«نقش خبرگزاري‌ها در ادبيات داستاني دفاع مقدس» بررسي شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: «نقش خبرگزاري‌ها در ادبيات داستاني دفاع مقدس» بررسي شد
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - ادبيات

«نقش خبرگزاري‌ها در ادبيات داستاني دفاع مقدس» روز گذشته (يكشنبه، 25 دي‌ماه) در ساختمان مركزي ستاد راهيان نور بررسي شد.

به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ابتداي اين نشست، احمد شاكري در سخناني، ادبيات دفاع مقدس را به دو دوره زماني در زمان جنگ و پس از جنگ تقسيم كرد و در ادامه گفت: در دوران جنگ، ادبيات جنگ تابع خود جنگ است و ادبيات جنگ به تبع جنگ نوشته مي‌شود. در واقع در اين شرايط اگر براي ادبيات داستاني دو ساحت واقعيت‌نما و ساحت روايي با عنوان داستان در نظر بگيريم، ساحت اول ساحت دوم را پوشش مي‌دهد.

اين نويسنده در ادامه متذكر شد: زماني كه جنگ به پايان مي‌رسد، ديگر دغدغه اول، دغدغه جنگ نيست و توجه به آباداني، تحصيل، رشد اقتصادي و رشد فضاي فرهنگي در اولويت قرار مي‌گيرد. در زمان جنگ، نقش خبرگزاري‌ها در هدايت و كنترل، نقشي فرعي است؛ اما پس از جنگ، به واسطه‌ اين‌كه جنگ پايان يافته است، ادبيات توجهش را به جاي ديگري معطوف مي‌كند و اهميت زيباشناسانه آن بيش‌تر مي‌شود و در اين دوره مي‌توان گفت نقش خبرگزاري‌ها نقش بي‌بديلي است.

شاكري با اشاره به اين‌كه ادبيات داستاني دفاع مقدس در آغاز دفاع مقدس اندكي پس از سروده شدن اولين اشعار در اين‌باره پديد آمد، متذكر شد: در طول هشت سال دفاع مقدس، ادبيات داستاني كاركرد مشخص خود را در كنار ديگر قالب‌هاي ادبي و هنري به اثبات رساند. در طول اين دوران، شرايط زماني به كمك ادبيات داستاني دفاع مقدس آمد. جنگ موضوعات و مضامين بي‌شماري را در اختيار ادبيات قرار داد و تجربه‌ي بي‌واسطه جنگ طيفي از نويسندگان ناشناخته يا كم‌تر شناخته‌شده را وارد حوزه روايت‌گري خلاقانه از جنگ كرد.

او با بيان اين‌كه در اين فضا نفس جنگ از روايت جنگ اهميت بيش‌تري پيدا مي‌كند، گفت: واقعيت خيره‌كننده جنگ و حضور انسان‌هايي كه خود گرماگرم شهادت و ايثار را تجربه كرده بودند، ادبيات را كه تجربه باواسطه‌اي از جنگ را نه براي شركت‌كنندگان در آن بلكه براي غايبان آن روايت مي‌كرد، در حاشيه قرار مي‌دهد.

اين منتقد در ادامه متذكر شد: اما از سويي، تبليغ و معرفي ادبيات داستاني جنگ به چيزي جز نفس جنگ نياز نداشت؛ زيرا جامعه‌اي كه درگير جنگ يا متأثر از آن بود، به سرگذشت شركت‌كنندگان و سربازان آن اهميت مي‌داد. مسأله مهم جامعه در دوران دفاع مقدس، حمايت از آن و آينده آن بود؛ بنابراين دغدغه ادبيات داستاني دفاع مقدس به دغدغه ثانوي بدل مي‌شد؛ اما با پايان يافتن جنگ، ضرورت روايت از دفاع مقدس بيش‌تر به چشم مي‌خورد.

او خاطرنشان كرد: از اين‌رو حوزه جديدي از تعاملات و ارتباطات هنري در دوره پس از جنگ به عنوان حوزه ادبيات داستاني دفاع مقدس شكل گرفت؛ اما تجربه روايت از جنگ نتوانست طيف وسيعي از خوانندگان را در شمار همدلان و شركت‌كنندگان در جنگ با خود همراه سازد؛ از اين‌رو ادبيات داستاني با سه آسيب حفظ ارزش‌هاي موضوعي و تاريخي دفاع مقدس، توجه مخاطبان به ادبيات دفاع مقدس و صورت‌بندي داستاني و ساختاري روايت از جنگ توأمان بود.

شاكري سپس به نقش رسانه‌ها در اين‌باره اشاره كرد و گفت: نقش رسانه‌ها در رصد مداوم، جهت‌دهي، جريان‌سازي و نقد و تحليل سه محور امكان‌پذير است. در طول دوران پس از دفاع مقدس، اين تأثير به صورت مشخصي در خبرگزاري‌ها متمركز شد كه دلايل اين امر را مي‌توان به اختصار ضعف جريان نقد ادبي، كم‌شماري جلسات نقد ادبي در كشور، ‌غلبه فضاي خبر بر كم‌رونقي مجموعه مراسم و برنامه‌هاي حوزه ادبيات دفاع مقدس، كم‌كاري رسانه‌ها و روزنامه‌ها، چهره‌سازي از نويسندگان دفاع مقدس و ... برشمرد.

اين نويسنده و منتقد در بخش ديگري از سخنانش مهم‌ترين آسيب‌هاي عملكرد خبرگزاري‌ها را در حوزه ادبيات داستاني دفاع مقدس اين‌گونه برشمرد: نداشتن راهبرد مشخص در مقطع زماني سالانه و دوره‌هاي بلندمدت، ضعف جريان‌شناسي ادبيات در كشور، رويكرد مناسبتي به ادبيات داستاني دفاع مقدس، نداشتن ريسك‌پذيري علمي، غيرمتخصص بودن بخش ادبي برخي خبرگزاري‌ها در حوزه داستان و بويژه داستان دفاع مقدس، پوشش محدود برنامه‌ها و نشست‌هاي داستان دفاع مقدس و ... .

