سياست بين‌الملل و امنيت منطقه‌اي ؛ مورد آمريكاي لاتين(3)

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سياست بين‌الملل و امنيت منطقه‌اي ؛ مورد آمريكاي لاتين(3)
در شماره پيشين به امنيت منطقه‌اي در آفريقا پرداخته شد. پرسش محوري اين نوشتار آن است كه امنيت منطقه‌اي در آمريكاي لاتين چگونه قابل تجزيه و تحليل است؟ در پاسخ بايد به وجود «رابطه‌هاي نامتقارن»، «ناامني‌هاي انساني» و «پراكندگي نهادهاي منطقه‌اي» توجه كرد.

آمريكاي لاتين، قاره رابطه‌هاي نامتقارن امنيتي است. بدين معني كه اين قاره در همسايگي ايالات متحده قرار دارد كه نه فقط در حال حاضر عمده‌ترين بازيگر امنيتي در عرصه جهاني است، بلكه بيش از دو سده است كه در عرصه مناسبات امنيتي اين قاره، تقريباً يكه‌تازي كرده است. از زمان اعلام دكترين «مونروئه» در سال 1828، ايالات متحده حضور بازيگران بين‌المللي ديگر در حوزه امنيت آمريكا را برنتافته و همچنان مهم‌ترين عنصر در شكل دادن به مناسبات امنيتي است. معناي اين گزاره در قاموس امنيت منطقه‌اي آن خواهد بود كه واشنگتن به سختي به ترتيبات امنيتي منطقه‌اي مستقل در آمريكاي لاتين تن داده و خواهد داد. امّا رابطه‌هاي نامتقارن، صرفاً به قدرت نامتقارن ايالات متحده با بازيگران آمريكاي لاتين محدود نمي‌شود. در بين كشورهاي آمريكاي لاتين نيز رابطه‌هاي نامتقارن قدرت وجود دارد. سه قدرت منطقه‌اي مهم يعني مكزيك، برزيل و آرژانتين به هيچ رو با كشورهاي ضعيف، كم قدرت و بعضاً ناتوان كارائيب وآمريكاي مركزي از نظر سطح و عمق و شاخص‌هاي قدرت برابر نيستند. به عبارت ديگر امنيت منطقه‌اي در قاره آمريكا عمدتاً متأثر از قدرت‌هاي منطقه‌اي خواهد بود و بقيه كشورها در پرتو اين قدرت‌ها، امكان تحرك‌ جدّي منطقه‌اي در حوزه امنيت را خواهند يافت.

در كنار نابرابري در قدرت و تبعات منطقه‌اي آن بايد در نظر داشت كه در آمريكاي لاتين، تهديدات خارجي و درگيري‌هاي بيروني در مقايسه با تهديدات دروني و عمدتاً انساني، تقريباً وجود خارجي ندارد. به اين معني كه امنيت آمريكاي لاتين مخصوصاً در مناطق آمريكاي مركزي، توسط پديده‌هايي چون جنايت‌هاي سازمان يافته، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و سلاح‌هاي سبك تهديد مي‌شود. عملاً برخي دولت‌هاي آمريكاي لاتين بر اثر تركيب باندهاي جنايي و مواد مخدّر به قدري ضعيف هستند كه از عهده امنيت خود بر نمي‌آيند و بعضاً در زمره دولت‌هاي‌ورشكسته(failedstates)قرارمي‌گيرند. برخي از اين كشورها در پي سال‌ها ديكتاتوري و جنگ داخلي، دموكراسي را در شرايط ناهنجار و نامطلوب امنيت انساني تجربه مي‌كنند. ايالات متحده در سال 2010 طرحي را با عنوان ابتكار امنيت منطقه‌اي آمريكاي مركزي (central America Regional Security Initiative) ارائه كرد كه با توجه به رابطة نامتقارني كه ذكر شد و همچنين ضعف ساختارهاي داخلي، عملاً نمي‌توان آن‌را منطقه‌اي قلمداد كرد. اجماع كارشناسان امنيتي اين است كه امنيت اين منطقه، توسط ناتواني دولت‌ها در تأمين امنيت حداقلي، تهديد مي‌شود. در عين دقت در ناامني انساني، بايد در نظر داشت كه كشورهاي آمريكاي لاتين توانسته‌اند مجموعه‌اي از نهادهاي منطقه‌اي را شكل دهند كه در چشم‌اندازي وسيع و در مفهومي موسع، اثرات و نتايج امنيتي دارند. پراكندگي اين نهادها در عدم كارآيي آنها بي تأثير نيست. بايد در نظر داشت كه آمريكاي لاتين در زمينه حذف سلاح‌هاي هسته‌اي، يكي از موفق‌ترين مناطق جهان است. قرارداد موسوم به «تللكو» كه منطقه آمريكاي لاتين را عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي مي‌كند، از جدّي‌ترين ترتيبات و توافق‌هاي منطقه‌اي در نوع خود است. امّا به‌جز حوزه‌ عاري‌سازي سلاح‌هاي هسته‌اي، نمي‌توان نهادهاي امنيت منطقه‌اي مؤثري را كه فراگير باشد، نشان داد. سازمان كشورهاي آمريكائي (organization of American states) كه از گسترده‌ترين سازمان‌هاي منطقه‌اي در جهان بوده و دبيرخانه آن در واشنگتن قرار دارد، از نظر امنيتي، كارآ و مؤثر نيست. «مركوسور» كه گردآورنده كشورهاي عمده آمريكاي جنوبي و متمركز بر مسائل اقتصادي است، عرصه جغرافيايي محدودي را مورد پوشش قرار مي‌دهد. اتحاديه كشورهاي كارائيب نيز در حوزه امنيت منطقه‌اي رقمي محسوب نمي‌شود.

با عنايت به آنچه كه ذكر شد، امنيت منطقه‌اي در آمريكاي لاتين، تابعي از حضور هژمونيك ايالات متحده، نقش بازيگران عمده منطقه‌اي ، شرايط نابسامان داخلي در كشورهاي ضعيف منطقه و فقدان نهادهاي قوي امنيت منطقه‌اي است. در عين حال كه جنگ‌ بين دولت‌ها در آمريكاي لاتين وجود ندارد، ولي ناامني انساني، پديده‌اي فراگير در اين منطقه است.

يکشنبه|ا|25|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 211]