان كشور به اين اهداف دست يابيم. من مطمئن هستم كه در آينده اين امكانات، بيشتر تخصيص خواهد يافت.

* بودجه سال‌جاري نانو فناوري كشور چقدر بوده است؟

بودجه نانو در سال 87 حدود 17‌ميليارد تومان بوده كه اميدواريم 80‌درصدش تا پايان سال محقق شود. دكتر واعظ‌زاده، معاون علمي رياست‌جمهوري هم قول 5‌ميليارد تومان كمك داده است.

* با توجه به گفته‌هاي شما در حال حاضر ميزان بودجه شما حدود 10‌درصد يا يك‌دهم ميزان لازم است؛ آيا اطلاعي از بودجه سال 88 داريد؟

هنوز در مجلس در حال بررسي است. با ديداري كه نمايندگان مجلس از نمايشگاه دستاوردهاي نانو داشتند اميدواريم كه اين بودجه افزايش يابد.

* ايران چند محصول شاخص نانو توليد كرده است؟

چندين دستگاه مثل نانو فايبر و ميكروسكوپ روبوشي توليد كرده‌ايم و پتنت‌هاي ما هم در زمينه نانو كاتاليست‌ها و نانوداروها بوده است.

* چند ثبت اختراع داخلي در زمينه نانوفناوري داشته‌ايم؟

اينها كار‌هاي ارزشمندي است كه بايد مورد داوري علمي و دقيق قرار گيرد و به‌عنوان پتنت ثبت شود و من درباره ثبت آنها در داخل فعلا قضاوتي ندارم.

يکشنبه|ا|27|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 292]