شاكري همچنين به برخي محورهاي تخصصي كه بايد در اين چهارچوب مورد توجه قرار گيرد، اشاره كرد، از جمله: نقد ادبي، ‌عناصر داستاني و گونه‌هاي ادبي، ادبيات تطبيقي، جريان‌شناسي و موضوع‌شناسي.

در ادامه اين نشست، احمد جعفري چمازكتي، معاون سابق خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران (ايرنا)، در سخناني گفت: شايد بدون اغراق، يكي از دغدغه‌هايي كه وارد رسانه شدم، بحث دفاع مقدس بود. بايد بگويم در حوزه ادبيات پايداري، نقد قابل اعتنايي وجود دارد. خبرگزاري‌ها در ايران بعد از اولين خبرگزاري به نام پارس و در واقع مي‌توان گفت بعد از جنگ، رشد انبوهي پيدا كردند. انتظاري كه متوليان ادبيات پايداري از خبرگزاري‌ها دارند، انتظار زيادي است. خبرگزاري‌ها به معني اخص كلمه خبري هستند و حوزه ادبيات كاملا تخصصي است.

او در ادامه متذكر شد: فلسفه وجودي خبرگزاري‌ها، سرعت، صحت و دقت است و ديگر به دنبال تحليل و تفسير نيستند و اين امر را بر عهده روزنامه‌ها گذاشته‌اند؛ اتفاق جديدي كه در عصر سايبر افتاده، اين است كه روزنامه‌ها ديگر خبري نيستند و به تحليل و تفسير مي‌پردازند. زماني كه روزنامه‌ها فقط صرفا به صورت خبري كار كنند، در واقع زمان مرگ‌شان فرارسيده است.

جعفري سپس پيشنهاد تشكيل يك كميته شامل متوليان ادبيات پايداري با اصحاب رسانه را داد و گفت: اين مي‌تواند براي حوزه‌هاي ادبي يك فرصت باشد كه با توليدات هدفمند، اين خلأها را پوشش دهند. در واقع، زماني مي‌توانيم بگوييم يك حوزه مي‌تواند در كار خود تأثيرگذار باشد كه نوعي تعامل و ارتباط دوسويه و مستقيم با رسانه‌ها انجام دهد.

او در ادامه به فقر آموزش در رسانه‌هاي كشور اشاره كرد و گفت: حوزه ادبيات كاملا تخصصي است و تخصص در خبرگزاري‌ها و روزنامه‌هاي ما وجود ندارد. بحث ارزش‌هاي هفت‌گانه خبري نيز در خبر وجود دارد و مهم‌ترين ارزش شهرت است. اما در واقع چند آدم شاخص در حوزه ادبيات داستاني داريم؟ ما عادت كرده‌ايم كه خبر با عنصر شهرت شروع شود؛ براي همين مي بينيم اقبالي به آن شكل در زمينه حوزه ادبيات داستاني صورت نمي‌گيرد؛ بنابراين فكر مي‌كنم نوع تعامل، جلسات هفتگي و روابط دوسويه با نهادهاي خبري مي‌تواند كارگشا باشد.

جعفري در ادامه گفت: توجه به ادبيات پايداري از زمان جنگ به بعد در خبرگزاري‌ها مي‌توان گفت بر عهده يك نفر است و نه يك سازمان؛ توجه به ادبيات پايداري به صورت يك جريان غالب خبري درنيامده است و بدون آسيب‌شناسي نمي‌توانيد به آن‌چه مدنظرتان هست، برسيد و بايد در حوزه ادبيات پايداري نقد كارشناسانه‌اي انجام دهيد.

در ادامه، احمد شاكري با پيشنهاد جعفري مبني بر تشكيل كميته‌ مخالفت كرد و گفت: فكر نمي‌كنم به تشكيل كميته براي ارتباط اصحاب رسانه و مسؤولان ادبيات پايداري نياز باشد. در واقع مسؤولان خبري مي‌توانند با شناسايي نويسندگان حوزه جنگ و آن‌هايي كه جنگ را از نزديك ديده‌اند، خلأها را پر كنند.

اين نويسنده همچنين در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبني بر اين‌كه ادبيات دفاع مقدس بايد به نوعي نوآورانه شوند و جذابيت‌هايش براي مخاطب بيش‌تر شود، گفت: بايد ديد معيار نوآوري را از كجا مي‌آوريم؟ يك زمان خبرگزاري‌ها مي‌خواهند سوار بر جريان‌هاي همسوي انقلاب شوند؛ يك زمان هم مي‌خواهند جريان‌ساز شوند. در واقع ادبيات جهاني افق ادبيات دفاع مقدس ما نيست و بايد ببينيم رويكرد نوآورانه به كجا متصل مي‌شود. بايد در بحث ادبيات پايداري از جانب خبرنگاران كار كارشناسي شود و به اين مسأله بپردازند كه چه كساني از محور ادبيات دفاع مقدس فاصله گرفته‌اند.

در پايان نيز جعفري گفت: يكي از مشكلات رسانه‌هاي ما بحث آموزش تخصص است. بايد براي خبرنگاران حوزه ادبيات پايداري دوره آموزشي بگذاريم. اين پيشنهاد ديگري است كه ارائه مي‌دهم. در واقع ادبيات پايداري ما مساوي است با امنيت ملي و بايد به طور كارشناسي درباره آن بحث كرد.

انتهاي پيام

دوشنبه|ا|26|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]